B BALS. Nanc epistolam quæ tractat non esse im- A mundam naturalem excretionem seminis, quæ scilicet fit vel morbo, vel nocturna visione non spontanea, a nullaque perturbatione orta, excellentissimus ille Zonaras, sapienter et apte, et ita ut nemo melius dicere possit, interpretatus est : el propterea de eo nos scribere supervacaneum existimavimus. Breviter autem dicimus, quod si naturalis quidem seminis fluxus ex non spontanea nocturna visione, et sine ulla prævia vehementi cupiditate fiat, nibil penitus affert prejudicii. Sicut et sancti Dionysii ad Basilidem tractat epistola, quæ superius annexa fuit. 38 Si autem aliqua perturbatione ex mala fortasse cupiditate assensuque processit, immunda est, et qui eam sustinuit a sacramentis arcebitur, et pro animæ ejus medici arbitratu ei medicina dabitur. Cum enim tria siut per quæ a Satana oppugnamur, applicatio, seu primus motus, assensus, et effectus; si ex solo quidem primo motu nocturna fuerit facta visio, levius puniemur: si autem cum primo motu diurnus quoque fuit assensus, et sic nocturna visio consecuta est, et excretionis effectus, magis puniemur, secundum sanctam Scripturam quæ dicit, Qui desideravit mulierem in corde suo, eam jam adulteravit '. Si autem sic punitur qui ft ex cousensu, in nocturna imaginatione, fluxus seminis, multo magis quæ per mollitiem fit excretio punietur, inter vigilandum, non autem in somniando facta. Seminis autem fluxio, quæ fit ex morbo nephritico, cujusmodi sunt gonorrhica, et calculus, ab ouni culpa immunis est. Etsi enim a lege Mosaica, qui seminis fuxu laborabant, innuudi repulabantur, alio tamen modo, quod ad legem nostram attinet, puri existimantur : quoniam qui et lepræ morbo laborarunt, juxta legem antiquam ut immundi dimittebantur, apud nos autem in ecclesia versantur, et comprecantur, a morbo nihil impediti, sed eo potius recepti, Zonara autem interpretatio non hic subjuncta est, quod ad verborum Scripturæ interpretationem magis respiciat, et non ad canonicam doctrinam. Nobis autem in hac interprelatione, nec cura fuit rhetorica compositio, nec verborum ornatus et elegantia, sed Scriptura verbo rum interpretatio, sed canonica legalisque doctrina, et interpretatio legum et canonum, qui videntur contrarii, reliqua prætermittentibus, ut quæ non sint præsentis temporis et instituti. Qui vult ergo invenire interpretationem et declarationem diciorum apostolorum, aliorumve ad Scripturam pertinentium, is adeat Zonaram, vel etiam alios interpretes. ZONAR. Roga!us hic magnus Pater de naturali seminis excretione, num sit impura, respondit interrogationi, 'nibil eorum quæ a Deo facta sunt impurum esse. Quia vero subseminantur, hoc est, immittuutur cogitationes a malo dæmone, ac since 1 Matth. v. 28. D ΒΑΛΣ. Τὴν ἐπιστολὴν ταύτην διαλαμβάνουσα, μὴ εἶναι ἀκάθαρτον τὴν φυσικὴν ἔκκρισιν τοῦ σπέρμα. τοῦ τὴν ἀπὸ νόσου δηλαδή γινομένην ἢ ἀπὸ φαντασίας νυχτερινῆς ἀπροαιρέτου καὶ ἀπαθοῦς, ὑπερ ουέστ τος ἐκεῖνος Ζωναρᾶς σοφῶς καὶ ὑπερδεξίω:, καὶ ὡς οὐκ ἄν τις κρειττόνως, ἡρμήνευσε· καὶ διὰ τοῦτο περιττὸν ἡμῖν ἔδοξε γράψαι τι περὶ ταύτης. Συναγαγόντες δὲ λέγομεν ὡς ἡ φυσικὴ ἐκροὴ τοῦ σπέρματος εἰ μὲν ἐξ ἀπροαιρέτου φαντασίας νυχτερινῆς καὶ ἄνευ προϋποκειμένης ἐμπαθοῦς ἐπιθυμίας γένηται, ἀποκριμάτιστός ἐστι παντάπασι, καθὼς καὶ ἡ πρὸς τὸν Βασιλείδην ἐπιστολὴ τοῦ ἁγίου Διονυσίου δια λαμβάνει, ἥτις κατεστρώθη όπιθεν. Εἰ δὲ ἐμπάθειά τις προηγήσατο ἐκ πονηρᾶς ἐπιθυμίας ἴσως καὶ συγκαταθέσεως, ἀκάθαρτός ἐστι, καὶ ὁ ταύτην ὑποκτάς τὸν ἁγιασμάτων ἐμποδισθήσεται, καὶ κατὰ τὸ δοκοῦν τῷ ψυχικῷ αὐτοῦ Ιατρῷ, θεραπευθήσεται. Τριῶν γέρ ὄντων τρόπων δι' ὧν παρὰ τοῦ Σατανᾶ πολεμούμεθα, προσβολῆς, συγκαταθέσεως, καὶ ἀποτελέσματο;, εἰ μὲν ἀπὸ μόνης προσβολής φαντασία γένηται νυχτε ρινὴ, μετριώτερον ἐπιτιμηθῶμεν· εἰ δὲ σὺν τῇ προσσολῇ γέγονε καὶ συγκατάθεσις ἡμερινὴ, καὶ οὕτω παρηκολούθησε καὶ φαντασία νυκτερινὴ, καὶ ἐκκρί σεως ἀποτέλεσμα, ἐπὶ πλέον κολασθησόμεθα, κατά τὸ γράμμα τὸ ἱερὸν τὸ λέγον· ̔Ο ἐπιθυμήσας γυ ναῖκα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ, ἤδη ἐμοίχευσεν αυτήν· εἰ δὲ οὕτω κολάζεται ἡ ἀπὸ συγκαταθέσεως διὰ νυχτερινής φαντασίας ἐκροὴ τοῦ σπέρματος, πολλῷ πλέον ἡ διὰ μαλακίας έκκρισις ἐπιτιμηθήσε ται ὕπαρ καὶ οὐκ ἐξ ὀνειρώσεως γινομένη. Ἡ δὲ ἀπὸ νόσου νεφριτικῆς γινομένη εκροή του σπέρματος, οἷα ἐστὶν ἡ τῶν γονοῤῥοιῶν καὶ τῆς λιθιάσεως, πάντῃ ἐστὶν ἀκατέγκλητος. Κἂν γὰρ ἀπὸ τοῦ Μωσαίκου νό μου οι γονοῤῥοεῖς ἀκάθαρτοι ἐλογίζοντο, ἀλλὰ καθ' ἕτερον τρόπον ὅσον πρὸς τὸν ἡμέτερον νόμον καθαρος λογίζονναι. Οτι καὶ οἱ λέπραν νοσήσαντες, παρά μὲν τῷ παλαιῷ νόμῳ ὡς ἀκάθαρτοι ἀπεπέμποντο· μεθ ̓ ἡμῶν δὲ καὶ ἐκκλησιάζουσι καὶ συνεύχονται, ἀπὸ τῆς νόσου μηδὲν ἐμποδιζόμενοι, ἀλλὰ μᾶλλον καὶ οἰκειούμενοι. Η μέντοι ἑρμηνεία τοῦ Ζωνα οὐ κατεστρώθη ὧδε, διὰ τὸ πρὸς ἐξήγησιν γραφικῶν ῥημάτων μάλιστα ἀποβλέπειν καὶ μὴ πρὸς κανονι κὴν διδασκαλίαν. Ἡμῖν δὲ οὐκ ἐμέλησεν ὅλως ἐν τῇ παρούσῃ ἐξηγήσει συνθήκης ῥητορικῆς ἢ εὐεπείας λέξεων ἡ ῥημάτων γραφικῶν ἑρμηνείας, ἀλλὰ καν νικῆς καὶ νομικῆς διδασκαλίας καὶ ἑρμηνείας τῶν δοκούντων ἐναντιφανών νόμων τε καὶ κανόνων, τὰ λοιπὰ παραδραμοῦσιν, ὡς μὴ τοῦ παρόντος ὄντα καιροῦ. Ὁ γοῦν θέλων εὑρεῖν τὴν ἑρμηνείαν καὶ τὴν σαφήνειαν τῶν ἀποστολικῶν ῥημάτων ἢ καὶ τῶν ἄλ λων γραφικῶν, ἐντυγχανέτω τῷ Ζωναρᾷ ἢ καὶ τοῖς ἄλλοις. ἐξηγηταῖς αὐτῶν. ΖΩΝΑΡ. Ερωτηθεὶς ὁ μέγας οὗτος Πατὴρ περὶ τῆς φυσικῆς ἐκκρίσεω, τῆς γονῆς, εἰ ἀκάθαρτό; ἐστιν, ἀπεκρίθη πρὸς τὸ ἐρώτημα ὅτι οὐδὲν τῶν παρὰ Θεοῦ γενομένων ἀκάθαρτον. Ὅτι δὲ ὑποσπεί ρει, ήγουν ὑποβάλλει λογισμοὺς ὁ πονηρὸς, καὶ τα B ράσσει τοὺς ἀκεραιοτέρους τὴν γνώμην, ἤτοι τοὺς A riores animo, simpliciores videlicet perturbantur : ἁπλουστέρους · φέρε δι ̓ ὀλίγων λόγων ἀπελάσωμεν ἐν Θεῷ τὴν τοῦ πονηροῦ πλάνην, ἀντὶ τοῦ τῷ Θεῷ θαῤῥοῦντες, καὶ τὴν γνώμην τῶν ἁπλουστέρων στη ρίξωμεν. Αρχεται οὖν τοῦ λόγου, χρήσιν παράγων ἐκ τῆς πρὸς Τίτον ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Παύλου, και φησιν ὅτι πάντα καθαρὰ τοῖς καθαροῖς, τῶν δὲ ἀκα θάρτων καὶ ἡ συνείδησις με μόλυνται. Ταῦτα δὲ ὁ μακάριος Παῦλος περὶ τῆς ἐν βρώμασιν Ἰουδαϊκῆς λέγει παρατηρήσεως, ὅτι τῶν ὑπὸ Θεοῦ κτισθέντων, οὐδὲν ἀκάθαρτον κατὰ τὴν ἑαυτοῦ φύσιν· οὐδὲν δὲ τοῖς μεμιασμένοις καθαρόν, ἀλλὰ μεμίανται αὐτῶν καὶ ὁ νοῦς καὶ ἡ συνείδησις· μεμίανται δὲ τῇ ἁμαρ‐ τίᾳ καὶ τῷ λογίζεσθαι τὰ μὴ πρέποντα. Διὰ τούτων ον τῶν λόγων προκατασκευάσας ὁ μέγας Αθανάσιος, τὴν οἰκείαν γραφὴν ἐπάγει · "Αγαμαι δὲ, ἤτοι θαυμάζω, τοῦ διαβόλου τὸ σόφισμα, τὴν ἀπάτην δηλαδή, ὅτι φθορὰ ὢν καὶ λύμη ἐνθυμίζει λογισμούς δοκοῦντας είναι καθαρότητος. Τὸ δὲ παρ' ἐκείνου γινόμενον ἐνέδρα ἐστὶν, ήγουν κρυφία ἐπιβουλή, ἀλλ' οὐχὶ δοκι μασία. Ἵνα γὰρ ἀπαγάγῃ τοὺς ἀσκητὰς τῆς ἐθίμου, τουτέστι τῆς συνήθους καὶ ὠφελίμου φροντίδος, καὶ δόξῃ νικᾶν αὐτούς· κατὰ τοῦτο (διὰ τοῦτο) τοιαῦτα κινεί βομβύκια, ήτοι φόβητρα, βόμβους μόνον ἐμε ποιοῦντα. Τί γάρ, φησίν, ἔχει ἁμάρτημα ἢ ἀκάθαρτον ἡ φυσική Εκκρίσις ; ὥσπερ ἐάν τις αἰτιᾶται τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὰς ἄλλας ἐκκρίσεις, οἷον διὰ τὰς μύξας καὶ τὰ πτύσματα, καὶ ὅσα διὰ γαστέρων έχε κρίνονται, ήγουν ἐκβάλλονται καὶ κινοῦνται, ἅτινα ἐκκρινόμενα ὠφελοῦσι πρὸς τὴν ζωήν. Επιχειρεῖ δὲ καὶ ἑτέρωθεν. Εἰ γὰρ πιστεύομεν, φησί, τῶν χειρῶν τοῦ Θεοῦ ποίημα εἶναι τὸν ἄνθρωπον, πῶς ἐστι δυνατ τὸν ἐκ τοῦ Θεοῦ ἀκάθαρτόν τι γενέσθαι καὶ μεμολυσμένον; Καὶ εἰ γένος Θεοῦ ὑπάρχομεν κατὰ τὰς τῶν θείων ἀποστόλων Πράξεις, οὐδὲν ἔχομεν ἐν ἑαυτοῖ; ἀκάθαρτον. Ἐν γὰρ τῇ βίβλῳ τῶν Πράξεων ἱστόρηκαὶ ὁ μέγας Παῦλος τοῖς 'Αθηναίοις διαλεγόμενος, καὶ πρὸς τοῖς ἄλλοις καὶ ταῦτα λέγων περὶ Θεοῦ Ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα, καὶ ἐσμεν, ὡς καί τινες τῶν καθ' ὑμᾶς ποιητῶν εἰρήκασι Τοῦ γὰρ γένος εσμέν. Τοῦτο δὲ τῷ Αράτῳ εἴρηται περὶ τοῦ Διός : ὁ δὲ Ἀπόστολος εἰς τὸν ὄντως Θεὸν τὸ νόημα ᾐχμαλώτισε. Τούτῳ τοίνυν εἰς κατασκευὴν τοῦ οἰκείου λόγου ὁ μέγας ἐχρήσατο Αθανάσιο; · ὡς εἰ γένος Θεοῦ ἐσμὲν, ὡς ἐν ταῖς Πράξεσιν εἴρηται, οὐδὲν ἔχομεν μεμολυσμένον ἢ μιαρόν. Τότε γὰρ μεμολύσμεθα, ὅτε ἁμαρτάνομεν· ἡ δὲ φυσικὴ ἔκκρισις, γινομένη ἐξ ἀνάγκης τῆς φύσεως, οὐ μιαίνει. Ὡς τινῶν δὲ ἀντιλεγόντων καὶ παραγόντων ρητὰ εὐαγ γελικὰ τὰ λέγοντα, Οὐ τὰ εἰσερχόμενα κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὰ ἐξερχόμενα· ἴσταται καὶ πρὸς τοῦτο δεικνὺς μὴ καλῶς νοούμενα τὰ ῥητὰ παρὰ τῶν ἀντιλεγόντων· καί φησι ὅτι περὶ βρωμάτων ένδοια- . πῶς ἐχόντων τινῶν ἤτοι δειλιώντων, ἀμφιβαλλόν. των, ὡς μολυνόντων τους χρωμένους αὐτοῖς, λύων αὐτῶν τὴν ἄγνοιαν ὁ Κύριός φησι μὴ τὰ εἰσερχόμενα κοινοῦν, ήγουν μιαίνειν, μολύνειν, ἀλλὰ τὰ ἐξερχό • Act. XVII, age brevi sermone (id est, Deo fidentes) disjiciamas in Deo diaboli frandes, ac simpliciorum animos confirmemus. Sermonem itaque auspicatur, divi Pauli sententiam proferens ex Epistola ad Titum, aitque omnia munda mundis, impuroram vero conscientiam quoque esse pollutam. Hæc vero beatus Paulus de Judaica observatione in cibis asserit, il. lorum quæ a Deo creata sunt natura sua nihil esse impurum : neque vero pollutis quidquam esse mundum, sed ipsorum quoque mentem, el conscientian pollutam esse. Polluti sunt enim peccato, et ea quæ indecora sunt, cogitando. Per hæc igitur verba constituto suæ scriptionis proœmio magnus Athanasius subjicit : Miror autem, sive cum admiratione specto diaboli calliditatem, fraudes videlicet qui cum corruptio sit et lues, cogitationes tamen, qua puræ videntur esse, in animum insinuat. Quod vero ab illo fit insidiæ sunt, hoc est, occulte machinationes, non probandæ constantiæ experimentum. Ut enim eos, qui in rerum divinarum meditatione ɛe exercent, a consueta, hoc est, usitata ipsis, et fructuosa abducat cogitatione, atque ipsos superare videatur, secundum hoc (sive hanc ob causam) cjusmodi movet bombycia, seu terriculamenta qure solummodo bombos cient. Quid est enim, ait, in naturali excretione criminis, aut impuritatis? veluti si quis homines ob alia quoque excrementa accuset, ut ob mucorem narium, et spula, et quæcunque C per ventriculum excernuntur, hoc est, ejiciuntur ac exonerantur, quæ quidem per excretionem 39 emissa ad vitam juvant. Aliam vero præterea probationem aggreditur. Si enim, inquit, opus Dei ma nuum esse hominem credimus, qui fieri potest ut a Deo impurum quidpiam pollutumque procrcetur ? Ac siquidem Dei genus sumus, ut in Actis divingrum apostolorum legitur, nihil in nobis ipsis immundum habemus. Commemoratur namque in libro Actoruin magnus Paulus ad Athenienses disserens, ac præter alia hæc quoque effatur de Deo: In ipso enim virimus, moremur, et sumus, ut eliam vestrorum poetarum quidam dixerunt, Ipsius namque genus sumus 1. Hoc vero dixit Aratus de Jove: Apustolus autem ad verum Deum sententiam accommodavit. Eo igitur ad suæ orationis confirmationem magnus usus est Athanasius dicens, siquidem Dei genus sumus, ut in Actis dicitur, nihil habere uos pollutum, aut immundum. Tunc namque polluimur cum peccamus. Naturalis autem excretio, quæ ex naturæ occessitate fit, minime polluit. Cæterum cum nonnulli contradicerent ac Evangelica illa verba proferrent, Non quæ intrant coinquinant kominem, sed quæ exeunt *, ad hoc quoque respondet, ab iis qui contra arguunt non bene intelligi verba illa demonstrans; aitque cum de cibis quidam dubitarent, sive timidiuscule bæsitarent, acsi utentes ipsis polluerent, eorum ignorationem Dominus sol 18 vens, ait. Non ea quæ intrant inquinare, hoc est, Α μενα, τὰ ἀπὸ καρδίας δηλαδή προϊόντα· καὶ ὁ ̓Από polluere, inficere, sed quæ exeunt, quæ a corde videlicet progrediuntur. Ait vero etiam apostolus, Esca nos non commendat Deo '. Postquam hisce rationibus suum sermonem magnus hic Pater con◄ firmavit, subjicit deinde: Dixerit autem forte nunc queque aliquis probabiliter, Naturalis quædam excretio nos ad supplicium haudquaquam adducit. Et vero medici quoque, ait, hac de re respondebunt, naturam, velut excrementum quoddamn, semen expellere. Animauti siquiden dati sunt meatus, ut per hos unumquodque membrum, quod superfluum est, ejiciat. Capitis quidem, inquit, excrementa sunt pili, quique per nares, atque os emittuntur humores; el ventris, aut totius etiam corporis, egestiones : seminariorum autem meatuum excrementum est B semen. Quoduam ergo, inquit, in ea peccatum fuerit, cum hoc semen egeritur eo modo, quo, qui efformavit hominem, Deus voluit ac constituit? Verum ne quis ad hæc objiceret: Quoniam, ut ais, nullum est peccatum in seminis fluxu, quippe qui naturaliter contingit : nec verus quidem usus, coitio nimirum, ducetur in crimine; quia quæ illi deserviunt organa a Deo efformata sunt : contradicentcm scilicet interrogat; Qualem tu dicis usum? legitimumne, an eum qui occulte, libidinoseque exercetur? Legitimam siquidem Deus permi: it, dicens, Crescite et multiplicamini ', et concessit magnus Paulus dicens, Honorabile connubium, et torus immaculatus ; alius vero usus interdictus est. Hoc vero, inquit, in aliis quoque multis bujus vitæ actionibus facile inveniemus. Occidere nempe vetitum est; at in bello interficere hostes laudabile, ac maguis honoribus dignum habetur. Proinde eadem res ex aliquo capite haud licet, ex alio vero couceditur, ac differentiam temporum, personarum modorumque aliorum admittit. Eadem igitur est de coitu ratio. Tum oracula ex sacris Litteris hac de re profert : mox de nuptiis quoque, ac virginitate disserit, duasque ait esse vias, matrimonium videlicet, et virginitatem; si quis igitur matrimonium elegerit, reprehensionem non habet, neque ex hoc condemnabitur. Cæterum non tanta dona, quanta is qui virginitatem amplexus fuerit, accipiet. Accipiet enim, inquit, et ille, fructum siquidem fert tricesimum. Si namque ex magni Pauli sententia flonorabile matrimonium et torus immaculatus; qui in conjugio caste vixit, ac liberis operam dando Dei præcepto obtemperavit, dicenti, Crescite et multiplicamini, 40 tum prolis causa curas laboresque suscipiens, ut illam nutriat erudiatque in disciplina et institutione Domini, fructum is quoque fert tricesimum. Quemadmodum beatus quoque Paulus asserit, fore ut salventur mulieres liberos gignentes. Si quis vero, ait, puram ac coelestem viam fuerit amplexus, admirabiliora dona accipiet; quoniam aspera primo aditu difficilisque admodum est via. 3 στολος δέ φησι· Βρῶμα ἡμᾶς οὐ παρίστησι τῷ Θεῷ. Τούτοις τὴν οἰκεῖον λόγον κρατύνας ὁ μέγας οὗτος Πατὴρ, ἐπάγει· Εἶποι δ' ἄν τις καὶ νῦν εὐλό γως· Φυσική τις ἔκκρισις ἡμᾶς οὐ παρίστησι πρὸς τιμωρίαν. Καὶ ἰατροὶ δὲ, φησί, περὶ τούτου ἀπολογήσονται ὅτι ἡ φύσις ὡς περίττωμα διώκει τὸ σπέρμα. Τῷ γὰρ ζώῳ δέδονται πόροι, ἵνα διὰ τούτων ἔκαστον μέλο; ἀποπέμπῃ τὸ περιττόν. Τῆς μὲν οὖν κε· φαλῆς, φησί, περιττώματά εἰσιν αἱ τρίχες, καὶ τὰ διὰ ῥινῶν καὶ στόματος υγρά, καὶ γαστρὸς διαχωρή ματα, ἢ καὶ ὅλου τοῦ σώματος· τῶν δὲ σπερματι κῶν πόρων περίττωμα τὸ σπέρμα. Ποία οὖν ἐστι, φησίν, ἁμαρτία κενουμένου τοῦ σπέρματος τούτου, ὡς ὁ Θεὸς ὁ πλάσας τὸν ἄνθρωπον ἠθέλησε, καὶ ᾠχο νόμησεν ; Ἵνα δὲ μή τις πρὸς ταῦτα ἀντιθήσει ὅτι, Ἐπεὶ ὁ λέγεις οὐκ ἔστιν ἁμαρτία ἡ τοῦ σπέρματος ἐκροὴ ὡς φυσικῶς γινομένη, οὐδὲ ἡ ἀληθὴς χρῆσις, ήγουν ἡ μίξις λογισθήσεται ἁμαρτία· ὅτι τὰ ὄργανα τὰ πρὸς αὐτὴν ἐνεργοῦντα, παρὰ τοῦ Θεοῦ ἐπλάσθη σαν· ἐρωτᾷ τὸν ἀτιλέγοντα δῆθεν· Ποίαν λέγεις χρῆσιν; τὴν ἔννομον, ἢ τὴν κρυφίως και μοιχικώς γινομένην; τὴν γὰρ ἔννομον ὁ Θεὸς ἐπέτρεψεν εἰ πών· Αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε, καὶ ὁ μέγας Παῦλος ἐκκεχώρηκε λέγων· Τίμιος ὁ γάμος καὶ ἡ κοίτη ἁμίαντος· ἡ δὲ ἄλλη χρῆσις κεκώλυται. Τοῦτο γάρ, φησί, καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς βιωτικοῖς εὑρήσου μεν αὐτίκα. Τὸ φονεύειν ἀπηγόρευται, ἀλλ' ἐν ποο λέμῳ ἀναιρεῖν τοὺς πολεμίους ἐπαινετὸν, καὶ τιμῶν μεγάλων ἄξιον. Ὥστε τὸ αὐτὸ κατά τι μὲν οὐκ ἔξεστι· κατά τι δὲ ἔξεστι, καὶ ἐν διαφορᾷ ἐστι καὶ και ρῶν καὶ προσώπων καὶ τρόπων ἄλλων. Οὕτως οὖν καὶ ἡ μίξις. Καὶ χρήσεις γραφικά, παράγει πρὸς τοῦτο. Εἶτα καὶ περὶ γάμου καὶ παρθενίας διαλέγεται· καὶ δύο φησὶν ὁδοὺς εἶναι, τὸν γάμων καὶ τὴν ἀγνείαν. Εἰ μὲν οὖν τις τὸν γάμον ἔλοιτο, μέμψιν εὐκ ἔχει, οὐδὲ κατακριθήσεται διὰ τοῦτο. Οὐ μὴν τοσαῦτα χα ρίσματα λήψεται ὅσα ὁ παρθενία συζήσα;. Λήψεται γάρ, φησί, κἀκεῖνος, επείπερ φέρει καρπὸν τὸν τριά κοντα. Εἰ γὰρ, κατὰ τὸν μέγαν Παῦλον, Τίμιος ὁ γά μιος καὶ ἡ κοίτη ἁμίαντος, ὁ σωφρόνως ἐν τῇ συζυ για βεβιωκώς, καὶ ὑπηρετήσας τῇ τοῦ Θεοῦ προστάξει διὰ τῆς παιδοποιίας, εἰπόντος, Αὐξάνεσθε καὶ πλη θύνεσθε, καὶ ἀνεχόμενος φροντίδων καὶ κόπων διὰ D τὰ ἔγγονα, ἵνα θρέψῃ αὐτὰ καὶ παιδεύσῃ ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσία Κυρίου, καρπὸν κἀκεῖνος τὸν τριάκοντα φέρει· καθὸ καὶ ὁ μακάριος Παῦλος λέγει σωθήσε σθαι τὰς γυναῖκας διὰ τῆς τεκνογονίας. Εἰ δέ τις τὴν ἁγνὴν, φησὶ, καὶ ὑπερκόσμιον ὁδὸν ἀσπάσοιτο, χαρί σματα θαυμασιώτερα λήψεται· ὅτι τραχεία παρὰ τὴν πρώτην καὶ δυσκατόρθωτος ἡ ὁδός. Τὰ δὲ παρὰ τὴν πρώτην ἡ παρὰ τὴν ἤδη ῥηθεῖσαν ὁδὸν τὴν τοῦ γάμου νοητέον, ἢ παρὰ τὴν ἀρχήν. Ο γὰρ ἐλόμενος παρθενεύειν τῆς σαρκὸς εὐκαταφόρου τυγχανούσης πρὸς ἡδονὰς καὶ μάλιστα περὶ τὰς τῆς μίξεως παρὰ τὴν ἀρχὴν ἀνάγκην ὑφίσταται, τῆς φύσεως ὀργώσης πρὸς τὸ πάθος· καὶ πλέον ὅτε νεάζει ὁ ἄνθρωπος και C I Cor. vill, 8 * Gen 1, 28. Hebr. xii, 4. σφριγῇ· διὸ παρὰ τὴν πρώτην είρηται. Ὅτε δὲ πρὸς Α llud vero (παρὰ τὴν πρώτην) aut de praedicta via B conjugali intelligendum est, aut de initio. Qui enim virginitatem amplectitur, cum caro ad voluptates, maximeque venereas sit proclivis; confictatur initio difficultatibus, natura ad libidinem inclinante, idque præsertim dum in ætatis flore versatur, ac viget ; quam ob causam verba illa (primo alitu) sunt dicta. Ubi vero ad senectutem vergit, etiamsi ne lunc quidem exstinguatur cupiditatum flamma, lenior tamen evadit. His dictis subjicit, illorum impuras quæstiones jam ante ex sacris Litteris fuisse solutas, monetque interrogantem, ut sibi subditos confrmel, variisque Scripturæ sententiis utitur; tum ad precationem conversa oratione epistolam absolvit. Hæc ergo magnus loquitur Athanasius de naturali seminis excretione. Dionysius porro Alexandrinus in epistola ad Basilidem hæc habet : Qui vero in non voluntario nocturno fluxu fuere, propriam sequantur conscientiam, et secum, an de eo dubitant, necne, considerent. Quemadmodum in cibis, qui dubitat, inquit, condemnatus est, si conederit, in his quoque bonæ sit conscientiæ, et libere loquatur, juxta conceptam animo cogitationem, omnis qui accedit ad Deum. Quod vero ait ejusmodi est, ut qui seminis fluxum est passus seipsum examinet, ac siquidem affectio aliqua præcessit, ex prava forte cogitatione atque consensu, et hoc pacto seminis fluxus est consecutus, cui is contigit haudquaquam purus existimabitur : sin nihil tale præcessit, nec de aliqua ejusmodi re ambigit, nec ulla rationi adhæsit macula, ad sacra illi mysteria liceat accedere. Nounulli vero, magni Basilii sententia, qui aliquid ejusmodi passi sunt, a sacrorum mysteriorum percepcione arceri asserunt. Rogatus namque hic vie sanctus (uti in ipsius Asceticis est scriptum) an eum, cui ex consuetudine aut natura quidpiam evenit, audere oporteat ad sacrorum communicationem admittere ? respondit : Superiorem naturæ et consuetudini docuit Apostolus esse eum, qui in baplismo consepultus est Christo : nunc quidem dicens, Quod vetus noster homo cum eo crucifixus est, ut aboleatur corpus peccati, ne nos amplius serviamus peccato: alibi vero præcipiens, Mortificate igitur membra vestra terrestria, scortationem, impuD ritatem, mollitiem, cupiditatem malum, et avaritiam, quæ est idololatria, ob quæ venit ira Dei super honines contumaces : alibi autem regulam exponens, dum ait, Qui enim sunt Christi, carnem crucifixerunt cum affectibus et cupiditatibus. Ego vero scio emendata hæc fuisse per Christi gratiam in viris et mulieribus, sincera in Dominum fide; de eo vero qui impuritate pollutus accessit ad saneta, ex Veteri quoque Testamento horrendum e·locemur judicium. Quod si plus templo bic est, sane et formidabilius. Idem nos erudiet Apostolus dicens, Qui manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibil. Ex hoc igitur responso quidam opinati γῆρας ἀπονεύσει, εἰ καὶ μηδὲ τότε σβέννυται τὸ πῦρ 'Boin. vi, 6. • Coloss. 111, 5, 6. › Galat. v, 24. *I Cor. xi, 27. Β μηδὲ μολυνθῆναι ταύτῃ τὸν λογισμόν. Καὶ τοῦτο ἐξ αὐτῆς τῆς γραφῆς τοῦ μεγάλου Πατρὸς ἐκείνου κάτ ταληφθήσεται τῷ προσέχοντι. Τὰ γὰρ τοῦ Ἀποστόλου βήματα οἷς ἐκεῖνος εἰς κατασκευὴν ἐχρήσατο τοῦ οἱκείου λόγου, ἁμαρτίας μέμνηται καὶ ἀκαθαρσίας, καὶ ἐπιθυμίας κακῆς. Πρὸς ἅπερ ἐκεῖνος στηρίζει τὴν γνώμην τὴν ἑαυτοῦ, λέγων· Τὸ δὲ ἐν ἀκαθαρσία ὄντα τινὰ ἐγγίζειν τοῖς ἁγίοις, καὶ τὰ λοιπά. Οὐκ ἂν δέ τις εἴποι ἀκαθαρσίαν ὀνομάσαι τὸν μέγαν Βασί λειον τὴν σπερματικὴν ἔκκρισιν ἀπαθῶς γινομένην. Τοῦτο γὰρ διαβολὴ τῆς σαρκός· ὁ δὲ ἐν πλείοσι λόγοις ἐφιλοσόφησεν, ὡς οὐ κακὸν τὸ σῶμα, οὐδὲ και κίας ἀρχὴ, καθὼς ἔδοξέ τισιν. Οὐδ ̓ ἐναντία λέγειν αὐτὸν τῷ μεγάλῳ Αθανασίῳ λογίσαιτό τις, οὗ τοὺς λόγους ἅπαντες οἱ ἱεροὶ Πατέρες ἐξόχως σεβάζονται, ̓Αλλὰ πάντως ἀκαθαρσίαν ὁ μέγας Βασίλειος οὐ τὴν σπερματικὴν ὠνόμασεν ἔκκρισιν, ἀλλὰ τὴν πονηράν ἐπιθυμίαν· ἧς ἡγουμένης, καὶ ἡ κατὰ διάνοιαν ἁμαρτ τία τελεῖται διὰ συγκαταθέσεως. Καὶ οὕτως γίνεται φαντασία καθ' ύπνους καὶ τοῦ σπέρματος ἐκροή. Και ἐκ τοῦ φάναι δὲ ὅτι Ἐγὼ ἔγνων ὅτι ταῦτα κατωρ θώθη Θεοῦ χάριτι καὶ ἀνδράσι καὶ γυναιξί, δείκνυται ἐναργῶς ὅτι περὶ ἐκκρίσεως σπέρματος μετά φαντα σίας γινομένης φησὶν, ἧς ἐμπάθεια προηγήσατο καὶ ἡ κατὰ διάνοιαν ἁμαρτία. Τοῦτο γὰρ ἐστι κατόρθωμα τὸ τὴν συγκατάθεσιν ἐκφυγεῖν, καὶ τὸν δι ̓ αὐτῆς τοῦ λογισμοῦ μολυσμὸν, ἀλλ' οὐχὶ τὸ μὴ ἐπιθυμῆσαι, ὃ ἐστι τὸ μὴ προσβαλεῖν λογισμόν. Τοῦτο γὰρ τῆς φύσεως ἢ ηλιθιότητος· τὸ δὲ μὴ ὑποκλιθῆναι τῇ ἐπισ θυμίᾳ, μηδὲ συγκαταθέσθαι τῷ λογισμῷ, μηδὲ τὴν κατὰ διάνοιαν ἁμαρτίαν ἐκτελεσθῆναι καὶ ἀρετή ἐστι καὶ κατόρθωμα. Οὐδὲ τὸ μὴ γενέσθαι τινὶ τοῦ σπέρο ματος ἔκκρισιν καθόρθωσις λογισθήσεται. Φυσικὴν γὰρ τοῦτο· διὸ καὶ γινόμενον ἀνέγκλητον· ἀλλ' οὐδέ τις οἶμαι τὴν φυσικὴν ῥεῦσιν δι ̓ ὅλου φεύξεται, εἰ μὴ τις εἴη λίαν ἠλίθιος. sum magnum Basilium impuritatis loco ducere se- Α σαντος λογισμοῦ· ὥστε μηδὲ συγκατάθεσιν γενέσθαι, minis fluxum; sed non est ita. Non enim de co luxu loquitur, qui sine imaginatione fit, imo nec de eo, quem imaginatio comitatur, sine ulla tamen animi affectione, quam cupiditas non præcesserit; aut si præcessit, haud diu tamen substitit, sed exturbala est potioris imperio rationis; ita ut neque assensio sit consecuta, nec aliqua per illam maçula rationi adhæserit. Idque ex ipsamet magni Patris illius scriptione animadvertenti facile erit cognoscere. Apostoli namque verba, quibus ille ad suæ sententiæ confirmationem est usus, peccati meminere impuritatisque, et concupiscentiæ mala, ex quibus ille autam stabilivit sententiam, dicens, Aliquem vero impuritate pollutumn ad sancta 41 accedere, e.c. Neque vero impuritatis nomine seminis excretionem, quæ absque animi perturbat'one contingit, magium Basilium intellexisse quispiam dixerit : est hoc Namque accusare caruem. Atqui ille in pluribus suis orationibus disseruit, haud malum esse corpus, nec mali principium, ut nonnulli existimarunt. Nec illum contraria magno Athanasio disserere quispiam arbitretur, cujus dicta omnes sancti Patres iu primis venerantur, sed plane nomine impuritatis magnus Basilius non excretionem seminis, sed pravam cupiditatem significat, que ubi dominatur, peccatum quoque in cogitatione perficitur ex consensu, atque hoc pacto concipiuntur imagines per somnum, seminisque fuxio contingit. Quin ex illis verbis, ego vero scio emendata hæc fuisse Dei gratia in viris et mulieribus; aperte ostenditur, de seminis exeretione, quam imaginatio comitatur, ipsum loqui, quamque prava affectio et peccatum cogitatione conceptum præcessit. Est enim præclarum facinus assensionem fugere, et quæ per ipsam rationi macula adbaret : non autem excludere cupiditate, guod est animum ad illam nullo pacto adjicere. Iloc namque est a natura aut stoliditate. Verum a cupiditate minime vinci, nec assentiri rationi, ne Paccatum cogitatione perficere, hoc virtutis opus est facinusque præclarum. Neque quod alicui nunquam seminis excretio contigerit, egregium facinus existimabitur. Hoc enim naturale est C propterea aum accidit, culpa caret. Imo vero nec naturalem banc fluxionem quisquam penitus, nisi admodum stupidus fuerit, ut opinor, edugiet. 42 Ejusdem ex tricesima nona epistola festali, initio matila. At quandoquidem de hæreticis tanquam mortuis mentionem fecimus, de nobis autem, ut qui divinas ad salutem litteras habeamus, et quia vereor no, ut ad Corinthios Paulus scripsit ', ex simplicioribus pauci, a simplicitate puritateque sua, per quorumdam hominum vafritiem avertantur: neve deinceps libros alios legant, qui apocryphi vocantur, nominum similitudine decepti, qua cum veris libris conveniunt; æque, quæso, ferte animo si de quibus probe nostis, de iisdem ego scribo, quod ex re utilitateque Ecclesiæ føre existiment. Illa autem memoraturus, ad audacis propositi mei confirma tionem, evangelistæ Luce forma utar *, dicendo : Guoniam quidem aliqui conati sunt, quæ dicuntur · II Cor. xi, 3. * Luc. 1, 1, D Τοῦ αὐτοῦ ἐκ τῆς Αθ ̓ ἑορταστικῆς ἐπιστολῆς. Αλλ' ἐπειδὴ περὶ μὲν τῶν αἱρετικῶν ἐμνήσθημεν ὡς νεκρῶν· περὶ δὲ ἡμῶν ὡς ἐχόντων πρὸς σωτή ρίαν τὰς θείας Γραφάς· καὶ φοβοῦμαι μήπως, ὡς ἔγραψε Κορινθίοις Παῦλος, ὀλίγοι τῶν ἀκεραίων ἀπὸ τῆς ἁπλότητος καὶ τῆς ἁγνότητος πλανηθῶσιν ἀπὸ τῆς πανουργίας τινῶν ἀνθρώπων, καὶ λοιπὸν ἐντυγχάνειν ἑτέροις ἄρξωνται, τοῖς λεγομένοις ἀποκρύφοις, ἀπατώμενοι τῇ ἐμωνυμίᾳ τῶν ἀληθι νῶν (80) βιβλίων· παρακαλῶ ἀνέχεσθαι, εἰ περὶ ὧν ἐπίστασθε, περὶ τούτων κἀγὼ μνημονεύων γράφω, διά τε τὴν ἀνάγκην καὶ τὸ χρήσιμον τῆς Ἐκκλησίας. Μέλλων δὲ τούτων μνημονεύειν, χρήσομαι πρὸς σύ στασιν τῆς ἐμαυτοῦ τόλμης τῷ τύπῳ τοῦ εὐαγ γελιστοῦ Λουκᾶ, λέγων καὶ αὐτό· Ἐπειδήπερ τινές |