nie wojsk z tego miasta; ale bez skutecznie. Xięże odpowiadając na zarzuty, dał od siebie listy do PP. Senatorów (16 Lutego 1754) na które oni jednogłośnie ganiąc jego postępek odpowiedzieli. Pełno prócz tego bezimiennych snuło się pism i paszkwilów i rad.

Xiąże z rzadkiém umiarkowaniem trwał przy swojem i bronił się bez gniewu, ale bardzo zręcznie. Nareście Król wyznaczył Kommissją na rozpatrzenie téj sprawy i ostateczne jej rozstrzygnienie, pod prezydencją Andrzeja Zatuskiego, Biskupa Krakowskiego. Ta zjechała do Dubna, które administracją zajęto.

Oto są wyjątki z listów pisanych na ówczas przez Annę Jabłonowską W. B. do podkańclerzego Sapiehy, stryja swego 1), które i położenie wszystkich i zabiegi malują.

W r. 1758 pisze,, Reskrypt na ordynacyą wydany wielkiego jest tu podziwienia przyczyną. Rozdwojone u wszystkich myśli, jedne w konsolacji, drugie w zmartwieniu. My takie niepomału zmyslemy, kiedy na trzyletnią dawszy Ostroga arendę za reskryptem królewskim administratorowi, teraz niewiem co się z nami stanie.—"

1) Z Archiw. Sapiehow, MSS. tit. listy różne ab 1755

ad 1758.

Z Ostroga d. 25 Czerwca 1758 r. ,, Ordynacja odebrana już od wszystkich. To najdziwniejsza że to pełnią kommissarze xięcia Podtolego (Lubomirskiego, który brat Dubno i t.d.). I tę z Dubna wczoraj miałem wiadomość, e arendą wszystko puszczać zamyślają na lat 1rzy; ale to wszystko Podstolego Koronnego imieniem. Mokronowski w zamku siedzi; wartę zaś po bramach trzyma dragonja i Janczarowie xięcia." (Podstolego.)

Ze Lwowa d. 2 Sierpnia 1758 roku,,, Mokronowski wczoraj z Dubna przyjechał, garnizon i zamek, pod swoją kommendą zamknięty zostawiwszy. Xięże Podstoli Koronny sprowadził był umyślnie dla postrachu kozaków i Kalmuków przez Wołyń teraz idących pod komendą Effremowicza, pod Dubno. I gdy pod miastem rozlokowanych obozem miał, sam z żoną pojechał dla uczęstowania, oraz i uskarzenia się, że fortecy Mokronowski oddać niechcei ale nadspodziewaną odebrał odpowiedź - Że jak bywał dawno w polsce tak doskonale jest informowany że Hetman wojskiem rządzi, i gdy przyśle ordynans, to zapewne Mokronowski ustąpi z fortecy. I tak zawstydzony został responsem niespodziewanym."

Tegoż roku d. 16 Sierpnia ze Lwowa,,,Z tych krajów nie mam co donieść. Jest odgłos, že Podstoli Koronny, na przedmieściu Dubieńskiém

złapawszy kilku garnizonowych, miał kazać przetrzepać. I téj relacji z wielu miejsc mamy już konfirmacją. Co z tego wyniknie czas pokaże?"

--

Tegoż roku 23 Sierpnia.,,Z Wołynia gazetę mieliśmy, że xięże Podstoli przekupiwszy ́z Garnizonu Dubieńskiego żołnierzy ośmdziesiąt, a spod Rejmentu królowej Jadwigi kilkunastu, wyprowadził ich z Dubna i w Równém rozlokował; tak to poczciwych ludzi trudno, że nietylko w wojskach austryjaekich i francuzkich braknie, ale i w Dubnie pokazało się, że ich niemasz."

Nareście kommissja zasiadająca, trwała tu zjechawszy, do r. 1758, w którym Król dnia 19 Maja, ją skassował, a dobra ordynatowi oddał: a ten niemi jak był postanowił, rozporządził.

Tak upadł ów sławny dom xiążąt Ostrogskich. Teraz Ostrog jest wielką ruiną – i wielez to zapomnianych dziś wspomnien, zawalilo się z murami! Patrząc po tu i ówdzie rozsypanych gruzach i rumowiskach, przychodziły mi na pamięć, te główne rysy historji miasta i xiążęcego domu, które zapisałem, niewiedząc czyli one każdego zająć tak jak mnie potrafią. Smutny i zamyślony wyjechałem z Ostrogu, jak gdybym wracał z wielkiego smetarza, i spoglądałem długo za siebie, póki mi góry nie zakryły szczątków zamczyska bieleją

cych na górze, jak kości wielkoluda. Wkrótce nie ujrzałem ich za sobą, i żyzne tylko otaczały mnie wzgórza; wsród których tu i ówdzie dymiły się rozsypane wioski i bielejące dwory.

KONIEC

DODAT E K.

Napisy w kościele kathedralnym Luckim.

Po lewej stronie.

D. O. M.

Ecclesia Cathedralis a primis excitationis suae exordijs instante Serenissimo olim Ludovico Rege Poloniae ct Hungariae, Apostolica Gregorij XI P. M. authoritate A. D. M. CCC. LXXV. Vlodimiriae constituta. Tunc. A. D. M. CCCC. XXVIII. ad Civitatem Metropolitanam Volhynensem Luck dictam, translata, Materque amplissimae Diocesis ad IV Palatinatus: Volhyniensem, Podlachiensem, Braclaviensem, ac Brestensem, Tese extendentis effecta; et ad differentiam ab Ecclesia Lucensi in Italia sita, in Concilio. Florentino sub Eugenio IV, nomen Luccoriensis nacta; titulo SSS. Trinitatis decorata, non nullis Praelatorum et Canonicorum fundationibus a Vitoldo Magno Duce Lithvaniae dotata; post,