Изображения страниц
PDF
EPUB

ПРИЛОЖЕНІЕ КЪ ИПАТІЕВСКой лѣтописи, СТР. 5.

S. Ioannis Chrysostomi opera, tom. VIII, pars 2, pag. 978979. Parisiis, M. DCCC. XXXVII, in 8°. 'Ayyéλους ἐγκωμιάζειν χρή. Καὶ γὰρ αὐτοὶ τὸν δημιουργὸν ὑμνοῦντες, ἵλεων αὐτὸν καὶ εὐμενῆ τοῖς ἀνθρώποις περέχουσιν. ̓Αγγέ λους δέ φημι, τοὺς ἡμετέρους συμμάχους, τοὺς κατὰ τῶν ἀντικει μένων δυνάμεων ἐκστρατεύοντας, ὧν εἷς ἐστι ὁ ἀρχάγγελος Μιχαὴλ πρὸς μὲν τὸν διάβολον ὑπὲρ Μωϋσέως σώματος ἀντιταττόμενος, πρὸς δὲ τοῦ ἄρχοντος τῶν Περσῶν ὑπὲρ τῆς τοῦ λαοῦ ἐλευθερίας ἀνθιστάμενος· ὧν ἐστιν ἐκεῖνος ὁ τὴν ὄνον καταστρέφων, καὶ Βαλαάμ τῆς ἀτόπου μανίας εἴργων· καὶ ἐπείπερ ὁ μάντις οὐκ ἐνενόει τὸ πραττόμενον, ἀλόγου φωνὴ τὸ λογικὸν ἐσωφρόνιζεν· ὧν ἐστιν ὁ τὴν μάχαιραν σπασάμενος, καὶ τὸν Ἰησοῦν τοῦ Ναυῆ συμπλέκεσθαι τοῖς πολέμοις προτρεπόμενος• ὧν ἐστιν ὁ τὰς πέντε καὶ ὀγδοήκοντα καὶ ἑκατὸν χιλιάδας τῶν ̓Ασσυρίων ἐν μιᾷ νυκτὶ πατάξας, καὶ τῷ ὕπνῳ τῶν βαρβάρων συνάψας τὸν θάνατον· ὧν ἐστιν ὁ τὸν προφήτην ̓Αμβακούμ ἀερίστῳ μετακοσμήσας πηδήματι, ἵνα τὸν προφήτην Δανιὴλ ἐν μέσῳ τῶν ἀγεύστων λεόντων γεύσῃ τροφῆς. Οὗτοι μὲν οὖν καὶ οἱ τοιοῦτοι κατὰ τῶν ἐχθρῶν εἰσιν, οἳ καὶ κατὰ τῶν παθῶν ἀριστεύουσιν. Ὁποῖος ἦν καὶ ὁ θαυμάσιος καὶ θεσπέσιος Ραφαήλ, δι ̓ ἑνὸς ἰχθύος ἀνατομῆς δαιμονιῶσαν κόρην ἱστάμενος, καὶ γέροντε τυφλῷ τὸ φῶς τεχνιανάμενος. ̓Αλλ ̓ οὐδὲ ἐκεῖνοι σιωπῆς ἄξιοι οἱ τῇ Νέα Διαθήκη διακονήσαντες, ὧν μέγα μέρος ἐστὶν ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ, ὁ τῷ Ζαχαρία χρηματίσας, καὶ σιωπῇ τὴν ἀπιστίαν εἰσε πραξάμενος, ὅτι μὴ κύειν τὴν στεῖραν διὰ τὴν μέλλουσαν οἰκονομίαν ἐπίστευσεν ὁ τῇ σεμνῇ Μαριὰμ τὰς ἀνυμφεύτους ὠδῖνας εὐαγγελι σάμενος· ὁ τοὺς ποιμένας ἐπὶ τὸ σπήλαιον ὁδηγῶν, καὶ καταμη νύων τὸν ἀχώρητον ἐν φάτνῃ, ἐν σπαργάνοις τὸν ἀπερίγραπτον, ἐκείνοις σύμφωνον ᾠδὴν δοξολογίας ἀναπέμπων· Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ, καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία. Αλλος τοὺς μά γους κωλύει τῆς ἐπὶ τῶν τυράννων ἀναζεύξεως· οἱ δὲ διηκόνουν ἐπὶ γῆς τῷ κτίσαντι· ἄλλος τὸν μνηστῆρα τῆς Παρθένου νουθετεῖ μὴ ἀπολύειν ὡς διεφθαρμένην τὴν ἄφθορον. ἄλλος αὐτῷ διὰ τὴν Ἡρώ δου βρεφοκτονίαν φυγὴν ἐπάνοδον ὑποτίθεται. Καίπερ ἐν σαρκὶ

Похвала ангеламъ изъ Златоустаго, Епифанія Кипрскаго и Ипполита. Ипат. Хлѣбн. Ерм. Тѣмже достойно похваляти ангелы, якоже Іоанъ Златоустець, а рече : ибо ти Творцю безначално б поють, милостиву ему быти и тиху человѣкомъ. Ангелы бо, глаголю, наша поборникы на противныя силы воюющимъ, имъ же есть архангелъ Михаилъ, ибо со дьяволомъ тѣла ради Моисіева противяся, на князь же Перьскій свободы ради людьскія противяся, повелѣньемъ Божьимъ, всю тварь раздѣлити и языкомъ старишины в наставляюще; симъ же нѣкоего Перьсямъ прозрѣти оправда, Михаила жег сущимъ обрѣзаномъ людемъ схранити повелѣ, съставити же предѣлы ихъ прогнѣваньемъ непрогнѣваныя ярости, но отъ блаженаго 4 нѣкоего неизреченькаго слова; сему же работати Іюдѣемъ • Персямъ нудящу я, сему же на свободу изъвлекущю, и прилѣжно къ Богу молитву приносящимъ, глаголюще : Господи Вседержителю ! доколѣ не помилуеши Іерусолима и градъ Іюдовыхъ з? ихже презрѣ семьдесятное лѣто, его же видиньемъ к и Данилъ летящее лице его яко видъ молънный і рещи, очи его яко свѣщи, и мышьци его и голени яко видъ мѣди блещащеся, и гласъ слова его яко гласъ многаго народа. Оть нихъ есть осла отвращая, и Валама отъ нечистого волѣшьвленья празднотворяй. Отъ нихъ же и мечь извлекъ противу, Исусу Наугину к помощи ему на противныя образомъ повелѣвая. Отъ нихъ есть 100 и 80 тысящь Суриськіихъ единою нощно порази ихъ и, и сонъ варварьскыхъ в смѣси смертью. Отъ нихъ же есть, иже пророка Аввакума о въздухомъ принесъ скоченіемъ п до пророка Данила, посредѣ же левъ препита и. Таковіи же убо и таціи на враги изящьствують. Тако же есть и боголѣпный Рафаилъ, отъ единыя рыбы

златоустъ Х. златоустый Е. б) ибо тік тропцю безначалную Х. Е. ») старѣйшины Х. г) михаилу же Е. 4) но отъ ближнего Е.

е) іюдеовь Е.

ж) нудящихъ Е. а) іудовъ Х. Е. в) видѣніемъ Х. Е. i) млѣніи Х. к) навгину (навину) Х. Е. а) и отъ нихъ есть 485 тисящій сирійскихъ Е. и) поразихъ П. поразнвъ Х. Е. и) варварскій Е. о) амбакума И. п) скончаньемъ И.

376

θεωροῦντες τὸν ἄκτιστον, δουλοπρεπῶς διηκόνουν. Εθαύμασαν γὰρ τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ, δι' ἧς ὁ πειράζων κατέπεσε, καὶ κατὰ τὴν φωνὴν τοῦ Δαυίδ, ἐπὶ χειρῶν ἄραντες αὐτόν, ἔξω τῆς βολῆς τῶν λίθων ἐκόμιζον. Ηραν γὰρ, φησὶν, Ἰουδαῖοι λίθους, ἵνα βάλωσιν ἐπ ̓ αὐτόν. *Αλλοι τῷ πάθει συνέτρεχον· ἄλλοι μετὰ τὴν ἀνάστασιν τῷ κενῷ τάφῳ συνεδρεύοντες, πισταῖς γυναιξὶν ἔλεγον, Τί ζητεῖτε τὸν ζῶντα μεταξὺ τῶν νεκρῶν; Μετὰ δὲ τὴν ἀνάληψιν ἐδορυφόρουν τοὺς μαθη τὰς, τὰ Πέτρου λύοντες δεσμά, Παύλου τοὺς ἐπὶ γῆς και θαλάττης κινδύνους ἐπικουφίζοντες, τῇ πίστει Κορνηλίου μεσιτεύοντες, τὸν δικαιοκτόνον Ηρώδην μεγαληγορούντα πατάσσοντες. Αρ ̓ οὖν οὐ μεγίστης τιμῆς ἄξιοι, οἱ τὴν ἡμετέραν ζωήν διεθύνοντες; Οὐ γὰρ μόνον ἔθνη φρουρεῖν ἐτάχθησαν ἄγγελοι, καθώς βοᾷ τὸ λόγιον, Οτε διεμέριζε, φησὶν, ἔθνη ὁ Ὕψιστος, ὡς διέσπειρεν υἱοὺς ̓Αδάμ, ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν κατὰ ἀριθμὸν ἀγγέλων Θεοῦ· ἀλλὰ γὰρ τῶν ἀνθρώπων ἑκάστῳ ἔλαχεν ἄγγελος. Ο λόγος οὐκ ἐμὸς, ἀλλὰ τῆς θείας Γραφῆς. Τῆς γὰρ παιδίσκης Ρόδης ἀπαγγελούσης τοῖς ἀποστόλοις πρὸ θυρῶν ἑστάναι Πέτρον τὸ Ηρώδου διαδράντα δεσμω τήριον, ἀπιστούντες ἔλεγον εκεῖνοι, ̔Ο ἄγγελος αὐτοῦ ἐστιν. Ἐπιμαρτυρεῖ δὲ καὶ ὁ Σωτηρ τούτοις, περὶ τῶν κατὰ τὸν βίον σμικρῶν λέγων, Ορᾶτε μη καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τούτων. Λέγω γὰρ ὑμῖν, ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν ἐν οὐρανοῖς διὰ παντὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Καθ' ἑκάστην δὲ Εκκλησίαν ἐπέστησεν ἀγγέλους φύλακας ὁ Χριστὸς, ὡς ἀποκα λύπτων Ιωάννῃ φησίν· Εἰπὲ τῷ ἀγγέλῳ τῆς Ἐκκλησίας Σμύρνης, οἶδα σου τὴν πενίαν καὶ τὴν θλίψιν· ἀλλὰ πλούσιος εἶ.

Epiphanii adversus haereses, tom I, lib. 2, cap. 34, pag. 456-457. Tă зар Eoun uпо 'Ayyćious TeTypéva sigi, és enμαρτυρές μοι Μοϋσῆς ὁ ἅγιος του θεου θεράπων..... καὶ γὰρ κι νούμενοι οἱ "Αγγελοι, κινοῦσι τὰ ἔθνη εἰς ὁρμὴν ἐκδικίας.

P. D. Schramm anal) sis operum ss. Patrum et scriptorum ecclesiasticorum, tom. III, pag. 800–801. Augustae Vindelicorum, M. DCC. LXXXI, in 8°. Aliam visionem nobis enarrat propheta Daniel; cap. decimo ait igitur: «ln äuuo tertio Cyri regis Persarum verbum revelatum est Danieli» etc. «Et levavi,» inquit, oculos meos, et ecce vir vestitus Baddin.» In prima quidem visione inquit : «Ecce Gabriel missus;» hic vero non ita, sed Dominum videt, non quidem perfecte hominem, sed in habitu hominis apparentem, nam varietatem charismatum vocationis mystice significabat indutus tunica variegata. Erat enim sacerdotalis vestis ex diversis coloribus concinnata, cum diversae gentes adventum Christi expectarent, ut ex multis coloribus componi possemus. «Et

1

урѣза утрьникы, бѣснующуюся а отроковицю изцѣли, п слѣпа старца сълънъця 6 видѣти створи ему. Убо не великихъ ли честій достойни суть, наши жизнь храняще? Нетокмо бо хранители языкомъ повелѣни быша ангели, якоже речено бысть: «Егда раздѣляше Вышній языкы, ихже разсѣя сыны Адамовы, постави предѣлы языкомъ по числу ангелъ Божіихъ 1; » но и вѣрпымь человѣкомъ комуждо достася ангелъ. Ибо отроковица Роди г изглаголавши апостолъ предъ дверьми стоящю Петру, Иродова лица избѣгшю 4, глаголаху не имущи втры : «ангелъ его есть » Свидѣтельствуеть же и самъ е Господь, глаголя : «Видите и не радите единого отъ малыхъ сихъ : глагол бо бамъ, яко ангели ихъ видять лице воину » Отца моего, сущю на небесѣхъ 2. » Еще же у коейждо Церкви хранителя ангелы пристави Христосъ, якоже открываеть Іоану глаголя : «Рци ангелу сущему въ Церькви Смуреньстѣ з: видихъ твою нищету и скорбь, нъ богатъ ■ еси 3. » Добро извѣстьно убо есть любящимъ насъ ангеломъ, яко насъ ради къ Владыцѣ молящимся : ибо «служебній дуси суть», якоже и апостолъ

глаголеть,

« въ служенье слеми хотящимъ ради наслѣдити спасенье 4. » Ихъ же и поборникы і, якоже и ныня слышалъ еси Данила, како въводи к архангела Михаила Персемъ, въ часъ прогнѣвазья, нашея ради свободы. Се бо людемъ работати Персамъ нужаше, якоже речено бысть, се же разрѣшити J плѣньныя тщ шеся. И одоляеть Михаилъ противнику, ибо Ефратъ Жидове прешедше и, отъ него пакы селенье пріяша, и градъ и церковь създаша. Такоже и великій Епифаній вѣща : Коемуждо языку ангелъ приставленъ; и спис«нье кь Данилу глагола : ангелъ властеля Елиномъ в и Михаила властеля Людеемъ; глаголеть же : Н постави уставы по числу ангелъ. И се пакы якоже Иполить «тлаголеть °, толкуеть Данила : Въ лѣто третьее Кура царя, азъ Данилъ плакахъся три недѣли, перваго же мѣсяца смирихся, моля Бога дній 20 и 1, прося отъ него откровенья тайны; и услышавъ отець пусти слово твое, кажа хотящее быти имъ; и бысть на велицѣ лѣпо бяшеть ту ся явити, идеже хотяше и грѣхи отпущати ; и возведъ очи свои, видѣхь, и се мужь одѣянъ въ багоръ. Первый и рече видѣньемъ, яки Гаврилъ ангелъ летя; сдѣ же не тако, но видъ самого Господа, видъ же несвершена человѣка, но образомъ человѣкомъ являющася, якоже глаголеть : . И се мужь одѣянъ въ пъстро, и лядвія его препоясана златомъ чистомъ, и тѣло его аки Ѳарсисъ, и лице ему эки молнья,

1

а) бѣснующися И. 6) солнца Х. Е. в) хранитель И. г) ради ошибк. И. Х. д) избѣ не дописано въ И. избѣгъ Х. В. е) и симъ во всѣхъ сп. ж) выну Х. Е. в) исмуреньстѣ И. Х. змирстѣй Е. и) нищету и скорбенъ (и скрбенъ) богатъ Х. нищ. и скорбъ богатъ В. i) и сборникы прибавл. И. к) вовъди И. води Е. `раздроцити И. м) пришедше И. преведше Х. в) глагола : ангелъ властеля персомъ и властела еллиномъ Х. Е. о) глаголеть нѣтѣ в5 Х.п) пръвымъ Х

2

Втор. ХХХІІ, 8. Егда раздѣляше Вышній языки, яко разсѣя сыны Адамовы, постави предѣлы языковъ по числу ангелъ Божіихъ.

Матѳ. XVIII, 10. Блюдите, да не презрите единаго отъ малыхъ сихъ : глаголю бо вамъ, яко ангели ихъ на небесѣхъ выну видятъ лице Отца моего небеснаго.

* Апок. II. 8. 9. И ангелу церкве Смирнскія напиши : тако глаголетъ первый и послѣдній, иже бысть мертвъ,

4

и се живъ есть : Вѣмъ твоя дѣла, и скорбь и нищету, но богатъ еси.

Евр. 1. 14. Не вси ли суть служебній дуси, въ служеніе посылаеми за хотящихъ наслѣдовати спасеніе ?

renes ejus accincti auro Ophax.» Ophax vero ex Ebraeo in Graecum versum aurum purum significat. Puro igitur cingulo circa renes accinctus erat; nam omnes nos Verbum circa corpus suum stringens tanquam cingulum propria charitate portaturum erat. Corpus ejus perfectum erat, nos vero membra in corpore ejus uniti, et ab ipso Verbo portati. «Et corpus quasi Tharsis.» Tharsis vero interpretando sunt Aethiopes; ejus namque cognoscendi difficultatem jam propheta praenunciaverat, quod humanitate assumpta in mundo apparens multis agnitu difficilis esset futurus. «Et facies ejus veluti fulgur, et oculi ejus, ut lampades ignis.. Opportebat enim, ut praesiguificaretur potestas Verbi judicialis et exurens, qua nimirum impiis ignem juste immittens comburet eos. Adjecit vero, inquiens: «Et brachia ipsius et pedes similes aeri candenti,» ut primam hominum vocationem, et alteram ex gentibus similem significaret..... Omnes enim nos hodiernis diebus, qui in Ipsum credimus, oracula loquimur, tanquam per os Ipsius loquentes, quae ab Ipso mandata sunt..... Et quis erat, qui loquebatur, nisi angelus, cujus curae populus. demandatus est?

и очи ему аки свѣщи огненѣи, и мышци ему и плещи подобни мѣди чистѣ, и гласъ его аки народа многа 4. › И падохъ на земли, и се я мя аки рука речи в человѣку, и еще въстави мя на колѣну, и рече ко мнѣ : Не бойся, Даниле! вѣси, что ради пріидохъ къ тобѣ? брань хочю створити съ княземъ Перьскымъ. Но повѣдаю ти псанье 6 въ писаньи истинномъ, и нѣсть в никого же прящася г о семъ со мною, развѣ Михаила князя вашего. Того бо оставихъ ту : отнего же бо дне устремися молити предъ Богомъ твоимъ, услыша молитву твою и пущенъ есмь азъ брань створити со княземъ Перескымъ; съвѣтъ нѣкоторый 4 бысть не отпустити е люди, да скоро убо будеть молитва твоя свершена, противихся ему и оставихъ ту Михаила князя вашего. Кто есть Михаилъ, развѣ ангела преданаго людемъ, яко и къ МоиСіеви глаголеть : « • Не имамъ съ вами ити на путь, занеже суть людье жестокою выею»: но ангелъ мой идеть съ вами?

[ocr errors]

МОСКОВСКОЙ ДУХОВНЕ

1

а) на земли и обятъ ия яко рука и рече К. б) писаное Х. Е. в) ины И. г) бранящася Е. 4) свѣтъ выкоторый Н. совѣтъ нѣкоторій Е. е) не отпусти И.

Дан. Х. 5, 6. И се мужъ единъ облеченъ въ ризу льняну, и чресла его препоясана златомъ свѣтлымъ. Тѣю

же его аки Ѳарсисъ, лице же его аки зрѣніе молніи, очи же его аки свѣщы огнены, и мышцы его и голени аки зракъ мѣди блещащіяся, гласъ же словесъ его аки гласъ народа.

2 Исх. ХХХІІІ. 3. Самъ бо не пойду съ тобою, яко людіе жестоковыйніи суть. Томъ II.

48

ПОПРАВКИ.

Стран. 14, строк.
С. 49, с. 22 Такунилю чит. та (таже) Кунилю (т. е. потомъ къ Купилю).
С. 63, с. 14 доспѣше чит. доспѣвше.

47 см. выше стр. 4 чит. см. выше стр. 12.

C. 72, c.

37 и тако Богъ поя и. Должно было напечатать и тако Богъ поя й.

С. 89, с. 41 (въ варіантах) олговы чит. у олговы.

С. 93, с. 45 (въ варіантахъ) ждаша чит. ждаше.

С. 115, с. 22 Богъ ; рече великій Златоустець. Знаки должно переставить : Богъ, рече великій Златоустець;

С. 119, с. 10 возмася та, и изъ города чит. возма ся тай изъ города,

С. 165, с. 30 на рѣку Днѣпръ. Должно быть на рѣку Днѣстръ, хотя во всѣхъ спискахъ поставлено Днѣпръ.

С. 196, с. 18 пріяти : егда Батый всю землю Рускую поима, чит. пріяти, егда Батый всю землю Рускую поима ;

С. 246, с. 43 (въ варіантахъ) олга чит. у олга.

С. 295 (въ варіантах») послѣднему Казимиръ, король Польскій и проч. Должно чит. послѣднему Казимиръ Справедливый, герцогъ Польскій и проч.

С. 316, с. 31, во всѣхъ трехъ спискахъ, употребленныхъ при изданіи Густинской Лѣтописи, сказано : Ростиславу княжащу въ Кіевѣ ; но должно чит. Ростиславичу или Роману и проч.

С. 368, с. 37. и мѣнутъ 9. Должно чит. и минутъ 49.

« ПредыдущаяПродолжить »