IX. Evagrius Scholasticus,Hist. eccl. lib. iit, cap. 51.

Καὶ γὰρ καὶ λόγους Πατέρων πολλάκις νενοθεύκα- Α σι πολλοὺς δὲ Απολλιναρίου λόγους, ̓Αθανασίῳ, καὶ Γρηγορίῳ τῷ Θαυματουργῷ, καὶ Ἰουλίῳ, διὰ τῶν ἐπιγραφῶν ἀνατεθείκασι.

Nam et libros sanctorum Patrum sæpenumero corruperunt (Acephali); multos quoque Apollinaris libros Athanasio et Gregorio Thaumaturgo et Julio falso ascripserunt.

X. Concilium Quinisextum, can. 2.

Επισφραγίζομεν τοὺς λοιποὺς πάντας ἱερούς και νόνας τοὺς ὑπὸ τῶν ἁγίων καὶ μακαρίων Πατέρων ἡμῶν ἐκτεθέντας, τουτέστι... Γρηγορίου ἐπισκόπου γενομένου Νεοκαισαρείας τοῦ Θαυματουργοῦ.

η

Β

Obsignamus reliquos omnes canones, qui a sanctis et beatis nostris Patribus expositi sunt: id est... Gregorio Neocasareæ episcopo Thaumaturgo.

Commemoratio S. P. N. Gregorii Thaumaturgi

:

episcopi Neocæsareæ.

XI. Menologium Græcorum,ad diem 17 Novemb., part. 1, pag. 194 edit. Urbin. 1727. Μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου ἐπισκόπου Νεοκαισαρείας τοῦ Θαυματουργού. Οὗτος ἦν ἐπ ̓ Αὐρηλιανοῦ τοῦ βασιλέως, υἱὸς ὑπάρ χων Ἑλλήνων· αὐτὸς δὲ γεγονώς Χριστιανὸς, καὶ τὸ τῆς πίστεως μυστήριον διδαχθεὶς διὰ ὀπτασίας παρὰ τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ τοῦ θεολόγου Ἰωάννου ἔλαβε καὶ τὸ τῶν θαυματουργιῶν χάρισμα, καὶ ἐκλήθη θαυματουργός, ποιῶν θαύματα πολλὰ, ἐξ ὧν εἰσι καὶ ταῦτα. Εἰς γὰρ ̓Αλεξάνδρειαν ἀπελθὼν, καὶ κατηγορηθεὶς ὑπὸ πόρνης, ἐπιπέμπει αὐτῇ δαίμονα· καὶ πάλιν ἰᾶται. Εἶτα μὴ παρὼν ἐν Ἀμα σείᾳ, ὅμως διὰ τὴν αὐτοῦ ἀρετὴν, χειροτονεῖται ἐπίσκοπος ὑπὸ Φαιδίμου τοῦ ̓Αμασείας. Λίθον δὲ μέγαν ποιήσας περιπατῆσαι, ἐβάπτισε τὸν προσμονάριον τῶν εἰδώλων. ̓Αδελφῶν δὲ δύο διὰ λίμνην μαχομένων, ἐξήρανεν αὐτήν. Καὶ τὴν ῥάβδον πήξας, έστησε ποταμόν· ἥτις καὶ ἐγένετο εἰς δένδρον μέγα. Καὶ ἄλ λα μυρία ποιήσας, ἐν τῷ μέλλειν ἐκδημεῖν εὐχαρί— στει τῷ Θεῷ, ὅτι ἐν τῇ αὐτοῦ πόλει τοσούτους ἀπίστους κατέλιπεν, ὅσους εὗρε Χριστιανούς. Καὶ οὕτως C ἐτελειώθη.

Hic Aureliano imperatore floruit, parentibus natus infidelibus, ipse autem Christianus, fideique mysterium a sanctissima Deipara et Joanne theologo per visionem edoctus, accepit et donum miraculorum unde Thaumaturgi cognomentum adeptus est ob multa miracula quæ patravit, ex quibus hæc memorantur. Profectus aliquando Alexandriam, in scortum quod de se obloqueretur, dæmonem immisit, sed paulo post etiam fugavit. A Phædimo Amaseæ episcopo ordinatur episcopus, cum 'Amaseæ non adesset tanta erat virtutum illius opinio. Saxum ingens alio transtulit; eoque signo idolorum ædituum ad fidem conversum baptizavit. Paludem, causam rixarum inter duos fratres, exsiccavit. Fluvium defixo in terram baculo, qui et in magnam excrevit arborem, coercuit. Cumque innumera alia portenta edidisset, migraturus ad Dominum, gratias illi agebat, quod tot relinqueret in sua urbe infideles, quot Christianos invenerat. Atque hunc in modum decessit.

XII. Suidas,in Lexico.

Γρηγόριος, ὁ καὶ Θεόδωρος ὁ Θαυματουργός, Νεοκαισαρείας τῆς ἐν τῷ Πόντῳ ἐπίσκοπος, νέος κομι δῆ, διὰ τὴν παίδευσιν Ἑλληνικῶν τε καὶ Ῥωμαϊκῶν γραμμάτων, ἀπὸ τῆς Καππαδοκίας εἰς Βηρυτόν, κά κεῖθεν εἰς Καισάρειαν τὴν τῆς Παλαιστίνης διέβη, ἅμα Αθηνοδώρῳ ἀδελφῷ. Οὓς καὶ κατὰ μέρος εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ πίστιν εἰσάγων Ωριγένης, ζηλωτας ἰδίους κατέστησεν. Ἐπὶ πέντε τοίνυν παρ' αὐτοῦ παιδευθέντες ἐνιαυτούς, πρὸς τὴν πατρίδα ἀποπέμπονται. Αφ' οὗ ὁ Γρηγόριος ἀποδημῶν, πανηγυρικὸν εὐχαριστίας τῷ Ωριγένει ἔγραψε λόγον, καὶ συγκα λεσάμενος πάντας τοὺς ἐπιχωρίους, αὐτοῦ τε τοῦ Ωριγένους παρόντος, τοῦτον ἀνέγνω τὸν λόγον· ὅς τις καὶ ἄχρι τοῦ παρόντος ὑπάρχει. Έγραψε δὲ Μετάφρασιν εἰς τὸν Ἐκκλησιαστήν· ἐλάχιστον μὲν, πάνυ δὲ θαυμαστὸν λόγον. Καὶ ἄλλας τε πολλὰς, καὶ ποικίλας ἐπιστολὰς συνεγράψατο. Ποιήσας τε σημεία καὶ θαύματα ὑπὲρ ἄνθρωπον, ἡνίκα ἐπίσκοπος ἐτύγχανεν, ἐτελεύτησεν ἐπὶ Ἰουλιανοῦ (66).

Gregorius, qui et Theodorus dictus est, cogno. mento Θαυματουργός, hoc est, rerum admirabilium effector, Neocasareæ quæ in Ponto est, episcopus, admodum adolescens, Græcarum Romanarumque litterarum studio incensus, e Cappadocia Berytum profectus est, atque inde Cæsaream quæ in Palæstina est, cum fratre Athenodoro se contulit. Hos in Christi religione sigillatim Origenes instituens, sui studiosos amantesque reddidit. Quinquennium igitur in ejus disciplina versati, in patriam redeunt. D Ubi Gregorius gratiarum actionem ad Origenem scripsit, eamque populo convocato, et ipso Origene præsente legit quæ quidem oratio exstat usque ad præsentem diem. Scripsit et Metaphrasin in Ecclesiasten, brevissimam illam quidem, sed sane quam admirabilem. Multas præterea et varias epistolas composuit. Denique factus episcopus, signis et miraculis humanas vires superantibus clarus, Juliano imperante discessit.

:

- Apud Beveregium, Pandect. canon.,

Hunc (Paulum Samosatenum) deposuerunt sanctus Gregorius Thaumaturgus, et alii quidam.

S. GREGORII OPERUM PARS I.

SCRIPTA OMNIBUS COMPROBATA.

ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΠΟΝΤΟΥ, ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ,

ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ

ΗΝ ΔΙ' ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ, ΜΕΣΙΤΕΥΟΥΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΓΕΝΗΤΡΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ, ΕΣΧΕΝ.

SANCTI PATRIS NOSTRI

GREGORII

EPISCOPI NEOCÆSAREE PONTI, THAUMATURGI

EXPOSITIO FIDEI

Quam per revelationem a beato Joanne evangelista, mediante Dei Genitrice Maria Virgine, accepit.

INTERPRETE RUFINO.

(GALLAND., Velerum Patrum Biblioth., Venetiis, 1766, in-fol., p. 385.)

Unus Deus (67) Pater Verbi viventis, sapientia subsistentis, et virtutis suæ et figuræ perfectus perfecti genitor, Pater Filii unigeniti. Unus Domi

Εἷς Θεὸς, Πατὴρ Λόγου ζῶντος, σοφίας ὑφεστώ σης, καὶ δυνάμεως, καὶ χαρακτῆρος ἀϊδίου. Τέλειος τελείου γεννήτωρ, Πατήρ Υἱοῦ μονογενοῦς. Εἷς Κύ

Gerardi Vossii interpretatio.

Unus Deus, Pater Verbi viventis, sapientiæ subsistentis, et potentiæ ac characteris sempiterni : perfectus perfecti genitor, Pater Filii unigeniti. Unus Dominus, solus ex solo, Deus ex Deor: character et imago

(66) Ἐπὶ Ἰουλιανοῦ. Legendum ἐπὶ Αὐρηλιανού

ex antiquioribus monumentis.

(67) Unus Deus, etc. Lambecius Comment. bibl. Casar. lib. 11, cap. 5.

pagg. 264

seqq., Psalterium

ριος, μόνος ἐκ μόνου, Θεὸς ἐκ Θεοῦ· χαρακτήρ και Α nus (71), solus ex solo (72), figura et imago deita εἰκὼν τῆς θεότητος, λόγος ενεργός (67) Σοφία τῆς τῶν ὅλων συστάσεως περιεκτική· καὶ δύναμις τῆς όλης κτίσεως ποιητική. Υἱὸς ἀληθινὸς, ἀληθινοῦ Πα τρὸς, ἀόρατος ἀοράτου (68)· καὶ ἄφθαρτος ἀφθάρτου· καὶ ἀθάνατος ἀθανάτου, καὶ ἀϊδίος ἀϊδίου. Καὶ ἓν Πνεῦμα ἅγιον, ἐκ Θεοῦ τὴν ὕπαρξιν ἔχον· καὶ διὰ Υἱοῦ πεφηνός, δηλαδή (69) τοῖς ἀνθρώποις· εἰκὼν τοῦ Υἱοῦ (70) · τελείου τελεία· ζωή, ζώντων αἰτία· πηγὴ ἁγία· ἁγιότης, ἁγιασμοῦ χορηγός. Ἐν ᾧ φανεροῦται Θεὸς ὁ Πατὴρ, ὁ ἐπὶ πάντων καὶ ἐν πᾶσι· καὶ Θεὸς ὁ Υἱὸς, ὁ διὰ πάντων. Τριὰς τελεία, δόξη καὶ ἀϊδιότητα καὶ βασιλείᾳ, μὴ μεριζομένη (71),

tis, Verbum perpetrans (73); Sapientia comprehendens omnia, et virtus qua tota creatura fieri potuit: Filius verus veri, et invisibilis ex invisibili, et incorruptibilis ex incorruptibili, et immortalis ex immortali, et sempiternus ex sempiterno. Unus Spiritus sanctus, ex Deo substantiam habens, et qui per Filium apparuit (74): imago Filii perfecti, perfecta viventium causa, sanctitas sanctificationis præstatrix; per quem Deus (81) super omnia et in omnibus cognoscitur; et Filius per omnes (82). Trinitas perfecta, majestate et sempiternitate et regno minime dividitur, neque abalicnatur. Igitur Gerardi Vossii interpretatio.

deitatis, Verbum efficax. Sapientia, constitutionis rerum universarum comprehensiva et virtus atque potentia universe creaturæ effectiva. Filius verus, veri Patris; invisibilis, ejus qui est invisibilis ; et incorruptibilis, corruptioni non obnoxii; ac immortalis, mortis prorsus nescii; et sempiternus, sempiLatinum recenset,jussu et cura Caroli M.aureis litteris B Magnum ejusdem Expositionis fidei auctoritate pudescriptum, qui et illud summo pontifici Adriano I obtulisse perhibetur. Inter complura vetera monumenta quæ in eodem Psalterio exstant, occurrit quoque Fides B. Gregorii Martyr. et episcopi Neocesaria. Exemplar hujusmodi desumptum videtur ex Rufino, qui eamdem Fidei expositionem Gregorianam suæ Eusebianæ Historia ecclesiasticæ versioni intexuit. Utrumque porro exemplar conferre operæ pretium duximus. Rufiniana interpretatio habetur lib. VII, cap. 25, altera vero apud Lambecium 1. c. pag. 270.

neque factum quid aut serviens in Trinitate, neque A μηδὲ ἀπαλλοτριουμένη. Οὔτε ουν κτιστὸν τι, ἢ δοῦ superinductum, tanquam antehac (78) quidem non subsistens, postea vero superingressum. Neque ita (79) defuit unquam Filius Patri; neque Filio Spiritus sanctus : sed invertibilis (80) et immutabilis eadem Trinitas semper (81).

λον ἐν τῇ Τριάδι· οὔτε ἐπείσακτον (82), ὡς πρότερον μὲν οὐκ ὑπάρχον, ὕστερον δὲ ἐπεισελθόν. Οὔτε οὖν (83) ἐνέλιπέ ποτε Υἱὸς Πατρὶ, οὔτε Υἱῷ τὸ Πνεῦμα (84)· ἀλλ ̓ ἄτρεπτος καὶ ἀναλλοίωτος, ἡ αὐτὴ Τριάς (85) ἀεί.

Gerardi Vossii interpretatio.

terni. Unusque Spiritus sanctus, ex Deo exsistentiam habens; et qui per Filium apparuit, scilicet hominibus : imago Filii, perfecti per fecta : vita, viventium causa; fons sanctus; sanctitas, sanctificationis suppeditator. In quo manifestatur Deus Pater, qui super omnia est et in omnibus et Deus Filius, qui per omnia est. Trinitas perfecta, quæ gloria et æternitate, ac regno atque imperio non dividitur neque alalienatur. Non igitur creatum quid aut servum in Trinitate: neque superinductitium aliquid et adventi tium, quasi prius non exsistens, posterius vero adveniens. Non ergo defuit unquam Filius Patri, neque Filio Spiritus; sed immutabilis et invariabilis, eadem semper manet Trinitas.

ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ

ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΟΣ.

SANCTI PATRIS NOSTRI

GREGORII THAUMATURGI

METAPHRASIS

IN ECCLESIASTEN SALOMONIS

JACOBO BILLIO INTERPRETE.

(GALLAND., Bibliotheca veterum Patrum, t. III, p. 387.)

CAPUT I.

1. His verbis Salomon, Davidis regis et prophetæ filius, rex mortalium omnium clarissimus et pro

(78) Antehac. Cod. Lambec., ante hoc. Mendose. Mox vero, et quasi postea superingressum.

(79) Neque ita. Sic item cod. Lambec. Recens tamen editio Romana, Neque itaque.

(80) Invertibilis. Lambec. exemplar, inconvertibilis. Atque hanc lectionem præ se ferunt duo Vat. codd. teste nupero Romano editore.

(81) Semper. Semper manet, Psalterium Lambec. (82) Οὔτε οὖν..... ἐπείσακτον. Idem Nazianzenus orat. 40, pag. 668, S. Patrem nostrum iterum hic respiciens, sic ait: Οὐδὲν τῆς Τριάδος δοῦλον, οὐδὲ κτιστὸν, οὐδὲ ἐπείσακτον, ἤκουσα τῶν σοφῶν τινος λέγοντος, ο Nihil in Trinitate servum est, nec creatum, nec adventitium; ut ex cujusdam docti viri sermone accepi. Hinc liquido constat, ut veterem interpretem Rufinum omittamus, ab his verbis oute οὖν κτιστόν τι usque ad finem, omnia perscripsisse Neocæsariensem Gregorium, non Gregorium Nysse

Τάδε λέγει Σαλομών, ὁ τοῦ Δαβὶδ βασιλέως καὶ προφήτου παῖς ἁπάσῃ τῇ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίᾳ, παρὰ

num, ut perperam visum Nysseni editoribus aliisque nonnullis; in primis vero Jacobo Basnagio, qui Thes. Canis. tom. I, pag. 25. haud ferenda sane confidentia statuit. Canisium Gregorio Thaumaturgo verba Gregorii Nysseni incaute tribuisse. Quod iterum pag. 27 in nota margin. confirmat.

(85) Οὔτε οὖν. Codex Coislin. apud Marianum 1. c., οὔτε γάρ.

(84) Τὸ Πνεῦμα. In eodem cod. Coisl. post Πνεῦμα hac leguntur, teste laudato Marano : ούτε αὔξεται μονὰς εἰς δυάδα, οὐδὲ δυὰς εἰς τριάδα. « Ne que crescit monas in dyadem, neque dyas in triadem. Quæ quidem additio, tum interpreti Rufino tum Gregorio Nysseno prorsus invisa, Lequieni conjecturam confirmat, hancce Gregorianam fidei expositionem haudquaquam ab interpolatione aliquando fuisse immunem.

(85) Τριάς. Idem codex Coisl., ἁγία Τριάς.

B

πάντας ἀνθρώπους βασιλεὺς ἐντιμότατος, καὶ προ- Α pheta sapientissimus, universam Dei Ecclesiam φήτης σοφώτατος. Ὡς κενὰ καὶ ἀνόνητα τὰ τῶν ἀνθρώπων πράγματά τε καὶ σπουδάσματα, ὅσα ἀνθρώπινα. Οὐδὲ γὰρ ἔχει τις εἰπεῖν ὄφελός τι τούτοις προσηρτημένον, ἅπερ ἄνθρωποι περὶ γῆν ἕρποντες (86-87), καὶ σώμασι καὶ ψυχαῖς ἐκτελέσαι σπεύ δουσι, τῶν μὲν προσκαίρων ἡττημένοι, ἀνωτέρω δὲ τῶν ἄστρων τῷ γενναίῳ τῆς ψυχῆς ὄμματι, οὐδ ̓ ὁτιοῦν κατιδεῖν βουλόμενοι. Καὶ κατατρίβεται ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος ἡμέραν ἐξ ἡμέρας, καὶ ὡρῶν καὶ ἐνιαυτῶν περιόδους, ἡλίου τε δρόμους περιωρισμένους, τῶν μὲν παραγινομένων, τῶν δὲ ὑπαπαιρόντων. Εοικε δὲ τὸ πρᾶγμα, χειμάρρων παρόδῳ, ἀμετρήτῳ θαλάσσης ἐμπιπτόντων βυθῷ σὺν ταράχῳ πολλῷ. Καὶ τὰ μὲν δι' ἀνθρώπους ὑπὸ Θεοῦ γεγονότα, μένει τὰ αὐτὰ, οἷον, τὸ ἀπὸ γῆς γεννᾶσθαι, τὸ εἰς γῆν ἀπιέναι, τὸ αὐτὴν ἑστάναι τὴν γῆν, τὸ τὸν ἥλιον ἅπασαν αὐτ τὴν ἐκπεριϊόντα, πάλιν εἰς τὸν αὐτὸν περιτρέχειν ὅρον, καὶ τὰ πνεύματα ὡσαύτως (83), τούς τε που ταμοὺς τοσούτους εἰς θάλασσαν εκδιδόντας, καὶ τοὺς ἀνέμους ἐμπίπτοντας, μὴ ἀναγκάζειν αὐτὴν ὑπερβαίνειν τὰ αὐτῆς μέτρα, μηδὲ αὐτοὺς παρανομεῖν. Καὶ τὰ μὲν ὡς εἰς τουτονὶ συντελοῦντα ἡμῖν τὸν βίον, οὕτως ἄραρε. Τὰ δ' ὑπ' ἀνθρώπων ἐπιτεχνώ μενα βήματά τε καὶ πράγματα, μέτρον οὐκ ἔχει. Καὶ λόγων πολὺς μὲν ὅμιλος, ὄνησις δὲ οὐδεμία ἀπὸ τῆς πεπλανημένης φλυαρίας· ἀλλ ̓ ἄπληστόν ἐστι τὸ τῶν ἀνθρώπων φῦλον, πρός τε τὸ λέγειν, πρός τε τὸ ἑτέρου λέγοντος ἀκούειν· ἔτι δὲ καὶ τὸ ὄμμασιν εἰκαίοις ἕκαστα τῶν παραπιπτόντων ὁρᾶν γλίχεσθαι. Τι ἂν γένοιτο (89) ὕστερον, ὅπερ οὐκ ἤδη τετέλεσται, ἢ πραχθείη πρὸς ἀνθρώπων; Τί καινὸν τὸ μηδέπω εἰς πεῖραν ἐλθὸν, ὅτου καὶ μνησθῆναι ἄξιον ; Ἐγὼ μὲν γὰρ οἶμαι οὐδὲν, ὅ τι δ' ἂν εἴπῃ (90) πρόσφατον, ἢ καινὸν ἀναλογιζόμενος εὑρήσει, μηδὲ τοῖς πάλαι ἄγνωστον. Ὥσπερ δὲ τὰ πρότερα λήθῃ κέκρυπται, οὕτω καὶ τὰ ἐνεστῶτα, εἰς τοὺς μετέπειτα χρόνῳ ἀμαυρωθήσεται. Καὶ οὐκ αὐτοσχεδιάζω ταῦτα νῦν ἐκκλησιάζων· ἀλλά μοι βασιλείαν Εβραίων ἐν Ἱεροσολύμοις πε πιστευμένῳ, ἱκανῶς ἅπαντα πεφρόντισται. Ζητήσας δὲ μεμελημένος, καὶ σοφῶς κατανοήσας τὴν περὶ γῆν φύσιν ἅπασαν, ποικιλωτάτην ἔγνων, ὡς ἀνθρώπῳ δέδοται πονεῖν ἐπὶ γῆς, ἄλλοτε ἀλλοίᾳ καμάτου προφάσει ἐγκαλινδουμένῳ εἰς τὸ μηδέν. Πνεύματος δὲ ἀλλοκότου καὶ μυσαροῦ τὰ κάτω ἅπαντα πλήθει, ὥστε μὴ εἶναι αὐτὰ ἀνακτήσασθαι, ἀλλὰ μηδὲ ἀναθυμηθῆναι τὸ παράπαν ὅση τὰ κατὰ ἀνθρώπους πράγματα κατείληφεν ἀτοπία. Λογισάμενος γάρ ποτε ἐγὼ κατ' ἐμαυτὸν, καὶ οἰηθεὶς ὡς ἁπάντων εἴην τότε τῶν πρὸ ἐμαυτοῦ γεγονότων ἐνταυθοῖ σοφώτερος·

(86-87) Περὶ γῆν ἔρποντες. Cod. Thuan. κατὰ γῆν ἕρποντες. DucAUS.

(88) Καὶ τὰ πνεύματα ὡσαύτως. Hæc omisit tanquam superflua Billius, quod paulo post ventorum mentio fiat. Musculus vertit, et venti consimiliter; OEcolampadius, item fare ventos. Quod si conjecturæ locus esset, suspicarer corrigendum xat τὰ ῥεύματα ὡσαύτως, et rivi similiter fluviique ; solent enim hæ duæ voces persæpe conjungi. Glossarium, ῥεῦμα, fluentum; sic enim emendo pro flumentum.

affatur. 2. Quam vana et inutilia sunt omnia ca hominum negotia et studia, quæ in humanis rebus suscipiuntur. 5. Nemo enim est, qui utilitatem ullam iis annexam dicere possit; quæ, homines humi reptantes, et corporibus et animis perficere contendunt, rebus caducis et temporariis addicti, supra sidera autem, generoso animæ oculo, ne tantillum quidem aspicere volentes. 4. Ac mortalium vita conteritur, die diei succedente, annique partibus et conversionibus; 5. solisque cursibus certis ac definitis; 6. nunc accedentibus, nunc sensim recedentibus. 7. Nec dissimilis est hæc res torrentum transitui, cum magno strepitu atque tumultu in immensum maris profundum illabentium. Et quidem ea quæ hominum causa a Deo creata sunt, eadem manent; velut quod a terra gignantur, quod in terram abeant, quod terra ipsa firma et stabilis sit, quod sol ea tota decursa ad eumdem rursus terminum punctumque circumvolvatur; fluviique itidem, tanto numero in mare influentes, et venti incurrentes, nec ipsum fines suos excedere cogant, nec ipsi rursus legem sibi constitutam infringant. Atque hæc sane, quæ nobis ad hanc vitam, usum et adjumentum afferunt, ita decreta sunt et constituta. 8. At quæ ab hominibus excogitantur, tam res quam verba, modum nullum habent. Ac verborum magna quidem est copia; at fructus nuitus ab errante loquacitate et nugacitate. Verum ita natura comparata est hominum ratio,' C ut inexplebilis sit eorum et loquendi et audiendi sitis, ac præterea vanis oculis ea omnia quæ accidunt, intuendi cupiditas. 9. Quid autem in posterum fieri queat, quod non jam confectum fuerit, aut geratur ab hominibus? Quid novum, quod nondum experimento compertum fuerit, dummodo insigne sit et memorabile? 10. Ut quidem mea opinio fert, quisquis secum reputabit atque consi derabit, nihil novum aut recens inveniet, priscisque incognitum. 11. Quemadmodum autem præterita, oblivione tecta sunt; sic præsentia quoque progressu temporis ad posteros in obscuritatem ibunt. 12. Nec vero temere hæc nunc dico, Ecclesiasten agens verum mihi Hebræorum regnum D Hierosolymis fidei meæ commissum habenti, diligenter et accurate omnia cogitata et perpensa sunt. 15. Porro totam rerum terrenarum naturam perscrutatus, atque ingeniose et sapienter in ea cogitatione versatus, eam maxime variam comperi. Homini etenim in terra laboribus vexari datum est,

Eccli. xxxix, 15, ὡς ῥόδον φυόμενον ἐπὶ ρεύματος ὑγροῦ βλαστήσατε. Sicut rosa plantata super fluen tum humidum germinate. Clemens Alex. lib. Η Pedag. cap. 8, legit ἐπὶ ρευμάτων ὑδάτων, in fluentis aquarum. Vulgata, super rivos aquarum. Basilius homil. ἐν λιμῷ. Οὐκ ἔστι ῥεῦμα ποταμοῦ στῆσαι Fluminis cursum sistere non licet. ID.

(89) Τί ἂν γένοιτο. Codd. reg. et Thuan., καὶ τί ἂν γένοιτο. ID.

(90) "Οτι δ' ἂν εἴπῃ. Cod. Med., ἔπῃ τις. Ib.