παρθένῳ ἐπισκεπτόμενος, ὁ πνευματικὸς τὸν χοϊκὸν ἐν τῇ μήτρᾳ ἐπιζητῶν, ὁ ἀεὶ ζῶν τὸν διὰ παρακοῆς ἀποθανόντα· ὁ οὐράνιος τὸν ἐπίγειον εἰς τὰ ἄνω καλῶν· ὁ εὐγενὴς τὸν δοῦλον διὰ τῆς ἰδίας ὑπακοῆς ἐλεύθερον ἀποδεῖξαι θέλων· ὁ τὸν εἰς γῆν λυόμενον ἄνθρωπον καὶ βρῶμα όφεως γεγενημένον, εἰς ἀδάμαντα τρέψας, καὶ τοῦτο ἐπὶ ξύλου κρεμασθέντα, visitans, spiritualis terrenum in matrice quærens, Α πρωτότοκος Λόγος, τὸν πρωτόπλαστον Ἀδὰμ ἐν τῇ semper vivens per inobedientiam mortuum, calestis terrestrem ad superiora vocans, nobilis servum per propriam obedientiam libertate donare volens, qui in terram resolutum hominem et pabulum serpentis factum, in adamantem convertens idque in ligno pendentem, Dominum adversus victorem declaravit atque ita per lignum victor invenitur. Κύριον κατὰ τοῦ νενικηκότος ἀποδείξας, καὶ διὰ τοῦτο διὰ ξύλου, νικηφόρος εὑρίσκεται· Idem in eadem concione: Qui Filium Dei in carne nunc non agnoscunt, agnoscent ipsum judicem in gloria constitutum, quem antea in corpore humili petulanter tractaraut. Idem in eadem concione: Etenim apostoli cum venissent ad monumentum die tertio, non invenerunt corpus Jesu, quemadmodum filii Israel sepulcrum Moysi ascendentes in montem quæsiverunt, et non invenerunt. Τοῦ αὐτοῦ ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου Οἱ γὰρ τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ ἔνσαρκον νῦν μὴ ἐπιγι νώσκοντες, ἐπιγνώσονται αὐτὸν κριτὴν ἐν δόξῃ παραγινόμενον τὸν νῦν ἐν ἀδόξῳ σώματι ὑβριζόμενον. Τοῦ αὐτοῦ ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου Καὶ γὰρ οἱ ἀπόστολοι ἐλθόντες εἰς τὸ μνημεῖον τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ, οὐχ εὕρισκον τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ· ὃν τρόπον οἱ υἱοὶ τοῦ Ἰσραὴλ τὴν ταφὴν τοῦ Μωϋσέως Β' ἀναβάντες ἐν τῷ ὄρει ἐζήτουν, καὶ οὐχ εὕρισκον. In psalmum LXXVII. (BANDINI, Catalog. codd. Græc. biblioth. Mediceo-Laurentianæ, tom. I, p. 91.) 45: Misit in eos cynomyiam,et comedit eos; el ranam,et disperdidit eos. 46. Et dedit ærugini fructus eorum et labores eorum locust. 47. El occidit in grandine vineas eorum et moros eorum in pruina. Quemadmodum vero per immoderatam victus rationem exitialis quidam et biliosus in visceribus concrescit humor, quem arte sua medicus ad vomitum eliciendo, non is profecto in causa fuerit, ut ille morbosus in corpore producatur; quem quidem intemperantia cibi effecit, in apertum autem eduxit ars medica: sic etiam quamvis dicatur molestam vindicationem, qua plectuntur qui voluntate C sunt perversi, a Deo esse; rationi utique consentaneum foret, ex nobis ipsis initia repetere et causas, hujusmodi mala recipiendi. Qui enim sine culpa vixerit, non illi tenebræ sunt, non vermis, non gehenna, non ignis, non aliud quidquam terribilium rerum et pœnarum quemadmodun neque Hebræis detrimento fuerunt Ægyptiæ plagæ, non minuti illi sciniphes inviso morsu dolorem inferentes, non cynomyia mordicus aculeo acerbo adhærescens, non superne ingruentes grandinis lapidibus procellæ, non arva locustis absumpta, non obsitus tenebris aer, cæteraque hujusmodi. In promptu autem Deo est excolere veram vitem, Ægyptiam vero perdere, cum illis etiam parcat, qui comesturi sunt uvam fellis, et bibituri venenum aspidum insanabile ". Subruitur plane ficus Ægyptia, non autem illa quam Zaccheus conscendit, ut Dominum meum intueri possit : fructusque Ægypti corrumpuntur, opera nimirum carnis; non autem fructus Spiritus, charitas, gaudium, pax 38. 35 Gal. V, 22. 3 Deuter. XXX, 35. D με'. Εξαπέστειλεν εἰς αὐτοὺς κυνόμυιαν, καὶ κατέφαγεν αὐτοὺς, καὶ βάτραχον, καὶ διέφθειρεν αὐτούς. μς'. Καὶ ἔδωκε τῇ ἐρυσίβῃ τοὺς καρποὺς αὐτῶν, καὶ τοὺς πόνους αὐτῶν τῇ ἀκρίδι. μζ'. Ἀπέκτεινεν ἐν χαλάζῃ τὴν ἄμπελον αὐτ τῶν, καὶ τὰς συκαμίνους αὐτῶν ἐν τῇ πάχνῃ. Ωσπερ δὲ διὰ τῆς ἀτακτοτέρας διαίτης φθοροποιός τις χυμὸς καὶ χολώδης ἐν τοῖς σπλάγχνοις συνίσταται, ἂν ὁ ἰατρὸς διὰ τῆς τέχνης εἰς ἔμετον ἐφελκόμενος, οὐκ ἂν ἐν αἰτία γένοιτο τοῦ αὐτοῦ ἐμποιῆσαι τῷ τών ματι τὸν νοσώδη χυμὸν, ἀλλ' ἐποίησε μὲν τῆς τροφῆς ἀταξία, εἰς δὲ τὸ ἐμφανές ἤγαγεν ἡ ἰατρικὴ ἐπιστήμη. Οὕτως κἂν παρὰ Θεοῦ γίνεσθαι λέγηται τοῖς μοχθης ροῖς τὴν προαίρεσιν ἡ ἀλγεινὴ ἀνταπόδοσις, εύλογον ἂν εἴη ἐξ ἡμῶν αὐτῶν νοεῖν τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς αἰτίας τὰ τοιαῦτα λαμβάνειν πάθη. Τῷ γὰρ ἀναμαρτήτως βεβιωκότι οὐ σκότος ἐστὶν, οὐ σκώληξ, οὐ γέεννα, οὐ πῦρ, οὐκ ἄλλο τι τῶν φοβερῶν ὀνομάτων τε καὶ πραγμάτων, ὡς οὐδὲ τοῖς Ἑβραίοις αἱ Αἰγύπτιαι πληγαὶ, οἱ λεπτοὶ σκίνιπες ἐκεῖνοι, οἱ τοῖς ἀφανέσιν ἀλγύνοντες δήγμασιν, ἡ ὀδυνηρῶς διὰ τοῦ δήγματος ἐμφυομένη τῷ σώματι κυνόμυια, οἱ ἄνωθεν πρηστής ρες τοῖς τῆς χαλάζης λίθοις συγκαταπίπτοντες, ἡ ὑπὸ τῶν ἀκρίδων καταφθειρομένη γεωπονία, ὁ μελαινόμενος ἀὴρ, τὰ ἄλλα. Πρόκειται δὲ τῷ Θεῷ γεωργεῖν μὲν τὴν ἀληθινὴν ἄμπελον, ἀποκτεῖναι δὲ τὴν Αἰγυ πτίαν φειδομένῳ τῶν μελλόντων ἐσθίειν σταφυλὴν χολῆς καὶ πίνειν θυμὸν ἀσπίδων ἀνίατον. Αναι ρεῖται δὲ καὶ συκάμινος Αἰγυπτία, οὐ μὴν ἐκείνη ἐφ ̓ ἣν ἀναβαίνει Ζακχαῖος, ἵνα δυνηθῇ ἰδεῖν μου τὸν Κύριον. Καὶ διαφθείρονται καρποὶ Αἰγύπτιοι, ἔργα σαρκὸς, οὐ μὴν ὁ τοῦ Πνεύματος καρπὸς, ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη. μη'. Καὶ παρέδωκεν εἰς χάλαζαν τὰ κτήνη αὐ- Α τῶν, καὶ τὴν ὕπαρξιν αὐτῶν τῷ πυρί. Ὁ δὲ Σύμμαχος· Τοῦ ἐκδόντος λοιμῷ τὰ κτήνη αὐτῶν, καὶ τὰ κτήματα αὐτῶν οἰωνοῖς. Αθρόαν γὰρ δεξάμενα τελευτήν, θοίνη τῶν σαρκοβόρων ὀρνίθων ἐγένοντο. Κατὰ δὲ τοὺς Ἑβδομήκοντα οὐ τοῦτο λέγει, ὅτι ἰδίᾳ μὲν ἡ χάλαζα τὰ κτήνη ἀνήρει, ἰδίᾳ δὲ τὸ πῦρ, τὴν ἄλλην ὕπαρξιν, ἀλλ' ὅτι χάλαζα μετὰ πυρὸς παραδόξως καταφερομένη, πρὸ πάντων μὲν τὴν ἄμπελον ἀπενέκρου καὶ τὰς συκαμίνους, ὡς μὴ δυναμένας ὅλως ἀντισχεῖν τῇ πρώτη προσβολή. Εἶτα τὰ κτήνη ὅσα ἐν τοῖς πεδίοις ἐνέμοντο, ἔπειτα δὲ πᾶ σαν βοτάνην καὶ πᾶν φυτὸν, τὸ ἐν τῇ χαλάζῃ πῦρ ἐπεβόσκετο, καὶ ἦν τὸ πρᾶγμα τεράστιον, πυρὸς ἐν ὕδατι τρέχοντος καὶ διαπλεκομένου. Διέτρεχε γὰρ, φησὶ, τὸ πὰρ ἐν τῇ χαλάζῃ· ἦν δὲ ἡ χάλαζα καὶ τὸ πῦρ φλογίζον ἐν τῇ χαλάζῃ. Υπαρξιν δὲ εἴτ' οὖν πλοῦτον καλεῖ ὁ Δαβὶδ τὰ κτήνη καὶ τὸν καρπὸν τῶν φυτῶν. Χρὴ δὲ γινώσκειν ὅτι, εἰ καὶ πᾶσαν βοτάνην καὶ πᾶν ξύλον ἡ χάλαζα διαφθεῖραι ἱστόρηται, ἀλλ' οὖν ὑπελείπετο τινα ἃ μετὰ τὴν πυρίπλοκον χάλαζαν, ἐπελθοῦσα κατέφαγεν ἡ ἀκρίς, περὶ ἧς εἴρηται, ὅτι κατέδεται πᾶσαν βοτάνην, καὶ πάντα τὸν καρπὸν τῶν ξύλων, ὃν ὑπελείπετο ἡ χάλαζα. Κατὰ δὲ θεωρίαν, ἔστι τινὰ κτήνη Χριστοῦ, καὶ ἔστι τινὰ Αἰγυπτίων. Δύναται μέν τοι τὰ ποτὲ ἀλλοτρία γενέσθαι αὐτοῦ κτήματα, ὡς τὰ Λαβὰν τοῦ Ἰακὼν, καὶ ἀνάπαλιν. Τῶν γοῦν προβάτων ὅσα Ἰακὼν ἀπεδοκίμασεν, έχαρίσατο τῷ Ησαῦ. "Ορα γοῦν μήποτε ἐκ τῆς ποίμνης εὑρισκόμενος Ἰησοῦ, ὅταν πέμπηται δῶρα τῷ Ἠσαῦ ἐκλέγῃς, καὶ ὡς ἀδόκιμος καὶ ἀνάξιος τοῦ πνευματι κοῦ Ἰακώβ, ἐκπεμφθῆς πρὸς τὸν Ησαΰ. Κτήνη Χριστοῦ οἱ ἁπλούστεροι, οὓς σώζει ὁ Θεὸς κατὰ τό Ανθρώπους καὶ κτήνη σώζεις, Κύριε. Κτήνη Αϊγυπτίων, οἱ ἀλογίᾳ τῇ ἀθέῳ διδασκαλίᾳ συγκατατιθέμενοι, ἃ καὶ χαλαζοῦνται. Καὶ Αἰγύπτιοι μὲν ὅσα ἔχουσι τῷ πυρὶ παραδίδοται, ̓Αβραὰμ δὲ τὰ ὑπάρ χοντα τῷ Ἰσαὰκ ἔδωκεν. 48. Et tradidit grandini jumenta eorum, et possessionem eorum igni. Porro Symmachus reddit: Qui tradidit pecora eorum fami, et possessiones eorum avibus. Cum enim cumulatam vastitatem experta essent, escam avibus carnivoris præbuerunt. Secundum vero Septuaginta non hoc ait, separatim scilicet pecora grandine fuisse interempla, ignem vero singillatim absumpsisse cæteram substantiam ; sed grandinem cum igne copiose ingruentem, in primis quidem vites exterminasse ac ficus, tanquam impares omnino quæ vim ferrent eruptionis primæ; deinde pecora quæcunque agros depascebant, mox omnem herbam omnemque arborem ab igne cum grandine permisto fuisse consumptam. Eratque portenti simile, ignis cum aqua discurrens, complicatusque. Discurrebat enim, ait, ignis in grandine. Fuit nempe grando et ignis in grandine ardens. Substantiam vero, sive divitias, David appellat pecora, et arborum fructus. Animadvertere autem oportet, quod etiamsi omnem herbam omnemque arborem grando consumpsisse dicatur ; quædam nihilominus remanserunt, quæ post grandinem igne involutam superveniens locusta comedit; de qua dictum est, comedisse omnem herbam, omnemque arborum fructum, quemcunque grando reliquisset. Secundum vero theoriam, sunt quædam Christi pecora, et quædam Ægyptiorum : quin etiam possunt, quæ alterius aliquando fuerant, ipsius Christi evadere; quemadmodum Labani pecora Jacobi facta sunt, et vicissim, propterea quod Jacob quæcunque improbavit, Esavo elargitus est. Cave igitur, ne in ovili Jesu inventus, cum ad Esau dona mittuntur, seligaris, ac tanquam reprobus indignusque spiritualis Jacobi transmittaris ad Esau. Pecora nimirum Christi sunt simpliciores, quos Deus salvat, juxta illud : Homines el jumenta salvabis, Domine 36. Pecora Ægyptiorum illi sunt, qui ratione destituti adhærent im piæ atheismi doctrinæ, quique adeo grandine percutiuntur. Atque Ægyptii quidem, universa quæ habent igni traduntur: Abraham vero bona Isaaco data sunt. μθ'. Εξαπέστειλεν εἰς αὐτοὺς ὀργὴν θυμοῦ αὐτοῦ, θυμὸν καὶ ὀργὴν καὶ θλίψιν, ἀποστολὴν δὲ ἀγγέλων πονηρῶν. θυμὸν καὶ ὀργὴν καὶ θλίψιν, τὰς πικρὰς τιμωρίας ἐκάλεσεν· ὁ γὰρ Θεὸς ἀπαθής· καὶ θυμὸν μὲν νοήσεις τὰς ἧττον κολαζούσας, ὀργὴν δὲ τὰς μᾶλλον, θλίψιν δ, τὰς ἔτι· ἀγγέλους δὲ πονηρούς, τοὺς τῆς ὀργῆς ὑπουργούς, οὔτε φύσει τοῦτο ὄντας, οὔτε προαιρέσει, ἀλλὰ διὰ τὸ εἰς τοιαῦτα διακονῆσαι, καὶ πόνους καὶ Γλίνας ἐνεργῆσαι, πονηροὺς ὀνομασθέντας, ὡς πρὸς τὴν τῶν πασχόντων διάθεσιν, καθὸ καὶ ἡμέρα πονηρὰ ἡ τῆς κρίσεως λέγεται, ὡς ἀναγκῶν καὶ πόνων τοῖς ἁμαρτω λοῖς γέμουσα. Τοιοῦτον καὶ τὸ παρὰ τῷ Ἡσαΐᾳ· Ἐγὼ D 49. Misit in eos iram indignationis suæ, indignationem, et iram, et tribulationem : immissiones per angelos malos. Indignationem et iram, et tribulationem acerba flagella nominavit : Deus enim perturbatione vacat. Indignationem profecto, minora flagella intelliges ; iram deinde, majora; tribulationem vero, maxima. Angelos autem malos, eos qui sunt iræ administri, qui neque natura mali sunt, neque voluntate; sed quoniam hisce penis exsequendis inserviunt, ac ærumnas doloresque infligunt, mali dicuntur; quasi ex eorum affectu qui talia patiantur (21). Quemadmodum et dies mala nuncupatur judicii dies, eo XLIX, 14. Sed et alii eamdem in sententiam iverunt. quod calamitatum laborumque adversus peccatores Α Κύριος ποιῶν εἰρήνην καὶ κτίζων κακὰ, ἵνα εἴπῃ plena sit. Simile est illud Isaiæ : Ego Dominus fa- καὶ εἰρηνέυειν ἐῶν, καὶ πολεμεῖσθαι συγχωρῶν. ciens pacem et creans mala"; perinde ac si dicat, et pacem fovens, et bella permittens. IN PROVERBIA. (Mai, Bibliotheca nova Patrum, VII, 11, 71, Romæ 1831, in 4o, ex catena Vaticana ms.) - ΕΚ ΤΩΝ ΑΓΙΟΥ ΙΠΠΟΛΥΤΟΥ ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΑΡΟΙΜΙΑΣ. HIPPOLYTI. Proverbia igitur sermones exhor- B tatorii sunt, qui universæ vitæ moderandæ conferunt: nam iis qui iter ad Deum instituunt, duces quidam fiunt ac veluti indices, qui laborantes a viæ longitudine recreant. Porro hæc proverbia Salomonis sunt, pacifici nimirum, sive Christi Servatoris. Quia vero Domini sermones, propterea quod Domini sunt, idcirco eos sine offendiculo cognoscimus; ne quis forte nos nominis paritate falleret, addit quis haec scripserit, et cujus gentis rex fuerit. Sic enim dicentis auctoritas commendatiorem sermonem attentioresque auditores faciet. Verba enim Salomonis illius sunt, cui dixit Dominus: Dabo tibi cor prudens atque sapiens; nemo tui par in orbe fuit, neque postero tempore exsistet; et reliqua de eo scripta. Jam is sapiens a sapiente genitus fuit : G quare altexitur Davidis nomen, unde Salomon procreatus fuit: idem a puero sacris litteris eruditus ; neque sorte vel vi aliqua regnum obtinuit, sed judicio Spiritus et decreto Dei. Ad sciendam sapientiam et disciplinam. Qui Dei sapientiam novit, is ab eodem quoque eruditur, ita ut intelligat sermonum mysteria. Jam qui veram coelestemque sapientiam tenent, ii mysteriorum sententiam facile percipient. Idcirco ait : Ad capiendas sermonum strophas. Nam quæ præposteris veluti verbis sancto Spiritu dicta fuerunt, ea illis, qui fideli erga Deum corde sunt præditi, expedite innotescunt. Hæc de Judæorum populo, et de Christi cæde, intelligit. Putabant enim illum in terra tantummodo habere conversationem. Non accipient tantum, sed etiam hæreditabunt. Impii vero etiamsi extolluntur, id ad majorem ipsorum ignominiam redundat. Veluti si quis hominem deformem atque distortum in alto collocet, non honorat sed magis dehonestat, manifestam constituens pluribus turpitudinem ejus. Sic item Deus extollit impios, ut publicum faciat dedecus illorum. Exaltatus fuit etiam Pharao, sed ut mundum accusatorem haberet. Animadvertendum est, donum bonum dici ab eo 37 Isa. XLV, 7. 38 cap. I, 1. cap. 1, 55. A. f. 20, b. D ΙΠΠΟΛΥΤΟΥ. 38 Παροιμίαι τοίνυν εἰσὶ λόγοι προτρεπτικοὶ παρὰ πᾶσαν ὁδὸν τοῦ βίου χρησιμεύοντες· τοῖς γὰρ ἐπὶ τὸν Θεὸν ὁδὸν ποιουμένοις, οδηγός τις γίνεται παραπλησίως τῷ ὑποδείγματι, τοὺς κάμνοντας διὰ τὸ τῆς ὁδοῦ μῆκος ἀνακτωμένη· εἰσὶν οὖν αὗται αἱ παροιμίαι Σολομῶντος, ὅ ἐστιν εἰρηνικού, ἤτοι τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ· ἐπειδὴ δὲ τοὺς τοῦ Κυρίου λόγους, ἅτε δὴ Κυρίου τυγχάνοντας, ἀπταίστως ἐπιστάμεθα, ἵνα μή τις ἐκ τῆς ὁμωνυμίας ἡμᾶς ἀφαρ· πάσῃ, φησὶ τὶς ὁ γράψας ταῦτα, καὶ τίνων ἦν βασιλεύς· ἵνα ἡ τοῦ λέγοντος ἀξιοπιστία εὐπαράδεκτον τὸν λόγον καταστήσῃ καὶ προσεχεῖς τοὺς ἀκούοντας. Σολομῶντος γάρ εἰσιν ἐκείνου, πρὸς ἂν εἶπεν ὁ Κύ ριος· Δώσω σοι καρδίαν φρονίμην καὶ σοφήν· ὡς σὺ οὐ γέγονεν ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ μετὰ σὲ οὐκ ἀναι στήσεται ὅμοιός σοι 3· καὶ τὰ λοιπὰ περὶ αὐτοῦ γεγραμμένα· ἦν δὲ σοφὸς ἐκ σοφοῦ· διὸ πρόσκειται τὸ Δαβίδ, ἐξ οὗ Σολομών γέγονε, ἐκ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα παιδευόμενος, καὶ οὐ κλήρῳ τὴν ἀρχὴν λαβόμενος οὐδὲ βίᾳ, ἀλλὰ κρίσει τοῦ Πνεύματ τος καὶ ψήφῳ Θεοῦ. 40 Γνῶναι σοφίαν καὶ παιδείαν. Ο γνοὺς τὴν σοφίαν τοῦ Θεοῦ λαμβάνει παρ' αὐτοῦ καὶ παιδείαν, ἐκμανθάνων δι' αὐτῆς τὰ τοῦ λόγου μυστήρια· καὶ οἱ γνόντες τὴν ἀληθῆ καὶ ἐπουράνιον σοφίαν, εὐκόλως νοήσουσι τοὺς ὑπ' αὐτῶν λαλουμένους λόγους· διό φησι· Δέξασθαι στροφὰς λόγων· τὰ γὰρ ἀντιστρό φως ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος λελαλημένα, ταῦτα τοῖς πιστὴν καρδίαν ἔχουσι πρὸς Θεὸν εἴγνωστα γίνεται. 4 Ταῦτα εἰς τὸν τῶν Ἰουδαίων δῆμον καὶ τὴν κατὰ Χριστοῦ μιαιφονίαν ἐξείληφεν· ᾤοντο γάρ αὐτὸν ἐπὶ γῆς μόνον ἔχειν τὸ πολίτευμα. * Οὐχ ἁπλῶς λήψονται, ἀλλὰ κληρονομήσουσι· οἱ δὲ ἀσεβεῖς, εἰ καὶ ὑψοῦνται, ἀλλ ̓ ὥστε μείζονα γενέ σθαι τὴν ἀτιμίαν αὐτῶν· ὡς γάρ τις τὸν δυσειδὴ καὶ διεστραμμένον, εἰ ὑψώσειεν, οὐκ ἐδόξασε, ἀλλ' ἡτα μασε πλέον, κατάδηλον αὐτοῦ τὸ αἶσχος πλείοσι και ταστήσας· οὕτω καὶ ὁ Θεὸς ὑψοῖ τοὺς ἀσεβεῖς, ἵνα ἐμφανῆ καταστήσῃ τὴν ἐκείνων ἀσχημοσύνην· ὑψώθη καὶ Φαραώ, ἀλλ ̓ ὥστε τὴν οἰκουμένην κατήγορον ἔχειν. 48 Σημειωτέον ὅτι δῶρον ἀγαθὸν ὀνομάζει τὸν 39 III Reg. 11, 12. ** v. 2. * cod. Vat. 1802, sive A. f. 7, b. — cap. 1, 44. 2. cap. iv, A. f. 20, b. 43 νόμον, διὰ τὸν λαμβάνοντα δῶρα ἐν κόλποις ἀδίκως· A pro lege, propter illum qui dona in sinum injuste οὗτος δὲ ἐγκαταλιμπάνει νόμον, ὁ παραβαίνων αὐτόν· νόμον δὲ ἤτοι ὂν λέγει, ἢ ὂν καὶ αὐτὸς ἐφύλαξεν. * Καὶ πῶς ἐστι, περιχαράκωσον ; Λογισμοὺς αὐτῇ κύκλῳ περίθες ἱερούς· πολλῆς γάρ σοι δεῖ τῆς ἀσφαλείας, ἐπεὶ καὶ πολλὰ τὰ ἐπιβουλεύοντα τῇ τοιαύτῃ κτήσει· εἰ δὲ ἐφ' ἡμῖν ἐστι τὸ περιχαρακοῦν αὐτὴν, αἱ δὲ ἀρεταὶ ἐφ' ἡμῖν, χάρακες ἄρα εἶεν, αἱ ὑψοῦσαι τὴν γνῶσιν τοῦ Θεοῦ· οἷον, ἄσκησις, μελέτη, καὶ ὁ ἄλλος τῶν ἀρετῶν ὁρμαθός· ἃς ὁ τηρῶν, τὴν σοφίαν τιμῇ· μισθὸς δὲ, τὸ πρὸς αὐτὴν μετεωρισθῆναι καὶ περιληφθῆναι ὑπ' αὐτῆς ἐν τῷ ὑπερκοσμίῳ παστῷ. 18 Ασεβεῖς μὲν οἱ ἑτερόδοξοι, παράνομοι δὲ οἱ παραβάται τοῦ νόμου· ὧν τὰς ὁδοὺς, ἤτοι τὰς πράξεις, μὴ ἐπελθεῖν φησί. 46 Ορθὰ ὁρᾷ, ὁ λογισμοὺς ἔχων ἀπαθεῖς· καὶ δόγματα ἀληθῆ, ὁ μὴ περὶ τὰς ἔξω φαντασίας ἐπτοημένος· ὅταν λέγῃ ὅτι οἱ ὀφθαλμοί σου ὀρθὰ βλεπέτωσαν, τὴν ὅρασιν δηλοῖ τῆς ψυχῆς· καὶ ὅταν παραινή, φάγε μέλι, υἱὲ, ἵνα γλυκανθῇ ὁ φάρυγξ σου, μέλι τροπικῶς τὴν θείαν λέγει διδασκαλίαν, ἥτις τὴν πνευματικὴν καταρτίζει τῆς ψυχῆς γνῶσιν· ἀλλὰ καὶ άπτεται ψυχῆς ἡ σοφία· ἐράσθητι γάρ, φησίν, αὐτῆς, ἵνα σε περιλάβῃ· ψυχὴ δὲ διὰ περιπλοκῆς σοφία ἑνωθεῖσα, ἁγιασμοῦ πληροῦται καὶ καθαρότητος· ἔτι γε μὴν τῶν Χριστοῦ μύρων ἡ τῆς ψυχῆς ἀντιλαμ βάνεται ὄσφρησις. « Ἡ ἀρετὴ μεσότης· διὸ καὶ τὴν ἀνδρείαν μεταξὺ τῆς θρασύτητος καὶ τῆς δειλίας εἶναί φησι· νῦν δὲ ὀνομάζει δεξιά· οὐ τὰ φύσει δεξιὰ ἐστὶν αἱ ἀρεται, ἀλλὰ τὰ φαινόμενα σοὶ δεξιὰ διὰ τὰς ἡδονάς· ἡδονα! δέ εἰσιν, οὐ μόνον ̓Αφροδίσια, ἀλλὰ καὶ πλοῦτος καὶ τρυφή· ἀριστερὰ δὲ, φθόνος, ἁρπαγαὶ, καὶ τὰ τούτοις ὅμοια· βορέας γάρ, φησί, σκληρὸς ἄνεμος, ὀνόματι δὲ ἐπιδέξιος καλεῖται· βορέαν γὰρ συμβολικῶς τὸν πονηρὸν καλεῖ ἔτσι τὸν διάβολον, ἀφ ̓ οὗ ἐξεκαύθη πάντα τὰ κακὰ ἐπὶ τῆς γῆς· ὀνόματι δὲ οὗτος ἐπιδέξιος, ὅτι ἄγγελος καλεῖται δεξιῷ ὀνόματι. — Σύ, φησὶν, ἔκκλινον ἀπὸ κακοῦ, καὶ τῷ Θεῷ μελήσει τοῦ τέλους· προπορεύεται γάρ σου· καταλύων τοὺς πολεμίους, ὡς ἐν εἰρήνῃ σε βαδίσαι. 48 Δείκνυσι γὰρ καὶ διὰ τοῦ ζῴου, τὸ τῆς ἡδονῆς καθαρόν· καὶ διὰ τοῦ πώλου, τὸ τῆς γυναικὸς παρίστησι γαῦρον καὶ ποθεινόν· καὶ ἐπειδὴ πολλὰ οἶδε τὰ παροξύνοντα, ἀσφαλίζει, ἀῤῥαγῆ τὸν τῆς φιλίας αὐτοῖς δεσμὸν ἐπιτίθησι, τὸ ἀδιάρρηκτον αὐτοῖς μηχανώμενος· ἄλλως δὲ ἡ σοφία, ήτοιοῦν ἔλαφος, τοὺς τῶν ἑτεροδόξων ἐφιώδεις λόγους πέφυκεν ἐλαύνειν καὶ ἀναιρεῖν· αὕτη οὖν, φησί, συνέστω σοι πῶλος οὖσα τῷ νεάζειν ἅπασαν ἀρετήν· καὶ ἐπεὶ μὴ ὅμοιον γυνὴ καὶ σοφία, αὕτη τοὐναντίον ἡγείσθω σοι· οὕτω γὰρ ἀποκυήσεις λογισμοὺς ἀγαθούς. 40 Ἵνα μὴ λέγης· Τί γὰρ βλάβος τοῖς ὀφθαλμοῖς, μὴ πάντως οὔσης ἀνάγκης τὸν ἐνορῶντα τραπῆναι ; δείκνυσί σοι, ὡς ἡ μὲν ἐπιθυμία, πῦρ ἐστιν· ἡ δὲ B C D accipit. Ille legem deserit, qui eam transgreditur. Legem porro vel quam diserte nominat, vel quam idem observavit. Quid est, circumda? Sanctas ei circumjice cogitationes. Multo enim tibi opus est munimine, quomiam multa sunt tali possessioni insidiantia. Quod si in nostra potestate est eaun circumvallare, munimina quidem nobis erunt virtutes quæ Dei scientiam extollunt, veluti ascetica, et meditatio, et reliquus virtutum chorus; quas qui tenet, sapientiam honorat: merces vero est, ad ipsam extolli, et cum ea deliciari in cœlesti thalamo. Impii sunt heterodoxi: peccatores autem legis transgressores: quorum vias et actus sectari vetat. Recta videt qui cogitationes habet perturbatione liberas : et vera dogmata, is qui exterioribus phantasiis non percellitur. Cum dicit: Oculi tui videant æquitatem, de visione animæ loquitur. Et cum hor tatur: Comede mel, fili, ut sit dulcedo gutturi tuo, mel tropice dicit divinam doctrinam, quæ spiritalem conficit animæ scientiam. Sed et animam tangit sapientia. Ama enim eam, ut amplexetur te. Jam anima per complexum virtuti copulata, sanclitate repletur et puritate. Insuper Christi unguentorum anima affectat odoratum. Virtus medium tenet. Quare etiam fortitudinem dicit esse mediam inter audaciam et timorem. Nunc vero dicit dextera, non quæ sunt naturaliter dextera, cujusmodi sunt virtutes, sed quae dextera propter voluptates tibi videntur. Voluptates autem sunt non solum Venereæ, verum etiam divitiæ ac delicie. Sinistra vere, cædes, rapina, et his similia. Nam boreas rigidus ventus, dexter appellatur. Quippe boream symbolice, malignum diabolum vocitat, a quo mala omnia incenduntur in orbe. Eidem nomen est dexter, quia angelus vocatur dextro, id est fausto nomine. - Tu, inquit, declina a malo, et Deo cura erit finis tui. Anteibit enim te, hostes profligans, ut pacifice gradiaris. Nempe per cervam denotat voluptatis in conjugio innocentiam ; et per pullum, alacritatem mulieris exprimit et amabilitatem. Et quia multa cernit ad vitium incitantia, caute consulit, et indissolubile conjugibus vinculum injicit, constantiam illis concilians. Alioqui sapientia, cervi instar, heterodoxorum serpentinas doctrinas repellere valet et exstinguere. Hæc igitur, inquit, tecum sit quasi pullus, ut omnem virtutem innovet. Et quia non est mulieri similis sapientia, hæc potius sit tibi dux. Sic enim bonas procreabis cogitationes. Ne forte dicas: Cur noceant oculi, cum plane non sit necesse eum perverti qui cernit? ostendit tibi concupiscentiam esse ignem; carnem, vesti 46 v. 25.-A. f. 23, b. V. 27. —A. f. 24, a. cap. A. f. 54, a. 20 mentum; hanc quidem facile capi ; illam vero esse A σὰρξ, ἱμάτιον· τὸ μὲν εὐάλωτον· ἡ δὲ τυραννική· tyrannicam. Quod vero non modo est inclusum, verum etiam colligatum, haud ante egredietur quam sibi exitum fecerit. Jam qui spectat mulierem, etiamsi diffugiat, non tamen purus concupiscentia discedet. Cur autem opus est negotia habere, si absque ipsis possumus esse pudici? Observa quid dicat Jobus: Fœdus pepigi cum oculis meis, ne de muliere aliena cogitarem. Hic nimirum illusionis vim agnoscebat. Paulus etiam hanc ob causam castigabat corpus et in servitutem redigebat. Spiritali autem sensu, ille alligat in sinu ignem, qui impuram cogitationem immorari in corde sinit : incedit autem super carbones is qui peccatum operando propriam animam perdit. Cemphus est lari species: qui tam effrenis ad voluptatem est, ut oculos sanguine implere in coeundo videatur; et incautus sæpe in laqueos aut hominum manus incidit. Huic ergo virum meretrici deditum comparat ob libidinem. Vel ob ejus avis stultitiam, etenim et hæc tanquam stolida quemque sectatur. Aiunt etiam cemphum tantopere spuma delectari, ut si quis navigans spumam manu teneat, ille manui insideat. Parit etiam cum dolore. B Novisti ejus damnum; cave itaque ne concupiscentiam admittas; mors enim ejus immortalis est. Cæteroqui vuluerat quidem sermonibus, occidit vero peccatis eos qui sibi indulgent. Nam multa nequitiæ genera stultos ad inferna deducunt. Con- C clavia mortis, vel profunditas, vel divitiæ. Quis ergo effugiet? Novam Hierusalem, sanctam carnem dicit. Columnas septem, septenarium sancti Spiritus in ea quiescentis. Veluti testatur Isaias dicens: Immo lavit victimas suas. Animadverte, oportere sapientem multis esse tilem ; adeo ut qui utilis sibi soli est, non sit sapiens. Valde enim improbatur sapientia, si vim suam ad unum sui possidentem redigat. Sicut vepenum non est noxium alteri corpori, sed recipienti tantummodo ; ita qui ft improbus, se ipsum lædit, non alium. Nemo quippe virtute præditus, ab improbo læditur. Fructus justitiæ et arbor vitæ, Christus est; qui quatenus homo tantummodo, omnem justitiam inplevit; et tanquam suapte vita, scientiæ et virtutis fructus quasi arbor protulit, unde comedentes vitam æternam acquirent, et vitalem paradisi arborem gustabunt, cum Adamo et omnibus justis. At animæ peccatorum abripiuntur immaturæ a facie Dei qui eas derelicturus est in tormenti igne, D ὅταν δὲ οὐχ ἁπλῶς ἐγκείμενον ᾖ, ἀλλὰ καὶ ἀποδεδε μένον, οὐ πρότερον ἐξελεύσεται, ἕως ἑαυτῷ ποιήσει διέξοδον· ὁ γὰρ ἰδὼν γυναῖκα, εἰ καὶ διέφυγεν, ἀλλ' οὐκ ἐπιθυμίας καθαρὸς ἀνεχώρησε· τί δὲ δεῖ πραγμάτων, παρὸν ἀπραγμόνως σωφρονεῖν; "Ορα τί φησὶν ὁ Ἰώβ· Διαθήκην διεθέμην τοῖς ὀφθαλμοῖς μου, τοῦ μὴ κατανοῆσαι γυναῖκα ἀλλοτρίαν κ οὕτως οἶδε τὴν τῆς ἐπηρείας ἰσχύν· καὶ ὁ Παῦλος δὲ τούτου ἕνεκεν ὑπεπίεζε τὸ σῶμα καὶ ἐδουλαγώ γει· κατὰ δὲ θεωρίαν, ἀποδεσμεύει πῦρ ἐν κόλπῳ ὁ συγχωρῶν ἀκάθαρτον λογισμὸν ἐγχρονίζειν τῇ καρ δίᾳ· περιπατεῖ δὲ ἐπάνω ἀνθράκων, ὁ διὰ τῆς κατ ̓ ἐνέργειαν ἁμαρτίας τὴν ἰδίαν ἀπολλύων ψυχήν. 80 Κέμφος ἐστὶν εἶδος λάρου, ὃς οὕτως ἀκρατῶς ἔχει πρὸς ἡδονὴν, ὡς αἵματος πληροῦσθαι δοκεῖν τοὺς ἀφθαλμοὺς ἐν τῷ ὀχεύειν· καὶ λανθάνει ἀναισθητῶν βρόχοις πολλάκις ἢ χερσὶ περιπίπτων ἀνθρώπων· τούτῳ οὖν τὸν προστιθέμενον τῇ πόρνῃ, δι' ἀκολασίαν ἀπείκασεν· ἢ διὰ τοῦ ζῴου εὔηθες· καὶ γὰρ καὶ οὗτος ὡς ἄφρων ἐπηκολούθησε· φασὶ δὲ αὐτὸν τοσοῦτον χαίρειν ἀφρῷ, ὥστε εἴ τις πλέων ἀφρὸν ἐπὶ χειρὸς ἕξει, ἐπικάθηται τῇ χειρί· τίκτει δὲ καὶ ἐν ὀδύνῃ. οι Εἶδες αὐτῆς τὴν βλάβην· μὴ ἀναμείνῃς δέξασθαι τὴν ἐπιθυμίαν· ἀθάνατος γὰρ αὐτῆς ἡ τελευτή· ἄλλως δὲ τιτρώσκει μεν λόγοις, ήτοι λογισμοῖς, φονεύει δὲ ταῖς ἁμαρτίαις τοὺς πειθομένους· πολλά γὰρ εἴδη κακίας τοὺς ἀνοήτους εἰς ᾅδου κατάγοντα ταμεῖα δὲ θανάτου, ἢ τὸ βάθος ἢ ὁ πλοῦτος αὐτοῦ· πῶς οὖν ἔστι διαφυγεῖν; 63 Τὴν νέαν Ἱερουσαλὴμ καὶ ἁγίαν σάρκα· στύλους ἑπτὰ, τὴν ἑβδομάδα τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐπ' αὐτῇ ἀναπαυομένου, ἐσήμανε· καθὼς Ἡσαΐας μαρτυρεῖ, λέγων· Ἔσφαξε τὰ ἑαυτῆς θύματα. 63 Σημείωσαι ὅτι τὸν σοφὸν πολλοῖς εἶναι χρήσιμον ἀναγκαῖον· ὡς ὅ γε ἑαυτῷ χρήσιμος μόνον, οὐκ εἴη σοφός· πολλὴ γὰρ τῆς σοφίας κατηγορία, εἰ μέχρι τοῦ κεκτημένου τὴν δύναμιν ἕξει· ὥσπερ δὲ ἱὸς οὐκ ἂν εἴη βλαβερὸς ἑτέρῳ σώματι, ἀλλὰ τῷ δεχομένῳ μόνῳ· οὕτως καὶ ὁ ἀποδὰς κακὸς, ἑαυτὸν βλάψει, οὐκ ἄλλον· οὐδεὶς γὰρ ἐνάρετος παρὰ κακοῦ βλά πτεται. οι Καρπὸς δικαιοσύνης καὶ δένδρον ζωῆς, ὁ Χριστός ἐστιν· ὁ μόνος ἀνθρωπίνως πᾶσαν δικαιοσύνην πλη ρώσας· καὶ ὡς αὐτοζωὴ τοὺς τῆς γνώσεως καὶ ἀρετῆς καρποὺς ὡς δένδρον εβλάστησεν, ἐξ οὗ οἱ ἐσθίοντες ἀειζωΐαν λήψονται, καὶ τοῦ παραδείσου τοῦ δένδρου τῆς ζωῆς ἀπολαύσονται, σὺν Ἀδὰμ καὶ πᾶσι τοῖς δικαίοις· αἱ δὲ τῶν παρανόμων ψυχαὶ ἀφαιροῦνται μὲν ἄωροι ἐκ προσώπου τοῦ Θεοῦ, παρὰ τὸ παρ ορᾶν αὐτὸς αὐτοὺς ἐν τῇ φλογὶ τῆς βασάνου. 58 Οὐ παρὰ ἀνθρώπων, ἀλλὰ παρὰ τῷ Θεῷ δύναμιν εὕρη. σε Οὗτος ἐρωτᾷ σοφίαν, ὁ γνῶναι ζητῶν τί τὸ cap. VII, 22.-A. f. 37, b. cap. x1, 30. — A. f. 55, b. 81 v. 26. — A. f. 38, 2. |