JULII AFRICANI

QUÆ SUPERSUNT.

EPISTOLA AD ORIGENEM

DE HISTORIA SUZANNE

ET

ORIGENIS AD AFRICANUM RESPONSUM.

(Vide inter Origenis Opera, tomi XI, proxime sequentis, initio.

AFRICANI

EPISTOLA AD ARISTIDEM (1).

(Hujus epistolæ, apud Eusebium acephale, magnam partem ex colice Vaticano A. supplevit card. Angelo Mai in Pibliotheca nova Patrum, t. IV, p. 231 et 273. Uncis includimus quæ apud Gallandium, qui Eusebium [ Hist. eccl. 1, 7] exscripsit, desiderabantur.)

[Africani super genealogia quæ in sacris Evangeliis A [ Αφρικανοῦ περὶ τῆς ἐν τοῖς ἱεροῖς Εὐαγγελίοις

rens; rex autem supermundialis, quos liberavi pascens Spiritu, cooperator effectus in omnium rerum ordinatione. Idque nobis exploratum fecit non tribuum catalogus, neque perseriptarum generationum mistio, sed patriarchæ atque prophetæ. Caveamus igitur a minuto hujusmodi religionis ar tificio, ut nominum permutatione Christi regnum ac sacerdotium comprobare velimus. Nam et alioqui regali Judæ tribui sacerdotalis Levi tribus facta erat affinis, ex quo Naassonis sororem Elisabetam duxit Aaron uxorem, rursusque Eleazar Phatihelis filiam ', prole inde suscepta. Ergo evange listæ mentiti sunt, dum non veritatem asserunt, sed simulatam laudem cujus rei causa, alter qui dem per Salomonem a Davide Jacobi stirpem traxit, qui fuit Josephi pater; alter autem a Nathano Davidis filio Helim deduxit Josephi pariter, sed alia ratione, patrem. Atqui eos ignorare non oportebat, utrumque numeratorum hominum ordinem, genus esse Davidis, Judæ nempe regiam tribum. Etiamsi enim propheta Nathanus fuit, et quidem etiam Salomon, et horum utriusque parens (David); ex mulis sane tribubus exstitere propheta; sed tamen sacerdotes nulli fuerunt ex nulla duodecim

ἀρχιερεὺς ἐστι Πατρὸς, τὰς ἡμετέρας πρὸς αὐτὸν A sit apud Patrem pontifex, preces nostras ei effe εὐχὲς ἀναφέρων, καὶ βασιλεὺς ὑπερκόσμιος, οὓς ελευθέρωσε νέμων τῷ Πνεύματι, συνεργὸς εἰς τὴν διακόσμησιν τῶν ὅλων γενόμενος· καὶ τοῦτο ἡμῖν προσήγγειλεν οὐχ ὁ κατάλογος τῶν φυλῶν, οὐχ ἡ μίξις τῶν ἀναγράπτων γενῶν, ἀλλὰ πατριάρχαι καὶ προφῆται· μὴ οὖν κατίωμεν εἰς τοσαύτην θεοσεβείας σμικρολογίαν, ἵνα τῇ ἐναλλαγῇ τῶν ὀνομάτων, την Χριστοῦ βασιλείαν καὶ ἱερωσύνην συνιστῶμεν· ἐπεὶ τῇ Ἰούδα φυλῇ τῇ βασιλικῇ, ἡ τοῦ Λευὶ φυλὴ ἱερα τική συνεζύγη, τοῦ Ναασσὼν ἀδελφὴν τὴν Ἐλισάβετ Ααρὼν ἀξαμένου, καὶ πάλιν Ἐλεάζαρ τὴν θυγα τέρα Φατιὴλ, καὶ ἐνθένδε παιδοποιησαμένων· ἐψεύ σαντο οὖν οἱ εὐαγγελισταί, συνιστάντες οὐκ ἀλήθειαν, ἀλλ ̓ εἰκαζόμενον ἔπαινον· καὶ διὰ τοῦτο ὁ μὲν διὰ Σολομῶνος ἀπὸ Δαβὶδ ἐγενεαλόγησεν τὸν Ἰακὼβ τὸν Β τοῦ Ἰωσὴφ πατέρα· ὁ δὲ ἀπὸ Νάθαν τοῦ Δαβίδ, τὸν Ηλεὶ τὸν τοῦ Ἰωσὴφ ὁμοίως ἄλλως πατέρα· καί τοι ἀγνοεῖν αὐτοὺς οὐκ ἐχρῆν, ὡς ἑκατέρα τῶν κατηρι θμημένων τάξις, τὸ τοῦ Δαβὶδ ἐστὶ γένος, ἡ τοῦ Ἰούδα φυλή βασιλική· εἰ γὰρ προφήτης ὁ Νάθαν, ἀλλ ̓ οὖν καὶ Σολομών, ὅ τε τούτων πατὴρ ἑκατέρου· ἐκ πολλῶν δὲ φυλῶν ἐγίνοντο προφῆται, ἱερεῖς δὲ ἐξ οὐδεμιᾶς (2) τῶν δώδεκα φυλῶν, μόνοι δὲ Λευῖται· μάτην αὐτοῖς ἄρα πέπλασται τὸ ἐψευσμένον· μηδὲ κρατοίη τοιοῦτος λόγος ἐν Ἐκκλησίᾳ Χριστοῦ [κατα] tribuum; sed soli Levitæ. Frustra igitur composita ἀκριθοῦς ἀληθείας, ὅτι ψεῦδος σύγκειται εἰς αἶνον καὶ δοξολογίαν Χριστοῦ· τίς γὰρ οὐκ οἶδε κἀκεῖνον τὸν ἱερώτατον τοῦ ̓Αποστόλου λόγον κηρύσσοντος καὶ διαγγέλλοντος τὴν ἀνάστασιν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν, καὶ διισχυριζομένου τὴν ἀλήθειαν, μεγάλῳ φόβῳ λέγοντος, ι ὅτι εἰ Χριστὸν λέγουσι τινες μὴ ἐγηγέρθαι, ἡμεῖς δὲ τοῦτο καὶ φαμὲν καὶ πεπιστεύκαμεν, καὶ αὐτὸ καὶ ἐλπίζομεν καὶ κηρύσσομεν, καταψευδομαρ τυροῦμεν τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἤγειρε τὸν Χριστὸν ἂν οὐκ ἤγειρεν· · εἰ δὲ οὕτως ὁ δοξολογῶν Θεὸν Πατέρα, δέδοικε μὴ ψευδολόγος δοκοίη, ἔργον παράδοξον διηγούμενος, πῶς οὐκ ἂν δικαίως φοβηθείη, ὅτι [1. ὅστις] διὰ ψευδολογίας ἀληθείας σύστασιν ποριζόμενος, δόξαν οὐκ ἀληθῆ συντιθείς ; εἰ γὰρ τὰ γένη διάφορα, καὶ μηδὲν καταφέρει γνήσιον σπέρμα ἐπὶ τὸν Ἰωσήφ, εἴ ρηται δὲ μόνον εἰς σύστασιν τοῦ γεννηθησομένου, ὅτι βασιλεὺς καὶ ἱερεὺς ἔσται ὁ ἑπόμενος, ἀποδείξεως μὴ προσούσης, ἀλλὰ τῆς τῶν λόγων σεμνότητος εἰς ὕμνον ἀδρανῆ φερομένης, δῆλον ὡς τοῦ Θεοῦ μὲν ὁ ἔπαινος οὐχ ἅπτεται, ψεῦδος ὤν· κρίσις δὲ τῷ εἰρηκότι, τὸ οὐκ ὂν ὡς ὂν κομπάσαντι. Ἵνα οὖν καὶ τοῦτο μὲν τοῦ εἰρηκότος ελέγξωμεν τὴν ἀμαθίαν, παύσωμεν δὲ τοῦ μηδένα ὑπ' ἀγνοίας σκανδαλι σθῆναι, τὴν ἀληθῆ τῶν γεγονότων ἱστορίαν ἐκθήσομαι.]

Β. 5) Ἐπειδὴ γὰρ τὰ ὀνόματα (4) τῶν γενῶν ἐν Ἰσραὴλ 1 Exod. vi, 23. • Ibid. 25. 1 Cor. xv, 12 sq. (2) In epitome codex habet omnino οὐ δεῖνες, sed veram nunc vides lectionem ἐξ οὐδεμιᾶς. Μαι. (3) Hic incipit Eusebius.

Ἐπειδὴ γὰρ τὰ ὀνόματα. Particula γὰρ abest

C

ab illis fuit hæc falsitas; neque prævalebit hujusmodi sermo in Christi Ecclesia contra accuratam veritatem, nempe ut mendacium consarcinetur ad Christi laudem atque præconium. Quis vero et illa nescit sacratissima Apostoli verba resurrectionem Servatoris nostri prædicantis atque nuntiantis, rcique veritatem magno cum pavore affirmantis dum ait 3 : Si Christum resurrexisse quidam negant, nos autem asserimus atque credimus, speramus ac prædicamus, falsi testes Dei sumus, quod suscitaverit Christum, quem non suscitavit. › Quod si adeo hic qui Deum Patrem honorat, ne mendax videatur timet, quia rem miram narrat; cur non merito tim meat quisquis falso sermone veritatem vult stabilire, non veram sententiam concinnans? Nam si generationes abluderent, nihilque germani seminis ad Josephum conferretur, sed ea res ad fulcimen tantummodo nascituri dicta esset, nempe quod rex atque sacerdos foret is qui venturus erat, deficiente

probatione, totoque orationis ornatu in futilem hymnum desinente, nullam hine laudem Deo acce. dere exploratum fit, quia totum mendacium est; sed damnationem potius dicenti conflari, quia quod nihil est, aliquid esse jactavit. Quare ut et ita l0quentium coarguam inscitiam, et in posterum caveam ne quis in hujusmodi imperitiam incurrat, veram gestarum rerum historiam proferam.]

II. Quoniam apud Israelitas generationum nomina

a nostris codicibus Maz., Med., Fuk. et Savil., nee habetur in interpretatione Rufini. Exstat tamen in codice Regio, et apud Nicephorum in cap. ut lib. t.

vel ex nature, vel ex legis ordine numerabantur : A ἠριθμεῖτο ἡ φύσει, ἢ νόμῳ · φύσει μεν, γνησίου σπέρ naturæ quidem, cum legitimi filii parentibus succedunt; legis vero, quoties quis in nomen ac familiam fratris sine liberis defuncti filios sustulit: cum enim certa spes resurrectionis nondum eis data esset, futuram ejus promissionem mortali quadam resurrectione delineabant, ut mortui nomen nullis unquam obliterandum sæculis permaneret. Quoniam igitur eorum qui inter majores Christi recensentur, alii naturali jure, ut filii, parentibus successerunt; nonnulli vero, cum ab aliis procreati essent, aliis ascripti sunt ideo utrorumque mentio facta est, tam eorum qui vere patres, quam illorum qui quasi patres fuerunt. Ita fit, ut neutrum Evangeliorum falsum sit; cum alterum naturam, alterum legem in majoribus enumerandis sequatur. Nam familiæ quæ cum a Salomone, tum a Nathan deducuntur, adeo inter se permistæ sunt, partim reparatione nominis eorum qui sine proie decessissent, partim secundis nuptiis, partim etiam seminis suscitatione, ut iidem homines diversos patres habuisse merito credantur; hos quidem fictitios, illos vero naturales. Quo fit, ut Evangelii utriusque narratio absolute verissima, vario quidem linearum contextu, sed accurate ad Josephum usque descendat.

ματος διαδοχῇ· νόμῳ δὲ, ἑτέρου παιδοποιουμένου εἰς ὄνομα τελευτήσαντος ἀδελφοῦ ἀτέκνου· ὅτι γὰρ οὐ δέπω δέδοτο ἐλπὶς ἀναστάσεως σαφής, την μέλλουσαν ἐπαγγελίαν ἀναστάσει ἐμιμοῦντο θνητῇ, ἵνα ἀνέχε λειπτον μένῃ τὸ ὄνομα τοῦ μετηλλαχότος. Ἐπεὶ οὖν οἱ τῇ γενεαλογία ταύτῃ ἐμφερόμενοι, οἱ μὲν διε δέξαντο, παῖς πατέρα γνησίως· οἱ δὲ ἑτέροις μὲν ἐγεννήθησαν, ἑτέροις δὲ προσετέθησαν κλήσει· ἀμφοτέρων γέγονεν ἡ μνήμη, καὶ τῶν γεγεννηκότων, καὶ τῶν ὡς γεγεννηκότων. Οὕτως οὐδέτερον τῶν Εὐαγγελίων ψεύδεται, καὶ φύσιν ἀριθμοῦν καὶ νόμον συνεπεπλάκη γὰρ ἀλλήλοις τὰ γένη (5), τό τε ἀπὸ τοῦ Σολομῶντος, καὶ τὸ ἀπὸ τοῦ Ναθὰν, ἀναστάσεσιν ἀτέκνων (6), καὶ δευτερογαμίαις καὶ ἀναστάσεσι B σπερμάτων (7), ὡς δικαίως τοὺς αὐτοὺς ἄλλοτε ἄλλων νομίζεσθαι (3), τῶν μὲν δοκούντων πατέρων, τῶν δὲ ὑπαρχόντων· ὡς ἀμφοτέρας τὰς διηγήσεις ἀληθεῖς οὔσας, ἐπὶ τὸν Ἰωσὴφ πολυπλόκως μὲν, ἀλλ ̓ ἀκριβῶς κατελθεῖν.

Γ'. Ἵνα δὲ σαφὲς ἢ τὸ λεγόμενον, τὴν ἐπαλλαγὴν τῶν γενῶν (9) διηγήσομαι. Ἀπὸ τοῦ Δαβὶδ διὰ Σολομῶνος illud quod per Nathan deducitur, per legales substitutiones, quæ fiebant his qui sine liberis decedeban!, et per secundas nihilominus nuptias, quibus unus atque idem aliis parentibus progenitus, aliorum esse filius videbatur. Omisit Rufinus verba illa Africani C καὶ ἀναστάσεσι σπερμάτων, quæ certe superflua videntur. Cum enim jam antea dixerit avastάGEGLY ȧtéxvov rejunctas fuisse familias, quid opus est addere ἀναστάσεσιν σπερμάτων, quod urum idemque est, teste Africano in hac ipsa ad Aristidem epistola? Damascenus quoque in orat. 3 de Nativitate B. Marie omisit haec verba. Cæterum obscurum est, quod hic ait Africanus, reparatione scilicet. seminis eorum qui sine liberis decessisent, misceri solitas esse familias. Nam quoties frater eodem patre natus relictam fratris sui in conjugium ducebat, nulla erat agnationis mutatio. Sed si forte frater uterinus viduam fratris sui uxorem duceret, tunc aliqua familiarum permistio nasci poterat. Itaque merito addidit Africanus, καὶ δευτερογαμίαις. Hæc enim præcipua fuit causa permistionis familiarum, quoties mulier susceptis jam liberis ex priore matrimonio, ad secundas nuptias transvolabat, et filios ex posteriore etiam viro pariebat. Quo facto, filium ex priore matrimonio natum, uxorem duxisse et improlem postea obiisse tingamus. Tunc si frater illius uterinus viduam in conjugium duxerit, et ex ea liberos sustulerit, in persona liberorum erit aliqua familiarum confusio; ita ut natura quidem hujus, lege autem illius filii dicantur.

III. Verum ut id quod diximus, clarius fiat, uariusque stirpis seriem proponemus. Igitur si a Davide (5) Συνεπλάκη γὰρ ἀλλήλοις τὰ γένη. Ita quidem ex codice Medicæo edidit Rob. Stephanus. In Regio exemplari prius scriptum erat ἐπεπλάκη. Postea vero emendatum est paulo recentiore manu, συνεπεπλάκη. Priorem illam lectionem ἐπεπλάκη retinuit Nicephorus, et Joannes Damascenus in oratione 3 de Nativitate B. Mariæ, Codex autem Maz. et Fuk. scriptum habent σuverehάxet, vel, quod idem est, avvenenλáx. Atque ita legisse videtur Rufinus: sic enim vertit: Reconjunctum namque est sibi invicem genus, et illud per Salomonem, et illud quod per Nathan deducitur, etc. Ubi vides Rufinum duas illas præpositiones verbi GuvETETÀάx totidem Latinis exprimere voluisse. In vulgatis quidem Rufini editionibus legitur,conjunctum namque est sibi invicem genus, etc. Verum in duobus manuscriptis codicibus, aitero bibliothecæ Regiæ, altero Parisiensis Ecclesiæ, et in vetustissimis editionibus legitur reconjunctum. Nec tamen probare possum interpretationem Rutini. Nam reconjungi quidem dicuntur duæ familiæ, quæ cum ex eadem gente ortæ sint, mutuis postea connubiis inter se rejunguntur. Sed in hoc loco longe alia Africani mens est. Non enim dicit Africanus, Nathanæos ac Salomonios, qui ex eadem gente Davidica originem D ducebant, mutuis inter se connubiis postea rejunctos fuisse. Verum hoc dicit, generationes illas, tum quæ a Nathane, tum quæ à Salomone ducuntur, implexas esse atque intricatas, ob secundas scilicet nuptias viduarum, et seminum suscitationes, quæ in multis generationum illarum gradibus occurrunt. Proinde prepositio illa ἐπί in verbo συνεπεπλάκη, non exponenda erat per re; ut fecit Rufinus, sed potius per præpositionem super. Ad verbum, σuveTáxη, superimplexum est.

(6) Αναστάσεσιν ἀτέκνων. Vir doctissimus Joannes Langus qui Nicephorum Latine interpretatus est, hunc locum ita vertit: Implicata enim inter se sunt genera, et quod a Salomone, et quod a Nathan descendit, repræsentatione eorum qui liberos non creassent, secundisque nuptiis, ac resuscitatione seminum. Rufinus vero liberius quidem, sed non sine elegantia ita vertit: Reconjunctum namque sibi est invicem genus, et illud quod per Salomonem, et

(7) Kai ȧractáceσi czepμázwr. Apud Nicephorum legitur avastaset atque ita in codice Regio prius scriptum fuerat: postea vero emendatum est alia manu, avastasest. Verum Nicephori lectio magis placet, cum paulo ante positum sit avaσtáceot.

(8) Ἄλλοτε άλλων νομίζεσθαι. Hæc est scri ptura Regii codicis, quam Nicephorus etiam contirinat. Nostri tamen codices Med., Maz. et Fuk, scriplum habent ἄλλοτε ἄλλως.

(9) Τὴν ἀκολουθίαν τῶν γενῶν. Hæc est scriplura codicis Regii, quem secutus est Stephanus. Nec, aliter legisse videtur Rulinus, qui sic vertit : ipsas generationum consequentias enarrabimus. Reliqui tamen codices Maz., Med., Fuk. ac Savilii præ

τὰς γενιάς καταριθμουμένοις, τρίτος ἀπὸ τέλους A per Salomonem generationes cum Matthaeo nume εὑρίσκεται Ματθαν, ὃς ἐγέννησε τὸν Ἰακὼβ τοῦ raveris, tertius a fine reperietur Matthan, qui genuit Ἰωσὴφ τὸν πατέρα· ἀπὸ δὲ Νάθαν τοῦ Δαβὶδ κατὰ Jacob patrem Josephi. Quod si cum Luca a Nathan Λουκᾶν, ὁμοίως τρίτος ἀπὸ τέλους Μελχί, οὗ υἱὸς Davidis filio numeres, tertius itidem a fine reperieὁ Ἠλὶ ὁ τοῦ Ἰωσὴφ πατήρ Ἰωσὴφ γὰρ υἱος tur Melchi, cujus filius fuit Heli pater Josephi. Sic 'Ηλί (10), τοῦ Μελχί. Σκοποῦ τοίνυν ἡμῖν κειμένου τοῦ enim ait : Joseph, qui fuit Heli, qui fuit Melchi *. Ἰωσήφ, ἀποδεικτέον πῶς ἑκάτερος αὐτοῦ πατὴρ Cum igitur velut scopus nobis propositus sit Joseἱστορεῖται, ὅ τε Ἰακὼβ ἀπὸ Σολομῶνος, καὶ Ἡλι phus, explicandum nobis est, quomodo uterque paὁ ἀπὸ τοῦ Νάθαν ἑκάτερος κατάγοντες τὸ γένος· ter illius esse dicatur, tam Jacob qui ex Salomone, όπως τε πρότερον οὗτοι δὴ ὅ τε Ἰακὼβ καὶ Ἡλὶ δύο quam Heli qui ex Nathan originem ducit; ac præἀδελφοί· καὶ πρός γε, πῶς οἱ τούτων πατέρες Ματ- terea, quomodo isti duo, Jacob et Heli, fratres fueθαν καὶ Μελχὶ διαφόρων ὄντες γενῶν, τοῦ Ἰωσὴφ rint; deinde vero, qua ratione horum patres Matἀναφαίνονται πάπποι. Καὶ δὴ οὖν ὅ τε Ματθὰν καὶ than et Melchi, diverso genere proguati, avi JoseΜελχὶ ἐν μέρει τὴν αὐτὴν ἀγαγόμενοι γυναῖκα, όμο- phi fuisse probentur. Matthan et Melebi cum eamμητρίους ἀδελφοὺς ἐπαιδοποιήσαντο· τοῦ νόμου μὴ dem uxorem alter post alterum habuissent, liberos κωλύοντος χηρεύουσαν (11), ἤτοι ἀπολελυμένην, ἢ B ex ea, qui uterini fratres erant, susceperunt : quippe καὶ τελευτήσαντος τοῦ ἀνδρὸς, ἄλλῳ γαμεῖσθαι· ἐκ lex minime vetabat, ne mulier vidua, seu repu δὴ τῆς Ἐσθᾶ, τοῦτο γὰρ καλεῖσθαι τὴν γυναῖκα diata, seu viro ipsius mortuo, alteri nuberet. Igi παραδέδοται, πρῶτος Ματθαν, ὁ ἀπὸ τοῦ Σολομῶνος tur ex Estha (hoc enim mulieris nomen fuisse acceκατάγων τὸ γένος, τὸν Ἰακὼβ γεννῇ· καὶ τελευ- pimus) primus Matthan qui a Salomone genus duτήσαντος τοῦ Ματθάν, Μελχὶ ὁ ἐπὶ τὸν Νάθαν κατὰ cebat, Jacobum filium sustulit. Post Matthanis auγένος ἀναφερόμενος, χηρεύουσαν ἐκ μὲν τῆς αὐτῆς tem interitum, Melchi qui ad Nathanem originem φυλῆς, ἐξ ἄλλου δὲ γένους ὤν, ὡς προείπομεν, ἀγα- referebat, cum ex eadem tribu sed diversa familia γόμενος αὐτὴν, ἔσχεν υἱὸν τὸν Ἡλί· οὕτω δὴ διαφό editus esset, ut antea diximus, uxorem eam sortiτων δύο γενῶν (12) εὑρήσομεν τόν τε Ἰακὼβ καὶ tus, Heli filium suscepit. Hoc modo Jacob et Heli, τὴν Ἑλὶ ὁμομητρίους ἀδελφούς. Ων ὁ ἕτερος licet diverso genere prognatos, uterinos fratres reἸακὼν ἀτέκνου τοῦ ἀδελφοῦ τελευτήσαντος Ηλι, periemus. Quorum alter, Jacob scilicet, cum frater τὴν γυναῖκα παραλαβὼν, ἐγέννησεν ἐξ αὐτῆς τρίτον ipsius Heli sine liberis decessisset, viduam ejus τὸν Ἰωσήφ· κατὰ φύσιν μὲν ἑαυτῷ, καὶ κατὰ λόγον. conjugem sibi accipiens, tertium ex ea Josephun Διὸ καὶ γέγραπται· Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσήφ. genuit, naturali quidem ratione filium suum. Undle Κατὰ νόμον δὲ τοῦ Ἡλὶ υἱὸς ἦν· ἐκείνῳ γὰρ ὁ Ἰz. ctiam scriptum est : Jacob autem genuit Joseph. κωδ ἀδελφὸς ὤν, ἀνέστησε σπέρμα. Διόπερ οὐκ Sed secundum legem filius erat Heli, quippe cum ἀκυρωθήσεται καὶ ἡ κατ' αὐτὸν γενεαλογία, ἣν Ματ- ejus semen Jacobus frater suscitavisset. Proinde nec θαῖος μὲν ὁ εὐαγγελιστὴς ἐξαριθμούμενος, Ἰακώβ generis per eum deducta series, vana ac futilis deδέ, φησίν, ἐγέννησε τὸν Ἰωσήφ. Ὁ δὲ Λουκᾶς ἀνά prehendetur quam Matthæus quidem recensens, παλιν · ὃς ἦν υἱὸς, ὡς ἐμονίζετο (καὶ γὰρ καὶ τοῦτο Jacob, inquit, genuit Joseph. Lucas vero econtrario προστίθησι τοῦ Ἰωσήφ, τοῦ Ἡλι, τοῦ Μελχί. Τὴν a filiis ad parentes ascendens: Jesus, inquit, qui γὰρ κατὰ νόμον γένεσιν (13), επισημότερον αὐκ ἦν erat, ut putabatur (hoc enim diserte addit), filius

* Luc. III, 25, 24. * Matth. 1, 16.

ferunt τὴν ἐπαλλαγὴν τῶν γενῶν. Quam quidem teclionem etiam ad latus codicis Regii ascriptam inveni. Nicephorus autem habet, ἐναλλαγήν, id est commutationem. Et Christophorsonus quidem vulgatam a Rob. Stephano lectionem secutus est. Ego vero alteram lectionem amplexus sum, quippe quam plures et meliores codices exhiberent. Deinde Áfricanus hoc loco nequaquam recenset seriem utriusque generationis. Neque enim progreditur ultra Matthian et Melchi. Sed tantum exponit έπαλAzyty, id est commistionem, seu complicationem duarumn familiarum in genealogia Christi. Apud Damascenum in oratione citata legitur τὴν ἐπιπλοκήν τῶν γενῶν, quod eamdem vim habet.

(10) Ἰωσὴς γὰρ υἱὸς 'Ηλι, τοῦ Μελχί. In textu bodierno Luc. m, 25, 24 : Ἰωσήφ του Ηλί, τοῦ Ματθάτ, τοῦ Λευί, τοῦ Μελχί. Vulg. : Joseph, qui fuit Heli, qui fuit Malhat, qui fuit Levi, qui fuit Melchi. Ad quem locum Bernardus Lamy in Harmon. pag. 28, hac habet : • Duo illi, Levi et Mathat, dicuntur inserti a librariis. Divus Irenæus lib. ut Adversus hæreses, cap. 55, non agnoscit in genealogia Domini secundum Lucam ultra septuaginta duas generationes. Nunc septuaginta et sex numerantur. Ita aliquæ ex his generationibus addi

C

D

titiæ essent saltem Levi et Mathat cum Cainan, quem viri docti insertum volunt comm. 36 inter Arphaxad et Sale. » Εt paulo post pag. 51 : « Non mirandum est, inquit, si Africanus inter Melchi et Heli duas reticeat generationes, nempe Levi et Mathat: etenim nondum inserta fuerant in codicem sacrum, ea qua scriptor ille antiquissimus vivebat ætate. Hactenus vir doctus. Qua de re sub finem hujus capitis adnotat nonnulla in eamdem sententiam cl. Valesius.

(11) Χηρεύουσαν γυναῖκα. Hoc loco Africanus κηρεύειν promiscue dixit tam de mulieribus repudiatis, quam de iis quarum viri fato functi sunt.

(12) Διαφόρων δύο γενῶν. Hoc loco γένος sumitur pro familia. Gens enim dividitur in familias. Sie gens Cornelia, verbi gratia, in plures erat devisa familias, puta Scipionum, Sullarum, Lentulorum; qui omnes ex diversa quidem familia, sed ex una eademque erant gente; ac proinde gentiles dicebantur. Eodem modo Matthan et Melchi ex diversa erant familia; ambo tamen ex eadem gente Davidica, quæ in duas familias erat divisa, Salomoniorum scilicet et Nathanæorum.

(13) Τὴν γὰρ κατὰ νόμον γένεσιν. Hic vero nimium argutari videtur Africanus. Cun, enim Lucas

Joseph, qui fuit Heli, qui fuit Melchi. Neque enim A έξειπεῖν. Καὶ τὸ ἐγέννησεν ἐπὶ τῆς τοιᾶσδε παιδο

poterat disertius exprimi fictitia illa generandi ra

tio, quæ ex lege profecta est. Ideo in hujusmodi liberorum generatione, verbum illud, genuit, ad finem

ποιΐας ἄχρι τέλους ἐσιώπησε, τὴν ἀναφορὰν ποιησά μενος ἕως τοῦ Ἀδὰμ καὶ τοῦ Θεοῦ (14) κατ' ἀνά

λυσιν.

usque reticuit, cum ad ipsum usque Adamum, qui fuit Dei, gradatim ascendendo, totius generis seriem perduxisset.

B

IV. Neque vero id certa ratione destitutum, aut temere confictum est. Cognati enim Servatoris nostri, sive ad ostendendam generis sui nobilitatem, sive ut simpliciter rem docerent, veraci utique sermone hæc nobis tradiderunt : latrones scilicet Idumæos, cum Ascaloni Palæstinæ civitati supervenissent, ex delubro quodam Apollinis quod ad ipsos urbis muros positum erat, Antipatrum Herodis cujusdam hieroduli filium simul cum reliqua sacra præda captivum duxisse. Cum vero pro redemptione filii minister templi pretium solvere non valeret, Antipater Idumæorum more institutoque educatus, postmodum Hyrcani summi Judaeorum pontificis amicus effectus est. Mox legatus ad Pompeium missus ab Hyrcano, cum ei regnum quod Aristobulus maxima ex parte occupaverat, liberum restituisset, ad summam felicitatem pervenit, curator Palæstinæ promotus. Tandem ab iis qui felicitati ejus invidebant per insidias interfectus, Herodem filium successorem reliquit, cui postea Antonius et Augustus ex senatusconsulto regnum Judææ adjudicarunt. Hujus Herodis filius fuit Herodes, aliique tetrarchæ. Et hæc quidem gentilium etiam historiæ cum Judaica V. Ceterum cum ad id usque temporis in tabu

Δ'. Οὐδὲ μὴν ἀναπόδεικτον ἢ ἐσχεδιασμένον ἐστὶ τοῦτο· τοῦ γοῦν Σωτῆρος οἱ κατὰ σάρκα συγγενείς, εἴτ ̓ οὖν φανητιῶντες, εἴθ ̓ ἁπλῶς ἐκδιδάσκοντες, πάντως δὲ ἀληθεύοντες, παρέδοσαν καὶ ταῦτα· ὡς Ἰδουμαῖοι λησταί Ασκάλωνι πόλει τῆς Παλαιστίνης ἐπελθόντες, ἐξ εἰδωλείου Απόλλωνος, ὃ πρὸς τοῖς τείχεσιν ἵδρυτο, Αντίπατρον Ἡρώδου τινὸς (15) Σε ροδούλου παῖδα, πρὸς τοῖς ἄλλοις σύλοις αἰχμάλωτον ἀπῆγον· τῷ δὲ λύτρῳ ὑπὲρ τοῦ υἱοῦ καταθέσθαι μὴ δύνασθαι τὸν ἱερέα (16), ὁ ̓Αντίπατρος τοῖς τῶν Ιδουμαίων ἔθεσιν ἐντραφεὶς, ὕστερον Υρκανῷ φιλιοῦται (17) τῷ τῆς Ἰουδαίας ἀρχιερεῖ. Πρεσβεύσας δὲ πρὸς Πομπήϊον ὑπὲρ τοῦ Ὑρκανοῦ, καὶ τὴν βασι λείαν ἐλευθερώσας αὐτῷ ὑπὸ Ἀριστοβούλου τοῦ ἀδελφοῦ περικοπτομένην, αὐτὸς ηὐτύχησεν ἐπιμελητὴς τῆς Παλαιστίνης χρηματίσαι (18). Διαδέχεται δὲ τὸν ̓Αντίπατρον φθόνῳ τῆς πολλῆς εὐτυχίας δολο φονηθέντα, ὁ υἱὸς Ἡρώδης· ὃς ὕστερον ὑπ' Αντω νίου καὶ τοῦ Σεβαστοῦ, συγκλήτου δόγματι τῶν Ἰου δαίων ἐκρίθη βασιλεύειν· οὗ παῖδες, Ἡρώδης οἵ τ ̓ ἄλλοι τετράρχαι. Ταῦτα μὲν δὴ κοινὰ καὶ ταῖς Ελλήνων ἱστορίαις. communia sunt.

Ε'. Αναγράπτων δὲ εἰς τότε ἐν τοῖς ἀρχείοις ὄντων lariis publicis descriptæ essent origines tam fami- C τῶν Ἑβραϊκῶν γενῶν, καὶ τῶν ἄχρι προσηλύτων (19) * Luc. III, 23, 24.

de Christo dixerit, ὡς ἑνομίζετο υἱὸς Ἰωσήφ τοῦ
Ηλὶ τοῦ Μελχί, etc., Africanus voces illas ὡς ἐνο
μίζετο referri vult non solum ad illa verba υἱὸς
Ιωσήφ, sed etiam ad illa quæ sequuntur, τοῦ Ἡλί.
Quod etsi acutum videtur, est tamen ineptum at-
que insulsum. Nam si Lucas evangelista his vocibus
ὡς ἐνομίζετο, legalem illam generationem seu ado-
ptionem intelligit, ut vult Africanus, sequeretur
Christum filium fuisse Josephi per adoptionem le-
galem, eodem plane modo quo Josephus filius fuit
Heli. Ita dicendum esset, Mariam post mortem Jo-
sephi nupsisse ejus fratri, atque ex eo Christum pe-
perisse. quod impium est et absurdum. Id tamen
necessario sequitur ex verbis Africani. Præterea si
voces ille, ὡς ἐνομίζετο, extenduntur ad ea verba
τοῦ Ἡλί, eadem ratione extendi etiam poterunt
ad omnes generationum gradus qui sequuntur.
Nulla enim ratio est, cur in secundo gradu sub- D
audiantur potius quam in reliquis lineis. Hoc igi-
tur primo improbandum est in explicatione Africani.
Secundo loco notandum est, quod ait in genera-
tione illa Christi quam refert Lucas, tertium esse
Melchi: atqui in Evangelio Lucæ tertius nominatur
Mathat, avus scilicet Josephi; Melchi vero quintus,
abavus scilicet Josephi. Itaque aut Africanum me-
moria lapsum esse dicendum est: aut certe in codice
Evangelii quo usus est Africanus, Melchi scriptum
fuisse pro Mathat: quæ est conjectura Bedæ in
caput in Lucæ. Certe Gregorius Nazianzenus in
carmine 58 de Christi genealogia, Africanum se-
quens, Melchi pro Mathat posuit; et Ambrosius in
lib. 11 Commentariorum in Lucam.

(14) Ἕως τοῦ Ἀδὰμ τοῦ Θεοῦ. Nostri codices Maz. ac Med. cum Fuk. ac Savil. particulam interserunt hoc modo, ἕως τοῦ Ἀδὰμ καὶ τοῦ Θεοῦ, quod quidem mihi videtur,elegantius. Atque ita legit

Rufinus, ut ex versione ejus apparet.

(15) Αντίπατρον Ηρώδου τινός. Hæc narratio prorsus fabulosa est et commentitia. Nam Antipater patrem habuit non Herodem hierodulum templi Apollinis, sed Antipatrum Idumæum, ut scribit Josephus in lib. xiv, cap. 2. Quem Antipatrum Alexander Judæorum rex præfectum tolius Idumææ constituit. Primusque hic Antipater auctor fuisse videtur hujus potentiæ, ad quam posteri ipsius postea pervenerunt. Nam et præfecturam Idumææ gessit, Alexandro et Alexandra regnantibus; et hospitio atque amicitia cum Ascalonitis et Gazæis et Arabibus inita, maximas sibi opes comparavit.

(16) Tòr iɛpéa. Improprie sacerdotem vocat, qui erat hierodulus. Longe enim hæc inter se differunt, ut supra notavi. Fieri tamen potuit, ut idem esset sacerdos et hierodulus; puta si hæc erat conditio sacerdotii, ut non nisi exuta libertate sacerdotes caperentur.

(17) Υρκανῷ φιλιοῦται. Hoc quoque in loco nostri codices Regius, Mazarinus, Medicæus ac Fuketianus constanter scriptum habent φιλιοῦται. Quam scripturam nescio cur Robertus Stephanus repu diavit : φιλοῦται enim dicitur, ut ἐχθροῦται.

(48) Επιμελητὴς τῆς Παλαιστίνης προκόψας. Antipater Herodis parens, sub Hyrcano Judæorum rege procurationem totius regni gessit, et negotia tam civilia quam militaria administravit. Itaque ἐπιμελητὴς τῆς Ἰουδαίας εἰ ἐπίτροπος vocatur a dosepho in dicto lib. Porro codex Med. et Savil. χρηματίσας scriptum habent, non προκόψας. In Maz. autem et Fuk. legitur χρηματίσαι. Quam scripturam confirmat Nicephorus. Sic enim habet cap. 9 libri 1, ηὐτύχησεν οὗτος ἐπιμελητὴς τῆς Παλαιστίνης γενέσθαι. Eleganter Græci dicunt εὐτυχεῖν τὸ γενέσθαι. (19) Τῶν ἄχρι προσηλύτων. Μirum est in codi