μενον, ἰδίᾳ σαρκὶ τρέφοντα (10). Καλῶς ἔφητε· A rigo hæc aque perennem spiritus scaturiginem

brum parit. Iste enim qui nascitur, faber, fabrorum principis est filius, qui infinita sua sapientia supremum cœli tholum fabricatus est, simulque tripliciter distinctam hanc inferiorem habitationem verbo suo firmavit.

Τὸ δὲ διάδημα βασιλικός τύπος, ὁ δὲ ἀστὴρ οὐράνιον ἐστι μήνυμα, ἐπὶ γῆς τερατουργούμενον (20). Ε; Ἰούδα ἀνέστη βασιλεία, ἥτις ἅπαντα τῶν Ἰουδαίω, ἐξαρεῖ (21) τὰ μνημόσυνα. Τὸ δὲ τοὺς θεοὺς ἐδαφι σθῆναι, τέλος τῆς τιμῆς αὐτῶν ἔφθασεν. Ὁ γὰρ ἐλθὼν, πρεσβυτέρας ἀξίας ὤν, πάντας τοὺς νεάζοντας ἀναι ρήσει (22). Νῦν οὖν, βασιλεῦ, πέμψον εἰς Ἱεροσόλυ μα. Εὑρήσεις (25) γὰρ τὸν Χριστὸν τοῦ παντοκράτορος, σωματικῶς σωματικαῖς ἀγκάλαις γυναικείαις βαστα ζόμενον. Ἔμεινε δὲ ὁ ἀστὴρ ἐπάνω τῆς Πηγῆς, καλου μένης Οὐρανίας, ἄχρις ἂν ἐξῆλθον οἱ μάγοι, καὶ τότε μετ' ἐκείνων ἐπορεύθη.

gia, divino numine plena, lucem aspexit illius, qui Α ρία (18) Πηγῆς τῆς Βηθλεεμίτιδος (19) ἐστὶ θυγάτηρ. cœlum terramque gubernat, regis charactere insignita. Scaturigo enim Myria, Scaturiginis Bethleemiticae filia est. Diadema hoc regii ortus signum, stella cœleste indicium est prodigiorum in terra patratorum. Regnum e Juda surrexit, quod omnia Judæorum monumenta delebit. Deorum in terram prostratio honoris, qui ipsis exhibebatur, finem innuit. Ille enim, qui modo apparuit, cun sit longe antiquioris dignitatis, juniores omnes loco pellet. Nunc itaque, rex, mitte Jerosolymam. Invenies enim Christum Dei omnipotentis, corporaliter corporalibus mulieris ulnis portatum. Mansit autem stella supra Scaturiginem, quæ Cœlestis dicta est, tandiu donec magi egrederentur, tuncque simul cum illis profecta est. Profundo porro vespere apparuit in templo Εσπέρας δὲ βαθείας ἐφάνη ἐν τῷ ἱερῷ Διόνυσος

Bacchus, solus absque consueto Satyrorum comi- Β οὐ μετὰ τῶν Σατύρων, λέγων τοῖς ἀναθήμασι· Πηγή tatu, dixitque statuis deorum, ibidem dicatis : Seaturigo non est una de nobis, sed longe nos antecellit, hominem pariens, divina sortis participem. Prupupi sacerdos! quid hic diutius moraris? Actio, diu jam scriptis consignata, nobis intendetur, a persona strenua mendaces arguemur. Quæ decepimus, decepimus. Quæ regnavimus, regnavimus. Non amplius responsa damus. Ablatus est a nobis honor, inglorii et contemptibiles facti sumus. Est unus, qui debitum sibi soli cultum a nobis omnibus resumit. Cæterum noli turbari. Non amplius Persæ de terra et aere tributa exigent. Qui enim statuit tributa, ipse adest, actionum tributa ei, qui se misit, reportaturus, antiquam imaginem reformans, imaginem cum imagine conferens, et dissimile si-C mile reddens. Coeli terræ congratulantur, terra ipsa gloriatur, gloriatione coelitus accepta. Quæ in supernis non sunt facta, facta sunt in infernis. Quem felicium ordo non vidit, infelicium spectat. Illis flamma minatur; his ros ministratur. Myria hoc est concessum, ut Scaturiginem in Bethleem pareret gratiamque gratiæ conciperet. Judaea flo ruit; regio nostra emarcuit. Gentilibus et alienigenis orta est salus, miseris abunde relevatio praestatur. Merito nunc mulieres choreas ducunt, dicentes : Domina Scaturigo! tu, quæ nobis fluenta af fers, coelestis stellæ facta mater, nubes mundum famularum tuarum.

οὐκ ἔστι μία ἐξ ἡμῶν, ἀλλ' ὑπὲρ ἡμᾶς χρηματίζει,
τινὰ γεννῶσα ἄνθρωπον, θείας τύχης σύλλημμα.
Ἱεροῦ Προυπούπιε, τί καθίζῃ ἐνταῦθα πράττων ;
Πρᾶξις ἔγγραφος ἔφθασε καθ' ἡμῶν καὶ μέλλομεν
ὑπὸ ἐμπράκτου προσώπου ἐλέγχεσθαι ὡς ψευδεῖς. "Α
ἐφαντάταμεν, ἐφαντάσαμεν, ἃ ἤρξαμεν, ἤρξαμεν.
Οὐκέτι χρησμοὺς διδόαμεν. Ἤρθη ἀφ ̓ ἡμῶν ἡ τιμή.
"Αδοξοι καὶ ἀγέραστοι γεγόναμεν. Εἷς μόνος, ἐκ πάνω
των ἀναλαβὼν τὴν ἰδίαν τιμήν. Λοιπὸν μὴ θροβα-
δεῖ (24), οὐκέτι Πέρσαι γῆς καὶ ἀέρος φόρους ἀπαι
τῶσιν. Ὁ γὰρ στήσας αὐτὰ πάρεστι (25), πρακτικούς
φόρους τῷ πέμψαντι κομίζων, ὁ τὴν παλαιὰν εἰκόνα
ἀνακτίζων, καὶ τὴν εἰκόνα τῇ εἰκόνι συντιθεὶς καὶ
τὸ ἀνόμοιον ἐφ' ὁμοίωσιν διδούς. Οὐρανὸς γῇ συγχαίρει,
ἡ δὲ γῆ καυχάται, οὐράνιον δεχομένη καύχημα. "Α
οὐ γέγονεν ἄνω, γέγονε κάτω. Ὃν ἡ εὐδαιμονοῦ
σα (26) τάξις οὐκ εἶδεν, ἡ δυσδαιμονοῦσα θεωρεῖ.
Ἐκείνοις φλὸς ἀπειλεῖ, τούτοις δρόσος παρέστη. Της
Μυρίας ἡ εὐτυχία, Πηγὴν κατὰ τῆς Βηθλεὲμ τε
κεῖν (27) καὶ χάριν χάριτος συλλαβεῖν. Ἡ Ἰουδαία
ἤνθησεν· αὕτη δὲ μαραίνεται. Τοῖς ἐθνικοῖς καὶ ἀλ-
λογενέσι σωτηρία ἦλθε· τοῖς ταλαιπωροῦσιν ἀνάψυξις
πλεονάζει. Αξίως αἱ γυναῖκες χορεύουσι, λέγουσαι·
Κυρία Πηγή ναματοφόρε, ἡ οὐρανίου ἀστέρος γεινα-
μένη μῆτερ, ἡ ἀπὸ καύματος δροσίζουσα νεφέλη.
μνημόνευε τῶν σῶν οἰκετίδων, δέσποινα.
adversus astum irrorans, memento, o domina!

D
Ὁ οὖν βασιλεὺς μηδαμῶς ἀναμείνας ἔπεμψε τῶν
ὑπὸ τὴν βασιλείαν αὐτοῦ μάγων μετὰ δώρων, τοῦ
ἀστέρος αὐτοὺς ὁδηγήσαντος. Ὡς δὲ ὑπέστρεψαν,

pro quo substitui ἀναιρήσει. Qui absque subsidio correctioris codicis mielius quidquam protulerit, erit mihi magnus Apollo.

(25) Ριο εὑρήσεις codex 61 refert εὑρίσης.

(24) Vox hac, in qua ms. ambo conveniunt, per librarii cujusdam, cui dictabatur, imperitiam ex imperativo θορύβηθι verbi θορυβέω videtur exorta. Suffragatur saltem quædam soni affinitas, in, talibus raro spernenda.

(25) Ms. uterque, παρέστη.

(26) Ms. uterque, εὐδαιμονῶσα, ut et δυσδαιμο νῶσα.

(27) Ms. uterque, τεκήν.

διηγήσαντο τοιαῦτα τοῖς τότε πάλιν (28), ἅπερ καὶ A tum suum iis, qui tum vixerunt, talia narrarunt, quæ αὐτὰ χρυσοῖς πετάλοις ἀνεγράφησαν οὕτως·

φθασάντων δὲ ἡμῶν (29) εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, τὸ μὲν σημεῖον ἅμα τῇ παρουσίᾳ ἡμῶν πάντας ἐκίνησε. Τί τοῦτο, φασὶ (50), Περσῶν σοφούς παρεῖναι μετὰ ἀστεροφανείας; Καὶ ἠρώτων ἡμᾶς οἱ πρῶτοι τῶν Ἰουδαίων· Τί τὸ ἑπόμενον καὶ δι' ὧν πάρεστε; Καὶ εἴπομεν· Ὃν λέγετε Μεσσίαν, ἐτέχθη. Οἱ δὲ ἐθορυ βοῦντο καὶ ἀντιστῆναι ἡμῖν οὐκ ἐτόλμων. Οἱ δὲ εἶ παν ἡμῖν· Τὴν οὐράνιον δίκην, εἴπατε ἡμῖν, τί ἔγνωτο. Οἱ εἴπαμεν αὐτοῖς· Απιστίαν νοσεῖτε, καὶ οὔτε χωρὶς ὅρκου, οὔτε μεθ ̓ ὅρκου πιστεύετε, ἀλλὰ τῷ ἀβουλήτῳ ἑαυτῶν σκοπῷ ἀκολουθεῖτε. Ὁ γὰρ Χριστὸς, ὁ τοῦ Ὑψίστου παῖς, ἐγεννήθη, καταλύων τὸν νόμον ὑμῶν, καὶ τὰς συναγωγάς. Καὶ διὰ τοῦτο p ὑπὲρ μαντείας ἀρίστης ὥσπερ κατατοξευόμενοι (51), οὐχ ἡδέως ἀκούετε τὸ ὄνομα τοῦτο, ὅπερ αἰφνίδιον ἐπέστη καθ' ὑμῶν. Οἱ δὲ καθ ̓ ἑαυτοὺς βουλευσάμενοι, παρεκάλεσαν ἡμᾶς, δεξαμένους δῶρα παρασιωπῆσαι τὸ τοιοῦτον ἐκ τῆς τοιαύτης χώρας αὐτῶν, ἵνα μὴ ἀποστασία γένηται, φασὶν, εἰς ἡμᾶς. » Ἡμεῖς ἰδ εἶπαμέν· Δῶρα ἡμεῖς εἰς τιμὴν αὐτοῦ ἠνέγκαμεν, πρὸς τὸ κηρύξαι, ἅπερ ἔγνωμεν ἐν τῇ χωρᾳ ἡμῶν, μεγαλεῖα ἐν τῷ γεννᾶσθαι αὐτὸν, καὶ λέγετε λαβόντας ἡμᾶς δῶρα, τὰ ὑπερουρανίου (52) Θεότητος δημοσιευθέντα κρύψαι καὶ τὰ τοῦ ἰδίου βασιλέως ἐντάλματα παραδεῖν ; Οἱ δὲ, πολλὰ παρακαλέσαντες ἡμᾶς, ἀπέλυσαν. Τοῦτο δέ τε (35) βασιλεύοντος τῆς Ἰου δαίας μεταστειλαμένου ἡμᾶς, καὶ λαλήσαντος πρὸς ἡμᾶς (54) τινα καὶ ἐρωτήσαντος, ἅτινα εἴπαμεν αὐτῷ, G εἰς ἅπερ καὶ ἐχολώθη ὅλος (54'). 'Απέστημεν δή (55), ἀπ' αὐτοῦ, μὴ προσέχοντες αὐτῷ, εἰ μὴ ὡς ἑνὶ εὐ

etiam aureis laminis inscripta sunt hunc in modum :

Cum Jerosolymam venissemus, signum atque adventus noster universam civitatem commovit. Quid hoc, aiebant, Persarum sapientes adesse, sis mulque novam super ipsos stellam apparere? Interrogaruntque nos primores Judæorum : Quid sibi hæc volunt, quam ob causam huc venistis? Quibus nos respondimus: Queni vos nominatis Messiam, natus est. Illi, his auditis, tumultuabantur, nec ta men manus nobis injicere audebant. Dixerunt autem ad nos Coelestem vindictam obtestamur, ut nobis dicatis, quid de hac re noveritis. Quibus nos : Incredulitate laboratis, et neque juratis, neque injuratis nobis creditis, sed incogitantia veB stra inhaeretis. Christus, Altissimi Filius, natus est, legem vestram una cum synagogis exterminaturus. Hdcirco vos, nuntio hoc exoptatissime quasi telo perculsi, nomen istud perhorrescitis, quod tam subito cervicibus vestris instat. Illi, collatis inter sese consiliis, hortabantur nos, ut acceptis muneribus, nemini indicaremus, rem talem in hac ipsorum regione accidisse, e ne defectio, aiebant, inter nos oriatur. Quibus nos respondimus : Nos munera in honorem ipsius attulimus, ad contestanda prodigia quæ ipso nato in regione nostra acciderunt, et vos inducere nos vultis, ut, acceptis muneribus, ea quæ Numen ipsum, cœlo sublimius, nobis manifestavit, silentio premamus, simulque regis nostri mandata transgrediamur! Ast illi, multum adhuc nos cohortati, tandem irrito conatu discessere. Pari modo nos gessimus, cum ipse rex Judææ nos accerseret, atque inter varios sermones nonnulla nos interrogaret, ad quæ ipsi etiam haud gravate respondimus. Discessimus ab illo, non magis ad

τελεί.

eum attendentes, quam ad hominem quemdam imæ
Ήλθομεν δὲ ἔνθα ἀπεστάλημεν, καὶ εἴδομεν τὴν
γεννήσασαν καὶ τὸν γεννηθέντα, τοῦ ἀστέρος δει-
κνύοντος τὸ δεσποτικὸν βρέφος. Εἴπαμεν δὲ τῇ μη-
τρί· Τίς καλῇ, περίφημο μῆτερ; Ἥτις λέγει· Μα
μάμ, δεσπόται. Εἴπομεν δὲ αὐτῇ· Πόθεν ὁρμωμένη ;
Ἡ δὲ, Ἐκ ταύτης, φησί, τῆς Βηθλεωτῶν χώρας. Ε'-
παμεν δέ· Οὐκ ἔσχες ἄνδρα τινά; Ἡ δὲ φησί· Με
μνήστευμαι μόνον πρὸς γαμιαίων συμβόλων, με με
ρισμένης δέ μου τῆς διανοίας. Οὐκ ἠβουλόμην γὰρ

plebis, licet totus ira ferveret.

Tandem illuc, quo missi fueramus, pervenimus, vidimusque genitricem una cum genita ab ipsa prole, stella nobis Dominicum infantem monstrante. Diximus autem ad matrem: Quomodo vocaris, celeberrima mater? Quæ ait : Maria, domini. Cui nos : Unde orta? Ad quod illa : Ex hacce Bethleemitarum regione. Habesne, inquiebamus, virum? Desponsata tantum sum, respondit illa, in speciem quandam connubii, mente longe a connubio aliena.

εἰς τοῦτο ἐλθεῖν. Πάνυ δὲ ὀλιγωρούσης μου, σαββά- D Nolui enim ad hoc pervenire. Cum autem prorsus

του διαφαύσαντος καὶ ἡλίου εὐθὺς ἀνατείλαντος, ἐπέστη μοι ἄγγελος, ευαγγελιζόμενός μοι ἐξαίφνης τόχον τινά. Καὶ θορυβηθεῖσα ἀνέκραξα· Μηδαμῶς μοι τοῦτο, Κύριε, ἄνδρα γὰρ οὐκ ἔχω. Καὶ ἐπίστω σέ με, βουλήσει Θεοῦ τὸν τόκον τοῦτον ἔχειν.

(25) Ms. uterque, πάλιν, καὶ ἅπερ καί. Primum και aperte expungendum.

(29) Ms. uterque contra regulas grammaticæ, φθάσαντες δὲ τὰ Ἱεροσόλυμα.

(50) Ms. uterque soloece, φησί, quod et infra. (51) Ms. uterque, καὶ διὰ τοῦτο ὡς ὑπὲρ μαντείας ἀρίστης κατατοξευόμενοι. Vel ita legendum, ut dedi,

PATROL, GR. Χ.

ab eo abhorrerem, sabbato quodam illucescente, sub ipsum fere solis ortum astitit mihi angelus, annuntians mihi subito partum quemdam. Ad quæ ipsius verba ego compavescens exclamavi: Nequaquam mihi tale quid contingat, domine, viruna enim non habeo. At ille fidem mihi adstruxit, divina me voluntate parituram.

vel si particula ὡς loco suo relinquatur, ἀρίστης mutandum in κακίστης.

(52) Ms. uterque υπουρανίου.

(33) Subintellige ἐποιοῦμεν.

(54) Prepositio πρός in utroque ms. deest. (34) Locus turbatus, quem vertendo sanavit interpres. EDIT. PATROL.

(35) Ms. uterque, δέ.

Diximus autem nos ad illam : Mater, mater, om- A nes Persarum dii beatam te prædicarunt. Magna est gloria tua. Cunctas illustres feminas antecellis, majorque est dignitas tua, quam omnium totius mundi reginarum.

མའི Infans porro ipse humi sedebat, secundumque ei annum illa esse aiebat, matri vultu non absimilis. Erat autem ipsa longiusculis manibus, corpore delicatiore, ad frumenti colorem accedente, facie rotunda, comam habens colligatam. Cum vero nobiscum haberemus servum pingendi apprime peritum, amborum imaginem domum retulimus, quæ in primario templo manu nostra cum hac inscriptione dicata est : Jovi Mithræ, Deo magno, regi Jesu, imperium Persicum dedicavit.

Tollentes deinde infantem singuli atque in ulnis gestantes, cum osculati essemus et adorassemus, dedimus illi aurum, myrrham et thus, dicentes : Donis tuis te muneramur, dominator coli, Jesu. Non bene gubernarentur, quæ gubernationi humanæ non subsunt, nisi tute adesses. Non aliter superna infernis jungerentur, nisi ipse descendisses. Non tantum efficit famulus, a domino missus, quam dominus ipse; non tantum rex, si bellum satrapis demandet, quam si imperio ipse fungatur. Decuit hoc sapientiam tuam, ita cum hominibus agere.

Infans autem exsultabat, et ridebat propter blanditias et sermones nostros. Regressi vero ad matrem, exhibito illi, ut par erat, honore, quem et ipsa nobis exhibuit, reversi sumus in diversorium nostrum. Facto vero vespere astitit nobis terribilis et expavefaciens quidam, dicens ad nos : Confestim exite, ne insidiis opprimamini. Cui nos trementes reposuimus : Quisnam est, qui tantæ legationi insidias struere ausit, divine bellidux ! Herodes, aiebat ille. Verum actutum exsurgite, et salvi in pace domum redite.

Nos autem celerrime omni studio nos inde proripuimus et omnia, quæ vidimus, Jerosolymis nuntiavimus. Ecce igitur, hæc vobis de Christo retulimus, et vidimus Christum, Salvatorem nostrum, qui se ut Deum pariter et hominem nobis manifestavit. Ipsi gloria et imperium in sæcula sæculorum. Amen.

(36) Ms. uterque, ὑπερῆραι.

(37) Ms. uterque, μακρὶν τὴν κῆραν ἔχουσα. (58) Ms. uterque perturbato prorsus sensu, ᾧ ἐχριματίσθη γράφων οὕτως.

(39) Cod. 199, οὐκ ἄλλως. Leg. διῳκεῖτο. (40) Ms. uterque, ἀποστείλει.

Ἡμεῖς δὲ εἴπαμεν αὐτῇ· Μῆτερ, μῆτερ, ἅπαντες οἱ θεοὶ Περσῶν ἐμακάρισαν σε. Τὸ καύχημά σου μέγα. Υπερηρσαι (56) γὰρ πάσας τὰς ἐνδόξους γυναῖκας, καὶ πασῶν βασιλίδων βασιλικωτέρα ἐφάνης.

Τὸ δὲ παιδίον ἐν τῇ γῇ ἐκαθέζετο, δεύτερον, ὡς ἔλεγεν αὐτὴ, ἔτος αὐτῷ, μερικὸν τῆς τεκούσης ἔχον τὸν χαρακτῆρα. "Ην δὲ αὕτη μακρὰς τὰς χεῖρας (57) ἔχουσα, τὸ σῶμα τρυφερώτερον, σιτόχροος, στρογ γυλοπρόσωπος, ἔχουσα τὴν χαίτην δεδεμένην. Ἔχοντες δὲ μεθ ̓ ἑαυτῶν εὐφυῆ παῖδα ζωγράφον, ἀμφοτέρων τὴν ὁμοίωσιν τῇ χώρᾳ ἡμῶν ἠγάγομεν, καὶ ἐνε τέθη ἐν τῇ χειρὶ ἡμῶν, ᾗ ἐχρηματίζομεν γράφοντες οὕτως (38) ἐν τῷ διοπετεῖ ἱερῷ Διὶ Ἡλίῳ, Θεῷ μετ γάλῳ, βασιλεῖ Ἰησοῦ, τὸ Περσικόν κράτος ἀνέθηκεν. B

Αραντες δὲ τὸ παιδίον ἕκαστος ἡμῶν καὶ ἐν ἀγ κάλαις βαστάσαντες, ἀσπασάμενοι αὐτὸ καὶ προσκυ νήσαντες, δεδώκαμεν αὐτῷ χρυσόν, σμύρναν και λί βανον, εἰπόντες αὐτῷ· Σοὶ τὰ σὰ φιλοτιμοῦμεν, οὐρα νοδύναμε Ἰησοῦ. Οὐ καλῶς (59) διοικεῖτο τὰ ἀδιοίκητα, εἰ μὴ σὺ παρείης. Οὐχ ἑτέρως ἐμίσγετο τὰ ἄνω τοῖς κάτω, εἰ μὴ αὐτὸς κατέβης. Οὐ τοσοῦτον ἀνύεται διακονία, εἰ τόν τε δοῦλον ἀποστείλῃ (40) τις, ὡς ὅσον ἑαυτὸν παραγενέσθαι, οὐδὲ βασιλεὺς πέμπων ἐπὶ πόλεμον σατράπας, ὡς ὅσον τὸ ἑαυτὸν ἐνδημῆσαι. Επρεπε τοῦτο τῇ σοφῇ σου μεθόδῳ, τοὺς ἀνθρώπους (41) μεθοδεῦσαι τοιούτως.

Τὸ δὲ παιδίον ἐσκίρτα, καὶ ἐγέλα ταῖς κολακείαις καὶ τοῖς λόγοις ἡμῶν. Καὶ συνταξάμενοι τῇ μητρὶ καὶ αὐτὴ ἡμᾶς τιμήσασα καὶ ἡμεῖς δοξάσαντες, ὡς ἔδει, ἤλθομεν, ἐν ᾧ τόπῳ κατελύομεν (42). Καὶ ἐσπέ ρας γενομένης ἐπέστη ἡμῖν τις φοβερὸς καὶ ἐκπλαγῆς, λέγων ἡμῖν· Τὸ τάχος ἐξέλθετε (45), μή τινα ἐπιβουλὴν ὑποστῆτε. Ἡμεῖς δὲ μετὰ δειλίας εἴπαμεν· Καὶ τίς ἐστιν ὁ ἐπιβουλεύων τῇ τοσαύτῃ πρεςβείᾳ, θεῖε στρατηγέ; Ὁ δέ· Ἡρώδης. Ἀλλὰ πάρ αυτά ἀναστάντες πορεύεσθε ἐν εἰρήνῃ διασωζόμενοι.

Ἡμεῖς δὲ ταχύναντες ἀπήραμεν ἐκεῖθεν πάσῃ σπουδῇ, καὶ ἅπαντα ἐπηγγείλαμεν, ἃ εἴδομεν, ἐν Ἱερουσαλήμ. Ἰδοὺ οὖν τοσαῦτα περὶ Χριστοῦ ἐλέξα· μεν ὑμῖν καὶ είδομεν Χριστόν, Σωτῆρα ἡμῶν, Θεὸν καὶ ἄνθρωπον γνωριζόμενον. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κρά τος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

(41) Ms. uterque ἀντάρτας, tyrannos. Quod cum hic locum habere non possit, mutavi in ἀνθρώπους. An forte legendum αντεργάτας?

(42) Ms. uterque, κατελύωμεν.
(45) Ms. uterque, ἐξέλθατε.

ANNO DOMINI CCXXIII.

S. CALLISTUS I

PONTIFEX ROMANUS ET MARTYR

NOTITIA

(MANSI, Concil. 1, 755, ex Libro pontificali Damasi papæ. Vid. Patrologiæ Latina tom. CXXVII, col. 1317, in Anastasio Bibliothecario.)

Callistus (1) natione Romanus, ex patre Domitio, de regione urbis Ravennatum, sedit annos 5, menses duos, dies 10 (2). Fuit temporibus Macrini et Heliogabali, a consulatu Antonini et Alexandri. Hic martyrio coronatur (3). Hic constituit (4) jejunium quater in anno fieri, frumenti, vini et olei gratia, secundum prophetiam. Qui sepultus est in cœmeterio (5) Calepodii, via Aurelia, milliario tertio (6), pridie Idus mensis Octobris. Hic fecit ecclesiam sanctæ Mariæ trans Tiberim. Et fecit aliud cœmeterium via Appia, abi multi sacerdotes et martyres requiescunt, quod appellatur usque in hodiernum diem cœmeterium Callisti. Hic fecit ordinationes quinque per mensem Decembrem, presbyteros 16, diaconos 4, episcopos per loca 8. Quievit episcopatus dies 6.