Omnes in gratia nominatim congregamini commu- A ἀναστάσει (2)· πάντες ἐν χάριτι ἐξ όνοματος συναθροι

niter, in una fide Dei Patris, et Jesu Christi unigeniti illius Filii, ac primogeniti omnis creaturæ 99, juxta carnem vero ex genere Davidis: ducem sequentes Paracletum; obedientes episcopo et presbyterio, mente indivulsa; frangentes panem unum qui pharmacum immortalitatis est, antidotum non moriendi, sed vivendi in Deo per Jesum Christum medicamentum expellens mala.

XXI. Utinam meam pro vestra liceat impendere animam, et pro iis quos ad honorem Dei misistis Smyrnam; unde et scribo vobis,gratias agens Domino, diligens Polycarpum sicut et vos. Memineritis mei, ut et vestri Jesus Christus, benedictus in sacula. Orate pro Ecclesia Antiochena, quæ est in Syria; unde vinctus Romam abducor, novissimus fidelium eorum qui ibi sunt, quemadmodum in honorem Dei has gestare catenas dignus habitus sum. Valete in Deo Patre et Domino Jesu Christo, communi spe nostra, in Spiritu sancto. Valete. Amen. Gratia, 2.

ζεσθε (3) κοινῇ, ἐν μιᾷ πίστει Θεοῦ Πατρὸς, καὶ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ μονογενοῦς αὐτοῦ Υἱοῦ, τοῦ και πρωτοτόκου πάσης κτίσεως, κατὰ σάρκα δὲ ἐκ γέα νους, Δαβὶδ ἐφοδηγούμενοι ὑπὸ τοῦ Παρακλήτου (4)· ἐπακούοντες τῷ ἐπισκόπῳ καὶ τῷ πρεσβυτερίῳ, ἀπερισπάστῳ διανοίᾳ· ἕνα ἄρτον κλῶντες, δ' ἐστι φάρμα κον ἀθανασίας, ἀντίδοτος τοῦ μὴ ἀποθανεῖν, ἀλλὰ ζῆν ἐν Θεῷ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καθαρτήριον ἀλεξίκακον. ΧΧΙ.Εἴην ὑμῶν ἀντίψυχον (5), καὶ ὧν ἐπέμψατε (6) εἰς Θεοῦ τιμὴν εἰς Σμύρναι· ὅθεν καὶ γράφω ὑμῖν, εὐχαριστῶν τῷ Κυρίῳ, ἀγαπῶν (7) Πολύκαρπον ὡς καὶ ὑμᾶς. Μνημονεύετέ μου, ὡς καὶ ὑμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς, ὁ εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας· προσεύχεσθε ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας Αντιοχέων τῆς ἐν Συρίᾳ, ὅθεν B δεδεμένος εἰς Ρώμην ἀπάγομαι, ἔσχατος ὤν τῶν ἐκεῖ πιστῶν, ὅσπερ 1 ἠξιώθην (8) εἰς Θεοῦ τιμὴν σορίσαι ταυτασὶ τὰς ἁλύσεις (9). Εῤῥωσθε ἐν Θεῷ Πατρί, και Κυρίῳ Ἰησοῦ Χριστῷ, τῇ κοινῇ ἐλπίδι ἡμῶν, ἐν Πνεύματι ἁγίῳ. Εῤῥωσθε. Αμήν. Ἡ Χάρις (10).

Ιγνατίου Ἐφεσίοις (11).

99 Coloss. 1, 15. al. ὥσπερ. 1S. Greg. l. iv, epist. 37, 1. Interpol. ad Polyc. cap. ult.

(2) Στήκετε, ἀδελφοὶ, ἑδραῖοι ἐν τῇ πίστει Inσοῦ Χριστοῦ, καὶ ἐν τῇ αὐτοῦ ἀγάπῃ, ἐν πάθει αὐτοῦ καὶ ἀναστάσει. Vet. vulgat. : State ergo, fratres, firmi in fide Jesu Christi, et in dilectione ejus,atque resurrectione, »mentione passionis praetermissa. Noster vero interpres, fidei, dilectionis, passionis et resurrectionis mentione tantum retenta C in reliquis mirum quantum a vulgata lectione recedit « Si me dignificet Jesum Christus in oratione vestra, et voluntas sit; in secundo libello quem scripturus sum vobis, manifestabo vobis quam inceperam dispensationem in novum hominem Jesum Christum, in ipsius fide et in ipsius dilectione, in passione ipsius et resurrectione: maxime si Dominus revelet mihi. » USSER.

(3) Πάντες ἐν χάριτι ἐξ ὀνόματος συναθροίζε σθε. Vet. vulgat. : « omnes in omnibus, in gratia,in ejus nomine congregamini ; » uti nos ex Magdalenensi ms. edidimus. Baliolensis enim hic legit: « Omnis in omnibus gratia. In ejus nomine congregamini. » Libri vero editi : « In omnibus enim his gratia. In ejus nomine congregamihi,» etc. Quomodo locus hic, a Theodoreto in dialogo 1, et Gelasio in libro De duabus Christi naturis citatus, a nostris libris discrepet, ex collatione, quam in Prolegomenis ob oculos proposuimus, videre licet. Ib.

(4) Εφοδηγούμενοι ὑπὸ τοῦ Παρακλήτου. Pro his, noster interpres habet : « Filio hominis et Filio Dei ; » Theodoreti etiam et Gelasii citatione consentiente. ID.

(5) Εἴην ὑμῶν ἀντίψυχον. Anglican. : « Unanimis vobiscum ego. Vet. vulgat. : « Pro animabus vestris ego efficiar, quo exprimi Jacobus Faber ait sententiam illam Pauli, II Cor. x11, 15: Ego autem libentissime impendam, et superimpendar ipse pro animabus vestris. Et ubi Christus dixit, Matth. xx, 28, se daturum animam suam, λύτρων, sive redemptions pretium, pro multis; Athanasius scribit, eum corpus suum ἀντίψυχον, velut vicarium succedaneumque, pro nostra salute, in mortem tradidisse. Sic enim ille, in oratione. De Incarnatione Verbi: Ο Λόγος τοῦ Θεοῦ εἰκότως τὸν ἑαυτοῦ ναὸν καὶ τὸ σωματικὸν ὄργανον προσάγων ἀντίψυχον, ὑπὲρ πάντων ἐπλήρου τὸ ὀφειλόμενον ἐν τῷ θανάτῳ. Εt

post: Ὡς πρόβατον, ὑπὲρ τῆς πάντων σωτηρίας, ἀντίψυχον τὸ ὑεαυτοῦ σῶμα εἰς θάνατον παραδούς. Cui et illud Chrysostomi adjicit in Adversariis suis D. Casaubonus : Δύναται πολλάκις μία κερδηθεῖσα ψυχὴ μυρίων ὄγκον ἁμαρτημάτων ἀφανίσαι, καὶ γε νέσθαι ἡμῖν ἀντίψυχον ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ (orat. 5 Contra Judæos, tom. VI, edit. Savil., pag. 365). Vocem hanc hic, et in Epistola ad Smyrnæos usurpat germanus Ignatius; sed ejus imitator sæpiuscule : ut in Prolegomen. cap. 5 est notatum. In

(6) Καὶ ὧν ἐπέμψατε. Vet. vulgat. : « Et ejus] quem misistis : » vel ut ms. Petavianus habet: « Εt quæ misistis. » Alter vero interpres, in D. Montacutii codice,« Et quem misistis. » in Cantabrigiensi vero ms.: « Et quos misistis, » cui lectioni uterque codex Græcus favet, et Nydpruccianus a Joanne Brunnero, et Augustanus a Valentino Pacæo editus. Eallitur enim Mæstræus, qui Pacæum ait legisse in singulari, καὶ οὗ ἐπέμψατε. Ιο

(7) Αγαπῶν Ita Græcus Augustanus ; et uterque vetus interpres Latinus. Nydpruccianus tamen codex legit, ἀγαπῶ. ID.

(8) Οσπερ ἠξιώθην. Ὥσπερ, habet idem codex, et interpres noster: « quemadmodum dignificatus

sum. » ID.

(9) Εἰς Θεοῦ τιμὴν φορέσαι ταυτασὶ τὰς ἀλύ σεις. Idem interpres : « in honorem Dei inveniri, » sed vetus vulgatus, ut in Græco : « In honorem Dei has sufferre catenas. » ID.

(10) ̓Αμήν. Ἡ χάρις. Η χάρις, non solum a Græco Tydprucciano codice abest, sed etiam ab utroque vetere Latino interprete. Augustani tamen codicis lectionem confirmat Gregorius I Romanus episcopus, in Regest. lib. iv, indict. 13, epist. 37 ad Anastasium (e successoribus Ignatii in sede Antiochena unum) sic rescribens: Amen. Gratia. « Quæ videlicet verba, de scrip is vestris accepta, idcirco in meis epistolis pono, ut de sancto Ignatio vestra beatitudo cognoscat, quia non solum vester, sed etiam noster. » ID.

(11) Ἰγνατίου Ἐφεσίοις. • Hæc duo postrema vocabula, quoniam tum in Græco, tum apud veterem interpretem reperiuntur, huic epistolæ coronidis loco subjungenda curavimus: » inquit Martialis Mæstræus. At neque apud veterem interpre

* I Tim. IV, 10. 4 Gal. Iv., 9. 5 I Cor. x. 13. 6 al. Σωτίωνος.

Deo.Quandoquidem non longævi sunt sapientes,ne- Α νησιν (25)· ἐπείπερ οὐχ οἱ πολυχρόνιοί εἰσι σου

7.

que senes sciunt prudentiam; sed spiritus est in hominibus - Daniel enim ille sapiens, cum duodecim esset annorum, Spiritu divino afflatus est; et senes frustra canitiem ferentes, calumniatores ac alienæ formæ appetentes esse coarguit 8. Samuel autem, parvulus quoque, Elim nonagenarium reprehendit quod suos filios Deo præferret 11. Similiter Jeremias audit a Deo : Noli dicere quia junior sum 12. Salomon vero et Josias, ille quidem, duodecimo ætatis anno regnare incipiens, illud terribile et arduum explicatu, in mulierum de infantibus causa judicium tulit 13; hic vero, octo natus annos, regni gubernaculis admotus, aras et templa disjecit, et lucos combussit; dæmonibus enim erant, non Deo consecrata et falsos sacerdotes, ut corruptores et deceptores hominum, non Divinitatis cultores, ju- " gulavit 14. Adolescentia igitur non est contemnenda quoties Deo dedita consecrataque fuerit: verum is contemnendus qui pravo est animo, tametsi inveteratus sit dierum malorum 17. Juvenis erat Christigerus Timotheus: verum quid illi magister scribat audiatis: Nemo adolescentiam tuam contemnat; sed exemplum esto fidelium in verbo, in conversatione 18. Decet itaque et vos obedire episcopo vestro, et in nullo illi refragari; terribile namque est tali contradicere; nec enim aliquis hunc fallit qui videtur, sed invisibilem illudit, eum qui non potest a quoquam illudi. Quod autem ejusmodi est, non ad hominem, sed ad Deum refertur. Samueli namque dicit Deus: Non te illuserunt, sed me 19. Et Moses inquit : Non enim contra nos est murmur, sed contra Dominum G Deum 20. Nemo remansit impunitus, qui se contra

7 Job XXXII, 8, 9. & Dan. XIII. 9 13 III Reg. ii ; Const. ap. 11, 1, 17 Dan. XIII, 52. 18 I Tim. iv, 12.

6.

9

10

φοί, οὐδὲ οἱ γέροντες ἐπίστανται σύνεσιν· ἀλλὰ πνεῦμά ἐστιν ἐν βροτοῖς (26). Δανιήλ (27) μὲν γὰρ ὁ σοφὸς, δωδεκαετής (28) γέγονε κάτοχος τῷ θείῳ (29) Πνεύματι, καὶ τοὺς μάτην τὴν πολιὰν φέροντας πρε σβύτας, συκοφάντας καὶ ἐπιθυμητὰς ἀλλοτρίου κάλο λους ἀπήλεγξε ° (30). Σαμουὴλ δὲ παιδόριον ὃν μια κρὸν, τὴν ἐννενηκονταετῆ Ηλεί 40 διελέγχει, τοῦ Θεοῦ προτετιμηκότα τοὺς ἑαυτοῦ παῖδας· ὡσαύτως καὶ Ἰερεμίας ἀκούει πρὸς τοῦ Θεοῦ· Μὴ λέγε ὅτι νεώτερός εἰμι. Σολομῶν δὲ, καὶ Ἰωσίας (31)· ὁ μὲν, δωδεκαε της βασελεύσας, τὴν φοβερὴν ἐκείνην καὶ δυσερμή νευτον ἐπὶ ταῖς γυναιξὶ κρίσιν ἕνεκα τῶν παιδίων ἐποιήσατο· ὁ δὲ, ὀκταετὴς ὄρξας, τοὺς βωμοὺς καὶ τὰ τεμένη κατέῤῥιπτε (32), καὶ τὰ ἄλση κατεπίμπρα δαίμοσι γὰρ ἦν, ἀλλ' οὐ Θεῷ ἀνακείμενα· καὶ τοὺς B ψευδιερεῖς κατέσφαττεν (33), ὡς ἂν φθορέας καὶ ἀπατεῶνας ἀνθρώπον, οὐ θειότητος λατρευτας τοι γαροῦν οὐ τὸ νέον εὐκαταφρόνητον, ὅτ' ἂν Θεῷ ἀνακείμενον ἦ· ἀλλ' ὁ τὴν γνώμην μοχθηρός 15 (34), καν πεπαλαιωμένος 16 ᾗ ἡμερῶν κακῶν. Νέος ἦν ὁ Χρι στοφόρος Τιμόθεος· ἀλλ' ἀκούσατε οἷα γράφει αὐτῷ ὁ διδάσκαλος Μηδείς σου τῆς νεότητος καταφρο νείτω, ἀλλὰ τύπος γίνου τῶν πιστῶν, ἐν λόγῳ, ἐν ἀναστροφῇ. Πρέπον οὖν ἐστι καὶ ὑμᾶς ὑπακούειν τῷ ἐπισκοπῳ ὑμῶν, καὶ κατὰ μηδὲν αὐτῷ ἀντιλέ γειν (35)· φοβερὸν γὰρ ἐστι τῷ τοιούτῳ ἀντιλέγειν· οὐ γὰρ τουτονὶ τὸν βλεπόμενον πλανᾷ τις, ἀλλὰ τὸν αόρατον παραλογίζεται, τὸν μὴ δυνάμενον παρὰ τινος παραλογισθῆναι. Τὸ δὲ τοιοῦτο, οὐ πρὸς ἄνθρωπον, ἀλλὰ πρὸς Θεὸν ἔχει τὴν ἀναφοράν (36). Τῷ γὰρ Σα μουὴλ λέγει ὁ Θεός· Οὗ σε παρελογίσαντο, ἀλλ' ἐμέ. Καὶ ὁ Μωσῆς φησιν· Οὐ γὰρ καθ' ἡμῶν ὁ γυγο 10 ms. Ἡλ'. 11 Reg. ni, 1. 1 Epist. Mar. Cas. 12 J. r. I, et XXIII. 15 ms. μοχθηρόν. 16 ms. πεπαλαιωμένον. 19 1 Cen. VIII, 7. 20 Exod. XVI, 8.

al. ἀπέδειξε.

14 IV Reg. xxi

(25) Οὐ πρὸς τὴν φαινομένην ἀφορῶντας νεότ τητα, ἀλλὰ πρὸς τὴν ἐν Θεῷ φρόνησιν. Anglican. : Non assumentes apparentem juniorem ordinem sed ut prudentes in Deo concedentes ipsi. » UssER.

(26) ̓Αλλὰ πνεῦμά ἐστιν ἐν βροτοῖς. Vulgata interpretptioni articulum de suo (nam in mss. nostris non habetur) addidit Jacobus Faber, ejusque exemplo, Guil. Morelius, et eum secuti reliqui editores, textu Græco. Πνεῦμα ὅ ἐστιν ἐν βροτοῖς. « Spiritus qui est in hominibus. » Desumptus vero lo- D cus est ex Job xxxII, 8, in quo articulus iste non legitur. Ib.

(27) Δανιήλ, δωδεκαετής. Improbabilis sententia, est etiam Joannis Chrysostomi ad caput Isaiæ, et homilia duplici in titulum Psalmi L, vulgata jam olim, et non ita pridem a me edita; nec non libro De educandis liberis, si ei tribuatur opus: Severi quoque Historia sacra 11, et Ambrosii serm. 1 ad xu Danielis. Cor.

(28) Λωδεκαετής. Ex locis quæ protulimus ad Constitut apostol. 1, 1, vide præcipue duo : Hieronymi epist. 431, et Chrysostomi in enarratione capitis HI Isaiæ, ubi aureus doctor minus caute ac distincte loquitur de ætate Salomonis. Videnda pariter hic epistola Maria Cas. ad Ignatium, num. 3. ID.

(24) Θείῳ. Ita codex Nydpruccianus: non Θεῷ, ut habet Augustanus ; nec Θεοῦ, ut emendavit Morelius. USSER.

(30) 'Απήλεγξε. In Augustano codice corrupte scriptum erat, ἀπηλειξεν : pro quo in Plantinianis editionibus substitutum est, ἀπέδειξεν, ID.

(31) Σολομῶν δὲ καὶ ̓Ιωσίας. Vide Prolegomen. cap. 11. Ib.

(32) Κατέῤῥιπτε. Ita editiones Plantinianæ : ubi codex Augustanus et Nydpruccianus habet xxte ρίπου, pro quo Morelius substituit, κατελείπου. İD.

(33) Ψευδιερεῖς κατέσφαττεν. Cod . Nydpruce. ψευδοϊερεῖς κατασφάττει, Sequentia vero ita in editione sua distinxit Morelius : ἀπατεῶνας ἀνθρώπων, ἀλλ ̓ οὐ θεότητος λατρευτάς, et in Latina sua versione : « seductores hominum, non Divinitatis cultores. » De altera vero distinctione lectorem, in Notis suis, sic admonuit. « Pacæus distinguit ita, ἀπατεῶνας ἀνθρώπων (quanquam impresserit ἄνθρωπον), ἀλλ' οὐ θειότητος λατρευτάς. Vetus interpretatio cum eo facit, verum addit, « sed diabolo,» ut fere solet de suo addere, cum locum non intelligit. Hæc Morelius. ID.

Π

(34) Ὁ τὴν γνώμην μοχθηρός, Cod. Augustan. male, ὁ τὴν γνώμην μοχθηρών. IBID.

(35) Καὶ κατὰ μηδὲν αὐτῷ ἀντιλέγειν. Pro hoc noster interpres habet: «< secundum nullam hypocrisim. » Ib.

(36) Οὐ πρὸς ἄνθρωπον, ἀλλὰ πρὸς Θεὸν ἔχει τὴν ἀναφοράν. Anglican. : « non ad carnem sermo, sed ad Deum abscondita scientem. » Ip.

γυσμός, ἀλλὰ κατὰ Κυρίου τοῦ Θεοῦ. Οὐδεὶς ἔμει- A νεν ἀτιμώρητος, ἐπαρθεὶς κατὰ τῶν κρειττόνων. Οὔτε γὰρ τῷ νόμῳ Δαθαν καὶ ̓Αβειρὼν ἀντεῖπον (37), ἀλλὰ Μωσεί· καὶ ζῶντες εἰς ᾅδου κατηνέχθησαν. Κορὲ δὲ καὶ οἱ συμφρονήσαντες αὐτῷ κατὰ ̓Ααρών διακόσιοι πεντήκοντα, πυρίφλεκτοι γεγόνασιν. Αβεσ σαλώμ (38) πατραλοίας γενόμενος, ἐκκρεμής (39) ἐν φυτῷ γέγονε, καὶ ἀκίσιν ἐβλήθη τὴν κακόβουλον καρδίαν. ̓Αβελδαδὰν (40) ὡσαύτως τῆς κεφαλῆς ἀφαι• ρεῖται, δι' ὁμοίαν αἰτίαν. Ὀξίας λεπροῦται, κατατολ μήσας ἱερέων καὶ ἱερωσύνης (41). Σαούλ ἀτιμοῦται, μὴ περιμείνας τὸν ἀρχιερέα Σαμουήλ. Χρὴ οὖν καὶ ἐμᾶς 26 αἰδεῖσθαι τοὺς κρείττονας.

27

IV. Καὶ πρέπον ἐστὶ μὴ μόνον καλεῖσθαι Χριστανούς, ἀλλὰ καὶ εἶναι. Οὐ γὰρ τὸ λέγεσθαι, ἀλλὰ τὸ εἶναι, μακάριον ποιεῖ. Εἰ 21 τινες ἐπίσκοπον μὲν λέγουσι, χωρὶς δὲ αὐτοῦ πάντα ποιοῦσι· τοῖς τοιούτοις ἐρεῖ καὶ αὐτὸς, ὃς καὶ (42) ὁ ἀληθινὸς καὶ πρῶτος ἐπίσκος πος, καὶ μόνος φύσει ἀρχιερείς (43)· Τι με καλεῖτε, Κύριε, Κύριε, καὶ οὐ ποιεῖτε ἂ λόγω ; Οἱ γὰρ τοιοῦ τοι οὐκ εὐσυνείδητοι, ἀλλ ̓ εἴρωνές τινες καὶ μόρφω νες (44) εἶναί μοι φαίνονται.

Β

superiores extulit. Nec enim Legi contradixerunt Dathan et Abiron, sed Moysi, et vivi in infernum præcipitati sunt. Core autem et qui cum illo conspirarunt contra Aaronem ducenti quinquaginta, exusti igne sunt 21 Absalon, parricida factus, ex arbore pependit, et per cor prava consilia machinatum, lanceis trajectus est 2. Abeddadan pari modo capite truncatus est, ob similem causam 28. Ozias lepra percutitur, ausus contra sacerdotes et sacerdotium . Saul honore privatur, quod non exspectasset summum sacerdotem Samuelem 25. Oportet itaque et vos revereri superiores.

IV. Ac decet non modo vocari Christianos, sed et esse. Nec enim dici, sed esse, beatum facit. Quidam episcopum appellant quidem, sed sine eo omB nia faciunt; hujusmodi hominibus dicit ipse,qui et verus et primus episcopus, solusque natura pontifex est : Quid me vocatis, Domine, Domine ; et non facitis quæ dico 2 ? Tales enim, non bona conscientia mihi præditi videntur, sed esse simulatores et personati.

V. Quandoquidem igitur res finem habent, et proponitur vita ex observatione, mors autem ex inobedientia; et singuli eligentium, in ejus quod elegerint locum abituri sunt; fugiamus mortem,et eligamus vitam. In hominibus enim duas notas inveniri dico; et hanc quidem esse veri numismatis, illam vero adulterini. Pius homo numisma est a Deo cusum : impius, falso nominatum numisma, Const. ap. vi, 2. 24 If Par apost. viii, 46 ; Luc. vi, 46.

V. Ἐπεὶ οὖν τέλος τὰ πράγματα ἔχει, καὶ πρόκειται ζωὴ ἡ ἐκ φυλακῆς, καὶ θάνατος ὁ ἐκ παρακοῆς, καὶ ἕκαστος τῶν ᾑρημένων (45) 28 εἰς τὸν τόπον τοῦ εὑρεθέντος 10 μέλλει χωρεῖν, φύγωμεν τὸν θάνατον, καὶ ἐκλεξώμεθα τὴν ζωήν· δύο γὰρ λέγω χαρακτῆρας ἐν ἀνθρώποις εὑρίσκεσθαι· καὶ τὸν μὲν νομίσματος, τὸν δὲ παραχαράγματος. Ο θεοσεβής ἄνθρωπος νομισμά ἐστιν ὑπὸ Θεοῦ χαραχθέν· ὁ ἀσεβὴς, ψευδώνυμον νό21 Num. XVI : Const. ap. 11, 17 et vi, 1, 2. 22 II Reg. XVIII. 23 Ii Reg. xx; XXVI; Const ap. vi, 1. 25 1 Reg. XIII. 26 ms. ἡμᾶς. 27 f. ol. 28 1. Const. 29 al. εἰρημένων. 30 f. αἱρεθέντος.

(37) Οὔτε γὰρ τῷ νόμῳ Δαθαν καὶ ̓Αβειρών ἀν- C τεῖπον, vel ἀντειπαν. Vide Prolegomen. cap, 10, USSER.

(38) 'Αβεσσαλώμ. Isidori Pelusiotæ lib. m', epist. 219, Αβσαλώμ, vel ̓Αβεσαλώμ, in libris editis, at ̓Αβεσσαλώμ, apud Petrum Lambecium virum varis multæque doctrinæ lib. 111 Commentariorum de bibliotheca Casarea eod. 5 : qui codex perperam Dionysio tribuit illam epistolam, ut et aliam pariter Isidorianam lib. 1, 39, cujus initium est, Τί θαυμάζεις. COT.

(39) Εκκρεμής. Cod. Nydpruce., ἐκεῖ κρεμηθείς. USSER

(40) ̓Αβεδδαδάν. Cod. Nydpruce., 'Αβνέρ. Edit, vulgat. Latin. « Achab et Aman, » pro quibus in ms. Baliolensi legimus, « Ahab et Daman, » ubi,ad Ahab illud fortasse trahi posset, quod in Jerem, ΧΧΙΧ, 51, 22, de ejus nominis pseudo propheta est prædictum : de « Dalam » vero, vel « Dadan » (ut alia habent exemplaria) nihil ejusmodi nobis adhuc occurrit. . Ad B. Ignatii mentem, inquit hic Ma stræus, propius accessit Morelius, cujus conjectura Baama et Racha, de quibus I Reg. iv, vcl Abimelech, Jud. ix, tribuit id, quod ad Abeddadam in hoc loco refertur. Clarior tamen aliquantulum hujusce difficultatis explicatio nobis petenda est a Clemente, lib. v Constit. cap 2, unde hic locus desumptus videri potest. Sic enim illic habetur : Nul lus qui regi resistat, inultus evadit. Non enim Absalon. et Abedada, qui et Seba dictus. impuniti remanserunt. » Verum priores illæ conjectura Morelio nunquam (ne per somnium quidem) in men

D

tem venerunt : et verba illa [« qui et Seba dictus »] Clementis non sunt, sed Turriani, Latini ipsius interpretis, quanquam verum omnino sit,« Sebam »> a Clemente (vel potius eodem et pseudo-Clementis et genuini Ignatii interpolatore intellectum hic fuisse : ut liquet ex verbis illis. II Sam. xx, 1. quæ ab 'A66x62v sive Abedadan suo usurpata fuisse paulo post subjicit: Οὐκ ἔστι μοι μέρος ἐν Δαβίδ, οὐδὲ κληρονομία ἐν υἱῷ Ἰεσσαί. « Non est mihi pars in David, neque hæreditas in filio Jessæ.» De quo videnda. quæ in fine capitis 10 Prolegomeno jam dicta sunt. Ib.

(41) Κατατολμήσας ἱερέων καὶ ἱερωσύνης. Similiter etiam in eodem pseudo Clemente, lib. v, Constitut., cap. 1, Ozias dicitur κατατολμήσας τῆς ἱερωσύνης. ID.

(42) "Ος καί. In codice Augustano, ὡς καί, male : in Nydprucciano, utraque vox deest. ID. (43) Μόνος φύσει ἀρχιερεύς. Vide Prolegomen., cap. 15. Ib.

(44) ̓Αλλ' ειςωνές τινες καὶ μόρφωνες. Pro his noster interpres habet : « propter non firmiter secundum præceptum congregari. » Est autem nova νος μόρφωνες illos exprimens, qui habent μόρφωσιν εὐσεβείας : ut idem postea, ex II Tim. 111, 5 loqui

tur. Ip.

(45) Ἡρημένων. Ita edidit Morelius: ubi codex Augustanus et Nydpruccianus legit, εἰρημένω. In Nydprucciano etiam paulo post legitur, τοῦ ἀζεθέντος, ubi Augustanus habet, τοῦ εὐρεθέντος : proquo fortasse legendum, τὸν αἱρεθέντα, notavit Patricius Junius. Ip.

fugatum, illegitimum, adulterium, non a Deo, sed Α μισμα, κίβδηλον, νόθον, παραχάραγμα, οὐχ ὑπὸ Θεοῦ,

a diabolo effectum.Non quod velim dicere duas esse hominum naturas; sed unum esse hominem, qui jam Dei, jam diaboli sit. Si quis pietati studeat,Dei homo est si vero impie agat quis, diaboli homo est ; non id factus a natura, sed a sua ipsius voluntate. Infideles imaginem referunt principis malitiæ fideles imaginem habent principis Dei Patris, et Jesu Christi; per quem nisi libenter velimus pro veritate mori in passionem ejus, nec vita ipsius in nobis est.

ἀλλ' ὑπὸ διαβόλου ἐνεργηθέν· οὐ δύο φύσεις (46) ἀνθρώπων λέγω, ἀλλὰ τὸν ἕνα ἄνθρωπον, ποτὲ μὲν Θεοῦ, ποτὲ δὲ διαβόλου γίνεσθαι. Ἐὰν εὐσεβῇ τις, ἄνθρω πος Θεοῦ ἐστιν· ἐὰν δὲ ἀσεβῇ τις, ἄνθρωπος τοῦ διαβόλου, οὐκ ἀπὸ τῆς φύσεως, ἀλλ ̓ ἀπὸ τῆς ἑαυτοῦ γνώμης γινόμενος. Οἱ ἄπιστοι εἰκόνα (47) ἔχουσι τοῦ ἄρχοντος τῆς πονηρίας· οἱ πιστοὶ εἰκὸνα ἔχουσι τοῦ ἄρχοντος Θεοῦ Πατρὸς, καὶ Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι' οὗ ἐὰν μὴ αὐθαιρέτως ἔχωμεν τὸ ὑπὲρ ἀληθείας ἀποθα νεῖν εἰς τὸ αὐτοῦ πάθος, τὸ ζῇν αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν.

VI. Ἐπεὶ οὖν ἐν τοῖς προγεγραμμένοις προσώποις τὸ πᾶν πλῆθος ἐθεώρησα, ἐν πίστει καὶ ἀγάπῃ 31 (48), παραινῶ, ἐν ὁμονοίᾳ Θεοῦ σπουδάσατε (49) πάντα

VI. Quandoquidem itaque in iis personis quas commemoravi, omnem multitudinem contemplatus sum in fide et charitate; hortor ut studeatis in Dei concordia omnia agere ; episcopo presidente, Dei B πράττειν προκαθημένου τοῦ ἐπισκόπου εἰς τόπον

loco, presbyteris loco senatus apostolici, diaconis, mihi suavissimis, quibus commissum est ministerium Jesu Christi ; qui ante sæculum genitus apud Patrem, erat Deus Verbum, unigenitus Filius; et in consummatione sæculorum idem permanet. Regni enim ejus non erit finis, inquit Daniel propheta ". Omnes itaque concordibus animis nos mutuo diligamus; et nemo secundum carnem spectet proximum, sed in Christo Jesu. Nihil sit in vobis, quod possit vos dirimere ; sed uniamini episcopo, subjecti Deo per ipsum in Christo.

VII. Quemadmodum itaque Dominus sine Patre nihil facit: Non possum enim, inquit, facere a meipso quidquid 33 : sic et vos sine episcopo ; nec presbyter, nec diaconus, nec laicus. Neque quid

Θεοῦ, καὶ τῶν πρεσβυτέρων εἰς τόπον συνεδρίου τῶν ἀποστόλων καὶ τῶν διακόνων, τῶν ἐμοὶ γλυκυτάτων, πεπιστευμένων διακονίαν Ἰησοῦ Χριστοῦ· ὃς πρὸ αἰῶ νος παρὰ τῷ Πατρὶ γεννηθείς, ἦν Λόγος Θεός, μονογενὴς Υἱός· καὶ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων, ὁ αὐτὸς διαμένει (50). Τῆς γὰρ βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος, φησὶ Δανιὴλ ὁ προφήτης. Πάντες οὖν ἐν ὁμονοία ἀλλήλους ἀγαπήσωμεν (51)· καὶ μηδεὶς κατὰ σάρκα βλεπέτω τὸν πλησίον, ἀλλ' ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Μηδὲν ἔστω ἐν ὑμῖν, ὅ δυνήσεται ὑμᾶς μερίσαι· ἀλλ ̓ ἐνώθητε τῷ ἐπισκόπῳ, ἀποτασσόμενοι τῷ Θεῷ δι' αὐτοῦ ἐν Χριστῷ (52).

VII. Ὥσπερ οὖν ὁ Κύριος ἄνευ τοῦ Πατρὸς οὐδὲν ποιεῖ (55)· Οὐ δύναμαι γὰρ, φησί, ποιεῖν ἀπ ̓ ἐμαυ τοῦ οὐδέν· οὕτω καὶ ἐμεῖς ἄνευ τοῦ ἐπισκόπου, " ληδὲ πρεσβύτερος, μηδὲ διάκονος, μηδὲ λαϊκός (54). 33 Joan. V,

31 al. ἠγάπησα. 82 Dan. 1, 44 et vu, 14, 27. (46) Δύο φάσεις. Negationem, ex vulgato interprete,addidit Morelius, et eum secuti editores reliqui. UssER.

(47) Οἱ ἄπιστοι εἰκόνα, etc. Anglican. : « Infideles mundi hujus, fideles autem in charitate characterem Dei Patris per Jesum Christum. » ID.

(48) 'Αγάπη. Ita codex Nydpruccianus; consentiente utroque Latino interprete: ubi Augustanus habet, ηγάπησα. 10.

(49) Σπουδάσατε. Ita etiam legit codex Nydpruccianus ; ubi Augustanus non ita recte habet, σπου δάσετε. ID.

(50) Ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων, ὁ αὐτὸς δια μένει. Forte, εἰς συντέλειαν : ait Patr. Junius. Noster interpres : « in fine apparuit. » ID,

C

(51) Αγαπήσωμεν. Ita codex Nydpruccianus : D non ut Augustanus, ἀγαπήσομεν. Addit vero hic noster interpres : « Eamdem consuetudinem Dei accipientes, veneremur ad invicem. » ID.

(52) Ενώθητε τῷ ἐπισκόπῳ, ἀποτασσόμενοι τῷ Θεῷ δι' αὐτοῦ ἐν Χριστῷ. Anglican.: « Uniamini episcopo et præsidentibus, in typum et doctrinam incorruptionis. » ID.

(53) ὥσπερ οὖν ὁ Κύριος ἄνευ τοῦ Πατρὸς οὐδὲν ποιεῖ. Anglican.: « Quemadmodum igitur Dominus sine Patre nihil fecit, unitus exsistens, neque per seipsum, neque per apostolos. » ID.

(54) Οὕτω καὶ ὑμεῖς ἄνευ τοῦ ἐπισκόπου, μηδὲ πρεσβύτερος, μηδὲ διάκονος, μηδὲ λαϊκός. Anglican. Sic neque vos sine episcopo et presbyteris aliquid operemini ; » nomen diaconorum et laicorum omittens,et presbyteros cum episcopo hic con

30.

jungens; cum infra, in simili loco Epistolæ ad Smyrnaos, episcopi tantum facta sit mentio. Πάντες τῷ ἐπισκόπῳ ἀκολουθεῖτε, ὡς ὁ Χριστὸς Ἰησοῦς τῷ Πατρί. « Omnes episcopum sequimini, ut Jesus Christus Patrem. Comparatio vero hæc (quam nonnulli vehementer axupov esse judicant) Christi sine Patre nihil facientis,in libro ut pseudo-Clementinarum Constitutionum, ad diaconum absque episcopo nihil agere debentem, aliquoties et multo quidem crassius accommodatur, ut capite 26 : Ὁ δὲ διάκονος τούτῳ παριστάτω, ὡς ὁ Χριστὸς τῷ Πατρί καὶ λειτουρ γείτω αὐτῷ ἐν πᾶσιν ἀμέμπτως ὡς ὁ Χριστὸς ἀφ' ἑαυ τοῦ ποιῶν οὐδὲν, τὰ ἀρεστὰ ποιεῖ τῷ Πατρὶ πάντοτε. « Diaconus vero assistat huic, ut Christus Patri,ac ministret ei inculpate in omnibus ; quemadmodum Christus, a seipso nihil faciens, quæ placita sunt Patri facit semper. » Cap. 30: Ὦ γὰρ ὁ Χριστὸς ἄνευ τοῦ Πατρὸς οὐδὲν ποιεῖ, οὕτως οὐδὲ ὁ διάκονος ἄνευ τοῦ ἐπισκόπου, καὶ ὥσπερ Υἱὸς ἄνευ τοῦ Πατρὸς οὐκ ἔστιν, οὕτως οὐδὲ διάκονος ἄνευ τοῦ ἐπισκόπου. « Ut Christus sine Patre nihil agit, sic neque diaconus sine episcopo: et ut Filius sine Patre non est, sic neque diaconus est sine episcopo. » Et 44: Πάντα μὲν ὁ διάκονος τῷ ἐπισκόπῳ ἀναφερέτω, ὡς ὁ Χριστὸς τῷ Πατρί· ἀλλ' ὅσα δὲ δύναται, εὐθυνέτω δι' ἑαυτοῦ, λαβὼν παρὰ τοῦ ἐπισκόπου τὴν ἐξουσίαν, ὡς ὁ Κύριος παρὰ τοῦ Πατρὸς τὸ δημιουργεῖν καὶ τὸ προνοεῖν. « Ac diaconus quidem de re omni ad episcopum referat, ut Christus ad Patrem. Verum quæcunque potest, facta ab episcopo potestate, moderetur per se: sicut Dominus a Patre creandi et providendi potestatem accepit. » I.