si,ut aiunt, Victor eadem sentiebat quæ illorum də- nio, Labbeo, plurimisque doctissimis prægressi A rem a communione Ecclesiæ ejectum fuisse? Nam 14. Inter præcipua quæ sancto pontifici passim tribuuntur contra emergentes eo tempore hæreses certamina,illud certe commemoratione dignum est, quod adversus Theodotum,cognomento Coriarium, apostalam Byzantinum et fortiter suscepit et gloriose exsecutus est, quemadmodum ex ipso Eusebio atque item ex Epiphanio, vetustis utique et puris fontibus, haurire conabimur, pro longiori clariori. que eorum omnium elucidatione lectores de cætero ad præstantes illos commentarios, de tota ea re jam pridem concinnatos, remissuri. Huc spectat potissimum libri v Historiæ ecclesiasticæ, caput 28, ubi cum « de his qui Artemonis hæresim initio se ctati sunt,cujusmodi moribus præditi, et quomodo sacras Scripturas depravare ausi fuerint, »accurate disserit, atque etiam enormem adversus S. Victorem calumniam egregie refellit, quid de totius erroris magistro Theodoto censendum sit, haud obscure declarat.En specimen ex libro seu narratione istius temporis, in qua impia sectariorum istorum mendacia memorantur et convincuntur. Ita ex illo narrat ibi Eusebius: B 15. « Affirmant enim,inquit, priscos quidem omnes, et ipsos apostolos, ea quæ ab ipsis nunc dicuntur et accepisse et docuisse ; ac prædicationis quidem veritatem esse custoditam usque ad Victoris tempora, qui tertius decimus a Petro Romanæ urbis episcopum fuit; a Zephyrini autem temporibus, qui Victori successit, adulteratam fuisse veritatem. Ac fortasse id quod dicunt, credibile videretur, nisi eis refragarentur primum quidem divinæ Scripturæ,deinde fratrum quorumdam scripta, Victoris ætate antiquiora, quæ illi adversus gentes et contra sui temporis hæreticos pro veritatis defensione scripserunt: Justinum intelligo,et Miltiadem, et Tatianum ac Clementem, aliosque quamplurimos: in quorum omnium libris Christi divinitas astruitur. Nam Irenæi quidem et Melitonis et reli. quorum scripta quis est qui ignorat,in quibus Chri- D stum Deum simul atque hominem prædicarunt ? Psalmi quoque et cantica fratrum jam pridem a fidelibus conscripta, Christum Verbum Dei concelebrant, divinitatem ei tribuendo. Cum igitur tot abhinc annis ecclesiastica doctrina prædicata sit, qui fieri potest, ut omnes usque ad Victoris tempora eam, quam isti dicunt, doctrinam promulgaverint ? Quomodo eos non pudet, hujusmodi calumniam adversus Victorem concinnare, cum certo sciant Theodotum Coriarium, qui defectionis illius Deum abnegantis parens et auctor fuit, primusque Christum nudum esse hominem asseruit, per VictoPATROL. GR. V. 16. Quod hic desiderare fortasse quis posset in ordine ad ipsam totam Theodoti vesaniam,supplebit abunde Epiphanius, ex quo satis nobis erit personam referre, quam graphice depingit hæresi 54, his verbis: « Theodotus igitur ille Bizantio oriundus,quæ hodie Constantinopolis dicitur,arte coriarius erat, homo apprime litteris eruditus.Qui cum aliis plerisque, ineunte persecutione,comprehensus (quænam vero ea persecutio fuerit nondum comperi), sed tum ab urbis præfecto cum pluribus correptus, cum de omnibus quæstio ob Christi nomen haberetur, cæteri quidem Dei famuli, reportata victoria, cœleste præmium consecuti sunt, martyrio pro Christo perfuncti. At ille Christum negans, et a scopo veritatis excidens, transgressor est factus. Qua ex re cum probro omnium appetitus, pudorem sustinere non posset, relicta patria, profugus Romam contendit, et illic habitavit. Sed et Romæ a quodam agnitus, in eamdem ignominiam incidit, cum qui illum ob insignem eruditionem noverant,ob id eum incusarent, quod homo excellenti doctrina præditus a veritate excidisset. Quare ad sui excusationem vanum dogma commentus est, atque ita jactare cœpit: Ego, inquit, non Deum negavi, sed hominem. Interrogatus, quem demum hominem? Christum,inquit,hominem negavi.Hinc prædicandæ falsæ hujus opinionis occasionem accepit, ut Theodotiani, quorum ille auctor exstitit, qui nudum hominem esse Christum asserunt, atque ex humano semine genitum, >> etc. 17. Synodus porro adversus impium istum habita paucis indicatur penultimo loco in Collectione Labbeana tomo I, col. 602 : « Synodus divina et sacra provincialis,collecta Romæ sub Victore sanctissimo papa aliisque quatuordecim episcopis ; quæ Theodotum, Æbionem et Artemonem abdicavit,qui non minus quam Judæi fide.Hi enim duces fuerunt Pauli Samosateni et Nestorii. » Cætera in Annalibus a Baronio ita explicata sunt ad annum 196 et alibi, ut ea hic ex instituto nostro attigisse sufficiat. Neque vero sola ea monstra in Christi Ecclesiam, satis aliunde per ea tempora afflictam, grassabantur,ut jam notato anno invenies num. 17. « Rursus vero de aliis, inquit, qui sub Victore prodierunt, hære ticis eorumque auctore Praxea, ultimo loco hæc habet Tertullianus: Sed post hos omnes etiam Praxeas quidam hæresim introduxit, quam Victorinus corroborare curavit. Hic Deum Patrem omnipotentem Jesum Christum esse dicit, hunc crucifixum passumque contendit, mortuum præterea, seipsum sibi sedere ad dexteram suam, cum profana et sacrilega auctoritate proponit. Hæc Tertullianus in commentario quem scripsit adversus hæreses, 47 sed de eo pluribus in libro adversus eumdem pri- A id certe facile concessero, nec S. Victorem, nec vatim conscripto. »> 18. Sequuntur ibidem quæ ab hæresiarcha isto Praxea nequiter gesta sunt, quæque ei exprobrat Tertullianus, tum ejusdem subdola pœnitentia turpisque relapsus: quæ omnia utrum ad S. Victoris tempora spectent, compertum non est, uti nec satis discerni potest,quem Romanum pontificem insinuet Tertullianus, qui falsis de Montano deceptus fuerit nuntiis. Cæterum, vivente S. Victore, errores suos sparsisse Praxeam, satis certum est, ut tuto dici possit, toto pontificatus sui decennio hæresibus istis aliisque pluribus exercitum fuisse vigilantissimum pastorem ; quemadmodum patet ex alia synodo, quæ apud Sabbeum ultima est, quæque aut in Praxea Valentinum Sabelliumque, aut illum B in ipsis merito condemnavit. Eadem quæ supra phrasis est «< Synodus divina et sacra provincialis, collecta Romæ a beatissimo papa Victore; quæ Sabellium et Noetum abdicavit, qui de divinitate in tribus personis subsistente, contractionem et commistionem personarum divulgabant; Valentinum item,qui præter cæteras ineptias,corpus etiam Christi cœleste asserebat. » Porro utrum Tertullianus S. Victoris tempore Romæ fuerit, an potius sub Zephyrino tum etiam turpissima defectione, in Montani deliria prolapsus, non est qui hactenus satis clare definiat. 19. Posset et hic non minus obscura quæstio moveri, utrum inter episcopos, quos numero duodecim per diversa loca ordinasse sanctus dicitur,etiam aliquis ab ipso ad Caledonios seu Scotos directus fuerit, de qua re nonnulla disquisivit Blanchinus in suo Anastasio tomo II, pag. 16! (1), ubi testem adducit Boetium, aliaque erudite investigat, quæ apud ipsum legi malo,quam hic pluribus discutere: successores Romanos pontifices Britannicas insulas magis neglexisse, quam reliquam totius orbis ca tholicam Ecclesiam. Ad S. pontificis scripta quod attinet, hoc S. Hieronymi de scriptoribus ecclesiasticis exstat testimonium : « Victor,tertius decimus Romanæ urbis episcopus, super quæstione Pascha et alia quædam scribens opuscula,rexit Ecclesiam sub Severo principe annis decem. Epistolas for tasse innuit,quas ab ipso scriptas dubium non est; verum an eæ quæ ipsi in conciliorum Collectionibus ascribuntur, genuinæ sint, ex novissima editione Constantiana facile colligitur. Nunc una superest palmaris illa sub ejus pontificatu disceptatio, quam laudati scriptores aliique satis studiose illustrarunt, aliis contra in S. Victore nonnulla suggillantibus. 20. Fatendum sane est, celeberrimæ istius controversiæ seriem et ordinem erudite ac dilucide discussisse digessisse que Baronium ad annum 198, per totos septemdecim articulos, probantibus eumque passim sequentibus scriptoribus catholicis.Ne. que enim heterodoxos hic moramur aut hypercriticos alios qui ex Polycratis S. Victori adversantis pervicacia, ansam sibi præbitam credidere, qua pontificiam auctoritatem aut vellicarent aut arroderent inani prorsus conatu. Id etiam in confesso est, non unam eamdemque viam ingressos omnes in exponenda pontificia S. Victoris excommunicatione in Polycratem Asianosque episcopos lata; BaCronio cum reliquis passim eam vibratam agnoscente,aliis solas minas intentatas asserentibus:quæ omnia exposuit vir clar.Emmanuel Schelstratius in sua Antiquitate illustrata, anno 1678 Antwerpiæ edita, parte II, cap. 3. I. De celebratione Paschæ et baptismi. 2 Celebritatem sancti Paschæ (5) die Dominica agi debere, et prædecessores nostri jam statuerunt, et nos illud vobis eadem die celebrari solemniter mandamus, quia non decet ut membra a capite discrepent, nec contraria gerant. A quart a decima (6) vero luna primi mensis, usque ad vicesimum primum ejusdem mensis diem, eadem celebretur festivitas. Eodem vero tempore baptismus celebrandus est catholicus; sed tamen, si necesse fuerit, aut mortis periculum ingruerit, gentiles ad fidem venientes, quocunque loco vel momento, ubicunque evenerit, sive in flumine, sive in mari, sive in fontibus, tantum Christianæ confessione credulitatis clarificata, baptizentur. Ipsis quoque quod in baplismo polliciti sunt, summopere est attendendum, ne infideles, sed fideles inveniantur. Ipsi vero qui infidelitatis nota asperguntur, infames efficiuntur, atque inter fid les minime reputantur. Hæc vero statuta nulla debent improbitate convelli 4,nulla novitate mutari; quia alia ratio est causarum sæcularium, alia divinarum. II. Ne quis incerta judicet. B (( A ctum sit Domino : « Quæcunque ligaveris super ter- 5 Audivimus namque,apud vos vestrosque diversa judicia fieri,et incerta judicari. Incerta,charissimi, nullatenus judicemus,quoadusque veniat Dominus, qui latentia producet in lucem, et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cor- C dium. Quia quamvis vera sint, non tamen credenda sunt, nisi quæ manifestis indiciis comprobantur, nisi qua manifesto judicio convincuntur, nisi quæ judiciario ordine publicantur. 7 III. De causis episcoporum terminandis. Similiter, ea vos judicare, ad apostolicam delatum est sedem, quæ præter nostram vobis definire non licet auctoritatem, id est episcoporum causas. • Unde ita constitutum liquet a tempore apostolorum, et deinceps placuit, ut accusatus vel judicatus a comprovincialibus in aliqua causa episcopus, licenter appellet et adeat apostolicæ sedis pontificem, qui aut per se, aut per vicarios suos, ejus retractari negotium procuret. Et dum, iterato judicio, pontifex causam suam agit, nullus alius in ejus loco ponatur aut ordinetur episcopus ; quoniam quanquam a comprovincialibus episcopis accusati causam pontificis scrutari liceat, non tamen diffiniri, inconsulto Romano pontifice, permissum est, cum beato Petro apostolo, non ab alio quam ab ipso di2 De consecr. distinct. 3. Celebritatem S. Pascha. Iv. lib. iv, Isid. II syn. 16, quibusdam leviter mutatis. Sixti II. et in decr. Julii; et in decr. Iv. lib. IV. 10 can. 17 Chalced. concilii, in epist. 1 Clementis; 2, quæst. 6: Si put.; et in decr. Sixti II infra; et similiter infra in decr. Julii, et in decr. Iv. lib. iv. (5) Celebritatem sancti Paschæ. Apostolica constitutio confirmantur. 11 Isa. L, 7-11, ex Hier. vulgata versione. 9 statutis. (6) A quarta decima. Die scilicet Dominico, ut patet ex Pontificali libro in Vita Victoris. autem mea in sempiternum erit, et justitia mea in A super vino in plateis, deserta omnis lætitia, tran generatione generationum 12, » 13 Multis mundi hujus illecebris, multis vanitatibus resistendum est, ut veræ charitatis et continentiæ obtineatur integritas. Dominus enim nullum vult perire, sed omnes salvos fieri 14. 15 Certus autem sum, vos ad hæc emendanda vel defendenda, Domino auxiliante, proficere. Data xm Kalend. Augusti, Commodo et Gravione 16 viris clarissimis consulibus. EPISTOLA II. AD AFROS. De causis superioribus. VICTOR, Ecclesiæ Romanæ et urbis archiepiscopus, universis episcopis per Africam constitutis. in Domino salutem. slatum est gaudium terræ,relicta est in urbe solitudo,et calamitas opprimet portas: quia hæc erunt in medio terræ, in medio populorum quomodo si pauca olivæ,quæ remanserunt, excutiantur ex olea, et racemi,cum fuerit finita vindemia hi levabunt vocem suam, atque laudabunt: cum glorificatus fuerit Dominus, hinnient de mari.Propter hoe in doctrinis glorificate Dominum,in insulis maris nomen Domini Dei Israel 22. »>Et Dominus in oratione,quam discipulos suos docuit orare, ait: Pater noster,qui es in cælis,sanctificetur nomen tuum 23.In bonis et justis hominibus sanctificatur nomen Domini, et in malis blasphematur.Et ipsa per se Veritas ait: « Si offers munus tuum ad altare, et recordatus fueris quia frater tuus habet aliquid adversum te, relinque ibi munus tuum ante B altare, et vade prius reconcilliari fratri tuo,et postea offeres munus tuum 24. » 25 Nulli vero liceat doctrinam evangelicam deserere, et sacerdotali honore gaudere. Data Kalendis Septembris, Laterano et Rufino viris clarissimis consulibus. EPISTOLA III. AD DESIDERIUM VIENNENSEM EPISCOPUM. VICTOR, episcopus, DESIDERIO 7 Viennensi episcopo, salutem. Sicut sancta fraternitas tua a presbyteris, qui apostolos in carne viderunt, erudita est, qui et Ecclesiam usque ad tua tempora rexerunt, non decima quarta luna cum Judæis, sed decima quinta Cusque ad vigesimam primam, Pascha catholica Ecclesia celebravit. Non enim jam umbram, sed veritatem quæ umbra legis celebratur, quærit. Hanc doctrinam Petrus et Paulus instituerunt, ut in azymis sinceritatis et veritatis Pascha ageretur 28. Qui enim cum Judæis Pascha agere volunt, quid nisi umbram diligunt, ut agni carnes non in veritate, sed in umbra figurante manducent? Nec audiunt Joannem Baptistam clamantem : Ecce Agnus Dei, ecce qui aufert peccata mundi ‘9. Semper enim in æterno 17 consilio Dei mansit humani generis incommutabiliter præordinata reparatio, sed ordo rerum per Dominum nostrum Jesum Christum temporaliter gerendarum, dispositione Verbi divini sumpsit exordium. Quapropter oportet vos,fratres, unanimes esse et adminiculum vicissim ferre; in recta ergo fide et in sacramentis divinis non discrepare, sed concordes esse; quia licet pauci sitis malorum comparatione, si tamen concordes fueritis, facile, auxiliante Domino, vestros insidiatores superabitis. Si vero discordes, quod absit! fueritis, non superabitis, sed superabimini. 18 Perlatum est enim ad sedem apostoli cam aliquos vestrum nocere fratres velle, et, ut cadant, decertare. Similiter in sacramentis discrepare, et ob id contentiones et æmulationes inter vos fieri, a quibus dissentionibus vos avertere et in his omnibus concordare et opem ferre vicissim mandamus 19. Nam si hoc agere cito neglexeritis,et vicissim reconciliari non studueritis, ab apostolica sedis et totius Ecclesiæ communione vos pelli non dubitetis. Nec attenditis, charissimi, qualiter Dominus per Isaiam prophetam talibus comminatus est dicens: « Dominus enim locutus est verbum hoc: luxit et defluxit terra,et infirmata est: defluxit orbis, infirmata est altitudo populi terræ. Et terra interfecta 20 est ab habitatoribus suis, quia transgressi sunt leges 21,mutaverunt jus,dissipaverunt fœdus sempiternum.Propter hoc maledictio vorabit terram, et peccabunt habitatores ejus. Ideoque insanient cultores ejus, et relinquentur homines pauci.Luxit vinde-D mia, infirmata est vitis,ingemucrunt omnes qui lætabantur corde.Cessavit gaudium ty panorum,quievit sonitus lætantium, conticuit dulcedo citharæ. Cum cantico non bibent vinum: amara erit potio bibentibus illam. Attrita est civitas vanitatis, clausa est omnis domus, nullo introeunte. Clamor erit Scis, frater beatissime, opus totius pietatis sexta feria et decima quinta luna perfectum, quando in cruce clamavit is per quem factus est mundus : Consummatum est 30; et vincente luce,umbræ mortis superata aufugerunt ; et in spem nostræ salutis centurio confessus est: Filius Dei erat iste 31. Nusquam Petrus cum Judæis, postquam illis dixit: Pænitentiam agite, quia sanguinem justi fudistis 32, nos Pascha celebrare docuit. Nusquam Paulus,qui ut Deum lucrifaceret, observationes illas legis arbitratus est ut stercora 33. Collega beatissime, Christi Ecclesiam non in umbra, sed in veritate supra solidam petram fun 12 Isa. LI, 1 6. 13 S. Leo ep. 53. 14 II Petr. 11, 9 ; I Tim. 11, 4. 15 S. Leo ep. 59. 16 Glabrione, qui an 486, vivente adhuc Eleuthero, consulatum gessit. 17 S. Leo ep. 4, c. 2. 18 In decreto distinct. 90: Perlatum est. 19 I Cor. XI. 20 infecta. 21 legem. 22 Isa. XXIV, 3-22 23 Matth. vI, 9. 24 Matth. v, 23, 24. 25 S. Leo ep. 44. 26 anno 197. 27 Bar. an. 198, num. 17, ex Bibl. Floriacensis additamentis, qq. suspecta est non secus atque altera quæ sequitur. 23 | Cor. v, 8. 29 Joan. 1, 29. 31 Matth. xxvi, 34. 32 Act. 1, 38. 33 Philipp. 11, 8. 39 Joan. XIX, 30. datam doceamus, ut audiamus cum apostolo Petro: A Beatus es, Simon filius Joannis, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus qui in cœlis est » Per tuam ergo fraternitatem presbyteris Galliarum litteræ mittantur, ut observent Pascha, non cum Judæis negatoribus Christi, sed cum sequacibus apostolorum prædicantibus veritatem Christi. Salutat te collegium fratrum. Saluta fratres qui tecum versantur in Domino. Eubolus, qui epistolam fert Viennam, de collegio nostro, tecum vivere et mori paratus est; quem suscipe in Domino Jesu Christo. Vale. EPISTOLA IV. PARACODE EPISCOPO 35. ་ Collega noster Dionysius dormiens, te nobis socium in Ecclesia Christi reliquit. Vides, frater, Orientalem Ecclesiam propter celebrationem Pasch ab Occidentali disjunctam esse. Placuit ergo nobis apostolorum sectatoribus vestræ unanimitati scribere, ut (cum secundum quod scriptum est. « Vetera transierunt,ecce nova facta sunt omnia 36 ; » non tenebras sequamur, sed lucem) advertamus prophetam : « Populus qui sedebat in tenebris,vidit lucem magnam 37. » Propterea, frater collega in Domino, doce per Ecclesias commissas a decima quinta luna Pascha agendum, ut dicat nobis Apostolus: « Pascha nostrum immolatus est Christus 38; » et « Fuistis tenebræ, nunc autem lux in Domino 3. » Unanimitas fraterna te in Domino sa VICTOR, episcopus, fratri PARACODÆ episcopo, sa- B lutat, fratres qui apud te Viennæ versantur de nolutem. bis salutans. Vale. Archæi qui post discipulos Domini episcopus fuit Leptitanæ urbis in Africa. Celebrandum est Pascha die Dominico; tali enim tempore catholicæ Ecclesiæ gaudium completum fuit, et unusquisque æternæ vitæ destinatus; etenim eo die Resurrectionis mysterium, speique immutabilis, et regni hæreditate capiendi confirmatum est. lloc tempore Dominus de morte triumphavit inimica hominum, corpore suo suscitato, quod nunquam deinceps moritur, sed immutabile cum spiritu perseverat; quod quidem corpus gloria circumdatum Patri obtulit, postquam ei cœlorum fores patuerunt. THEOPHILUS ANTIOCHENUS, TATIANUS, HERMIAS. ATHENAGORAS, TATIANUS, Auctorum supra memoratorum nomina tantum hic ponimus quod eorum scripta una cum Justino in editione D. Prudentii Marani continentur, quæ in nostræ Collectionis tomo proxime sequenti integra reviviscit. |