καὶ ὅσα μήτε λαλεῖν μήτε νοεῖν θέμις ἡμῖν, ἀλλὰ μη- A perpeti videbant, militibus ad hoc ipsum eosinciδὲ πιστεύειν εἴ τι τοιοῦτο (58) πώποτε παρὰ ἀνθρώ ποις ἐγένετο. Τούτων δὲ φημισθέντων πάντες ἀπε θηριώθησαν εἰς ἡμᾶς· ὥστε καὶ εἴ τινες τὸ πρότερον δι' οικειότητα (89) ἐμετρίαζον, τότε μεγάλως ἐγαλέπαινον καὶ διεπρίοντο καθ' ἡμῶν (60) Ἐπληροῦτο δὲ τὸ ὑπὸ τοῦ Κυρίου ἡμῶν εἰρημένον, ὅτι Ελεύ σεται καιρὸς ἐν ᾧ πᾶς ὁ ἀποκτείνας ὑμᾶς, δόξει λατρείαν προσφέρειν τῷ Θεῷ. ἐνταῦθα λοιπὸν ὑπεράνω πάσης ἐξηγήσεως ὑπόμενον κολάσεις οἱ ἅγιοι μάρτυρες· φιλοτιμουμένου τοῦ Σατανᾶ, καὶ δι' ἐκείνων ῥηθῆ ναί τι τῶν βλασφήμων (61). tantibus, Thyesteas quasdam cœnas, et incestos OEdipi concubitus, et alia quæ nec proloqui nobis, nec cogitare fas est, ac ne credere quidem sustinemus apud homines unquam gesta fuisse. adversus nos ementiti sunt. His in vulgus sparsis, omnes continuo in nos adeo efferati sunt, ut, si qui forte cognationis causa moderati erga nos hactenus exstitissent, tunc acerbissima indignatione commoti adversus nostros infremerent Complebatur itaque id, quod a Domino prædictum fuerat his verbis: Veniet tempus, cum quicunque vos occiderit, cultum ejusmodi tormenta sustinuerunt, quæ nulla un offerre videbitur Deo 3. Exinde sanctissimi martyres quam oratione exprimi possint; Satana ambitiose contendente, ut ab illis quoque aliquid impie di ceretur. V. Υπερβεβλημένως δὲ ἐνέσκηψεν ἡ ὀργὴ πᾶσα καὶ Β όχλου καὶ ἡγεμόνος καὶ στρατιωτῶν (02), εἰς Σάγο στον (63) διάκονον ἀπὸ Βιέννης· καὶ εἰς Μάτουρον νεοφώτιστον μέν, ἀλλὰ γενναῖον ἀγωνιστήν· καὶ εἰς Ατταλον Περγαμηνὸν τῷ γένει, στόλον καὶ ἑδραίωμα τῶν ἐνταῦθα ἀεὶ γεγονότα· καὶ εἰς Βλανδίναν, δι' ἧς ἐπέδειξεν ὁ Χριστὸς, ὅτι τὰ παρὰ ἀνθρώποις εὐτελῆ καὶ ἀειδῆ καὶ εὐκαταφρόνητα φαινόμενα, μεγάλης καταξιοῦται παρὰ Θεῷ δόξης, διὰ τὴν πρὸς αὐτὸν ἀγάπην, τὴν ἐν δυνάμει δεικνυμένην, καὶ μὴ ἐν εἴδει 3 Joan. XVI, 2. 4 I Cor. 1, 27. C inde atque hæc Lugdunensium,contrarium quid sonantia afferens. Hic vero fortasse illud in memoriam revocandum esset.unam et alteram exceptionem non abrogare solere regulam,sed firmare, nisi contigisset,u ex hoc ipso Athenagoræ loco sibi colligeret Moshemius,eo tempore scripsisse auctorem, quo de Lugdunensi vexatione rumor nondum per crebuerat, eodem enim anno, qui est 177, et scripsisse pro Christianis Athenagoram, et passos Gallos esse, aliunde ostendit Vid. Dissert. ad Hist. eccl. pertinent. vol. I, diss. 6, § 16. Similia autem verbis Athenagoræ istis videas prolata apud Minucium Felicem, qui sæculo post sequente floruit. Ita snim ait Octavius ejus, « fabulas istas semper ventilari et nunquam vel investigari vel probari, nec tanto tempore aliquem exsistere, qui proderet, non tantum facti veniam, verum etiam in licii gratiam consecuturum ; » cap. 28, p. 14, ed Davis. Ad testes vero quod attinet, quos hoc loco memo rat epistola auctor, servi isti, cum infideles exstiterint, idcirco a visu mysteriorum Christianorum prohibiti fuerant; sed fidem, minis tormentorum territi, militibusque instigantibus,calumnias, quales a Judæis sub ipsa initia Christianismi, teste Ori gene lib vi contra Celsum, de Christianis sparsa D sunt ignorata veritate instaurabant contra dominos suos fideles. (58) ET: Tototo. "Ev tit. Gruteri Lect. STROTH. "Ott ms. Norfolc (59) Al' oixsiótyta. Hæc vox non solum propinquitatem generis designat, sed etiam amicitiam ac benevolentiam. Interpres Nicephori etiam humanitatem addidit, non contentus necessitudinis vocabulo. VALES (60) K29' qu☎7, Cod Reg. ' . VALES. Addit ei Strothius inarg, ed. Genev. ego ms. Norfolc, a quo quidem codice abest to ante :. (61) T: cov 3haw Recte Rufinus blasphemiam adversus Christianorum religionem intelligit.Quod plane confirmaturverbis proxime antecedentibus zzi di' ixsivov. Cum enim servi Christianorum, metu cruciatuum perterriti, infanticidia et V. Præcipue tamen vulgi ac præsidis et militum furor universus incubuit in Sanctum diaconum Viennensem, et in Maturum, neophytum quidem illum, sed generosissimum nihilominus pugilem Christi; in Attalum quoque patria Pergamenum, qui columna et firmamentum Ecclesiæ nostræ semper fuit; in Blandinam denique, per quam Christus ostendit, quæ vilia, deformia contemptaque hominibus videntur ea maximo honore affici a Deo propter excellentem erga ipsum charitatem, quæ incestos concubitus de Christianis confessi essent, studebat Satanas, ut Christtani qui comprehensi fuerant ejusmodi calumn as in religionem nostramn jactarent. Quippe judices omni termentorum genere Christianos urgebant, ut Thyesteas quasdam cœnas et incestos concubitus apud se peragi faterentur. Quo spectat illa vox Blandine, in mediis cruciatibus ninil aliud proloquentis quam: hristiana sum; nihil apud nos mali geritur. Potest etiam illud xat ot' Exstvov, referri ad decem illos, qui initio persecutionis capti animum desponderant. Christophor-onus blasphemiam contra nomen Christi intelligere maluit. VALE. Favent saltem huic vocis oruiac interpretationi verba, quæ infra de una ex lapsis nomine Bibliade, sed postea martyre. exstant: Kal Boddz 6 τινα μίαν τῶν ἡ νησ μένων, ἤδη δοκῶν ὁ διάβολος καταπεπωκέναι, θελή σας δὲ καὶ διὰ βλασφημίας κατακρίναι ἦγεν ἐπὶ κόλασιν, ἀναγκάζων εἰπεῖν τὰ ἄθια περὶ ἡμῶν ὡς εύθραυ στον ἤδη καὶ ἄνανδρον. (62) Kai atpat:wtov. Rufinus vertit officium, milites Nam Græca vox utrumque significat, tam officiales, seu apparitores judicum, quam milites; ut fusius ostensuri sumus ad libros De Vita Con stantini. Hic vero milites malim intelligere, cum supra mentio fiat tribuni militum. VALES (63) bis Sáyxtov. Rufinus Sanctum diaconum Viennensem interpretatur; quod est ambiguum. Neque enim Sanctus fuit diaconus Viennensis Ecclesiæ ut quidam hac Rufini versione inducti existimarunt.Certe Lugdunenses in hac epistola id non dicunt sed tantum affirmant illum Vienna oriundum fuisse. Fuit igitur hic Sanctus patria quidem Viennensis. diaconus autem Lugdunensis Ecclesiæ. VALES. Opinatus contra est David Dalrymple, vir nobilis, qui quodcunque Epistolæ apud Eusebium superest, in Anglicam vertit linguam, hunc fuisse diaconum Viennensis Ecclesia minoris enim momenti esse patriam ejus, quam locum, quo munus ecclesiasticum obibat Videoque in Serapionis Fragmentis, quæ infra collocantur, similia his verba: A':og Πούπλιος Ιούλιος ἀπὸ Δεβελτοῦ ἐπίσκοπος, hoc est, σαρκίνης δεσποίνης αὐτῆς ἥτις ἦν καὶ αὐτὴ (64) in virtute potentiaque ostenditur, non specie inani A καυχωμένην. Ἡμῶν γὰρ πάντων δεδιότων, καὶ τῆς gloriatur. Nam cum universi trepidaremus, ipsaque illius temporalis domina, quæ et ipsa una cum reliquis martyribus strenue pugnabat, formidaret, in primis ne illa ob tenuitatem corporis, liberam confessionem edere non valeret: tanto animi robore firmata est Blandina, ut tortores qui invicem sibi succedentes a prima luce usque ad vesperam omni tormentorum genere eam excruciaverant, resoluta nervorum compage deficerent; seque victos confessi, cum nullum tormenti genus quod ipsi inferri posset, reliquum haberent, mirarentur adhuc illam spiritum ducere, toto corpore lacerato, atque per fosso, testarenturque unicum tormenti genus ad illam enecandam suffecisse, nedum tot ac tanta tormenta. Verum beata illa, instar generosi cujusdam athletæ, in ipsa confessione vires atque animos resumebat, Eratque ei refectio et quies, sensumque omnem præsentis doloris adimebat prolatio horum verborum: Christiana sum, et: Nihil apud nos mali geritur. B VI. Sanctus vero, cum et ipse supra humanum modum cuncta quæ ab hominibus excogitari potuerant tormenta fortiter sustineret, sperantibus jam impiis aliquid se indecorum atque illicitum ex eo audituros, ob nimiam vim et magnitudinem cruciatuum, tanta firmitate eis restitit, ut nec suum, nec gentis aut civitatis ex qua esset oriundus nomen, nec utrum servus esset an ingenuus, prolocutus sit, sed ad omnes interrogationes Romana lingua responderit : Christianus sum. Hoc sibi nomen, patriam, genus, omnia denique esse subinde profitebatur; neque aliam vocem ab eo gentiles extorquere valuerunt. Quam etiam ob causam ma- C xima adversus illum et præsidis et tortorum pertinacia furoris exarsit: adeo ut cum nihil amplius ipsis superesset quo illum torquerent, candentes æris laminas mollioribus ejus membris affigerent. Et membra quidem adurebantur; ipse vero erectus atque inconcussus, firmis vestigiis in confessione perstitit, utpote cœlesti fonte aquæ vivæ quæ ex Develti episcopus. Euseb. H. E. v, 19. Similiterque signantur episcoporum nomina et urbes apud côncilium Carthaginiense sub Cypriano celebratum. (64) Αὐτή. Αὕτη ed. Steph. STROTH. Mox desunt verba καὶ παρεθῆναι in ms. Norfole. (65) Διεῤῥωγότος. Ed. R. Steph. περιεῤῥωγότος. Cod. Med., Fuk., Savil. et Maz, διερρωγότος habent, quod magis placet. VALES. Lectionem alteram habent ms. Norfole.et Nicephorus, sed ad oram exemplaris R. Steph. quod in Bodleiana exstat, διερρωγότος rescriptum est. (66) Αναλγησία. Istiusmodi indolentiam in Theodoro martyre memorat Theodoret. Η. Ε. lib. II, cap. 11, et Foxus noster in Thoma Tomkins, cujus manum ardenti lucernæ immisit Bonnerus. Vid. Martyrolog. part. ui, p. 154, noviss. edit. W. LOWTH. Conf. § 14 hujus Epist. (67) Διὰ τὴν ἐπιμονήν. Ed. R. Steph. υπομονήν. Amplector scripturam cod Medicæi et Maz., Fuk. et Sav., in quibus legitur ἐπιμονήν. id est ob assiduitatem et gravitatem tormentorum. Nam quod ex Gruteri libro proponitur ὑπερβολήν, vanissima conjectura est. Paulo post, ubi legitur οπότε μηδὲν εἶ D VI. Ὁ δὲ Σάγκτος καὶ αὐτὸς ὑπερβεβλημένως καὶ ὑπὲρ πάντα ἄνθρωπον πάσας τὰς ἐξ ἀνθρώπων αἱ κίας γενναίως ὑπομένων, τῶν ἀνόμων ἐλπιζόντων διὰ τὴν ἐπιμονὴν (67) καὶ τὸ μέγεθος τῶν βασάνων ἀκού. σεσθαι τι παρ ̓ αὐτοῦ τῶν μὴ δεόντων, τοσαύτῃ ὑποστάσει ἀντιπαρετάξατο αὐτοῖς, ὥστε μηδὲ τὸ ἴδεον κατειπεῖν ὄνομα (68), μήτε ἔθνους, μήτε πόλεως ὅθεν ἦν, μήτε εἰ δοῦλος ἤ ἐλεύθερος εἴη· ἀλλὰ πρὸς πάντα τὰ ἐπερωτώμενο ἀπεκρίνατο τῇ Ῥωμαϊκή φωνῇ. Χριστιανός εἰμι. Τοῦτο καὶ ἀντὶ ὀνόματος, καὶ ἀντὶ πόλεως, καὶ ἀντὶ γένους, καὶ ἀντὶ παντὸς ἐπαλλή λως ὡμολόγει· ἄλλην δὲ φωνὴν οὐκ ἤκουσαν αὐτοῦ τὰ ἔθνη. Οθεν δὴ καὶ φιλονεικία μεγάλη τοῦ τε ἡγεμόνος καὶ τῶν βασανιστῶν ἐγένετο πρὸς αὐτόν. ὥστε ὁπότε μηκέτι μηδὲν εἶχον ὅ ποιήσουσιν αὐτῷ, τὸ τελευταῖον 8 χαλκᾶς λεπίδας διαπύρους προσεκόλλων τοῖς τρυφερω τάτοις μέλεσι τοῦ σώματος αὐτοῦ. Καὶ ταῦτα μὲν ἐκαί ετο· αὐτὸς δὲ παρέμενεν ἀνεπίκαμπτος καὶ ανένδοτος, στεῤῥὸς πρὸς τὴν ὁμολογίαν, ὑπὸ τῆς οὐρανίου (69) πηγῆς τοῦ ὕδατος τῆς ζωῆς τοῦ ἐξιόντος ἐκ τῆς νησ χον, cod. Medicus et Maz., Fuk. et Savil. vocem. interserit hoc modo: Ὁπότε μηκέτι μηδὲν εἶχον. Quod est elegantius VALES. Ante Valesium ἐπιμονήν Christoph. in ed. Genev. Lect. praetulerant. Et μηκέτι illa quoque Gruteri lectiones interserebant Porro ὑπερβολὴν tanuam conjectura ad marg. Castel. cod. affertur. Statim post, ὑπακούσεσθαι παρ' αὐτοῦ ms. Νorfole. (68) Ὥστε μηδὲ τὸ ἴδιον κατειπεῖν ὄνομα. Similia videre est infra, libro De martyribus Palast. cap 2, et iu Passione S. Felicis ad calcem Lactan tii De moribus persecutorum edit. Oxon. et in Passione Tharaci, Probi et Andronici apud Baronium ad ann. 290, n. 2, 7, 9. W. LowтH. Ad quæsita illa quod attinet, moris fuit, ut de omnibus hisce rebus judex reum interrogaret. Μox, ἐρωτώμενα pro ἐπερωνώμενα ms. Norfolc. (69) Οὐρανίου. Επουρανίου ed. Steph. STROTH. Sed in exemplari editionis ed. Steph. quod in Bodleiana exstat, per lineam subter ductam idem reprobatur. Post πηγῆς τῆς addit ms. Norfole, και ante στεριές Christoph. Lect. δύος (70) τοῦ Χριστοῦ δροσιζόμενος καὶ ἐνδυναμού- A ventre Christi profluit, perfusus firmatusque. Porμενος. Τὸ δὲ σωμάτιον μάρτυς ἦν τῶν συμβεβηκό των, ὅλον τραῦμα καὶ μώλωψ καὶ συνεσπασμένον (71), καὶ ἀποβεβληκὸς τὴν ἀνθρώπειον ἔξωθεν μορ φήν. Ἐν ᾧ πάσχων Χριστὸς μεγάλας ἐπετέλει δόξας, καταργῶν τὸν ἀντικείμενον, καὶ εἰς τὴν τῶν λοιπῶν ὑποτύπωσιν ὑποδεικνύων, ὅτι μηδὲν φοβερὸν ὅπου Πατρὸς ἀγάπη, μηδὲ ἀλγεινὸν ὅπου Χριστοῦ δόξα. Τῶν γὰρ ἀνόμων μεθ' ἡμέρας πάλιν στρεβλούν των τὸν μάρτυρα, καὶ νομιζόντων ὅτι, οἰδούντων καὶ φλεγμαινόντων τῶν σωμάτων (72), εἰ τὰ αὐτὰ προσενέγκοιεν κολαστήρια περιέσοιντο αὐτοῦ, ὁπότε οὐ δὲ (73) τὴν ἀπὸ τῶν χειρῶν ἀφὴν ἠνείχετο· ἤ ὅτι ἐναποθανών ταῖς βασάνοις, φόβον ἐμποιήσειε τοῖς λοιποῖς· οὐ μόνον οὐδὲν περὶ αὐτὸν τοιοῦτο συνέβη, ἀλλὰ καὶ παρὰ πᾶσαν δόξαν ἀνθρώπων ἀνέκυψε (74) καὶ ἀνωρθώθη τὸ σωμάτιον ἐν ταῖς μετέπειτα βασάνοις, καὶ τὴν ἰδέαν ἀπέλαβε τὴν προτέραν καὶ τὴν χρῆσιν τῶν μελῶν· ὥστε μὴ κόλασιν, ἀλλ ̓ ἴασιν διὰ τῆς χάριτος τοῦ Χριστοῦ, τὴν δευτέραν στρέβλωσιν αὐτῷ γενέσθαι. ro corpus ipsum abunde testabatur ea quæ acciderant; quippe quod nihil aliud esset præter vulnera atque vibices; totum contractum atque contortum nec jam externam hominis speciem retinens. In quo Christus ipse perpetiens, magna miracula patrabat, adversarium funditus delens, et illustri exemplo cæteris ostendens, nihil esse metuendum ubi charitas Patris adsit; nullum dolorem, ubi gloria vertitur Christi. Quippe cum impii illi paucis post diebus iterum torquere martyrem cœpissent, crederentque si turgescentibus adhuc et inflammatis vulneribus eadem tormenta de integro adhiberent, fore ut illo superiores evaderent, quippe qui ne manuum quidem contrectationem posB set sustinere ; vel id certe eventurum, ut ille tormentis immortuus, terrorem injiceret reliquis; non modo nihil ejusmodi illi contigit, sed præter omnium opinionem, corpus ejus subito relevatum erectumque constitit in tormentis posterioribus, et pristinam speciem usumque membrorum recu peravit prorsus ut secunda illa excarnificatio, divina opitulante gratia, medelam potius, quam pœnam ei attulisse videretur. VII. Καὶ Βιβλιάδα δέ τινα μίαν τῶν ἠρνημένων, ἤδη δοκῶν διάβολος (75) καταπεπωκέναι, θελήσας δὲ καὶ διὰ βλασφημίας (76) κατακρῖναι, ἦγεν ἐπὶ κόλασιν, ἀναγκάζων εἰπεῖν τὰ ἄθεα περὶ ἡμῶν, ὡς εὔ θραυστον ήδη καὶ ἄνανδρον. Ἡ δὲ ἐν τῇ στρεβλώ σει (77) ἀνένηψε, καὶ ὡς ἂν εἰπεῖν ἐκ βαθέος ὕπνου ἀνεγρηγόρησεν· ὑπομνησθεῖσα διὰ τῆς προσκαίρου C τιμωρίας τὴν αἰώνιον ἐν γεέννῃ κόλασιν. Καὶ ἐξ ἐναντίας ἀντεῖπε τοῖς βλασφήμοις (78) φήσασα· Πῶς ἂν παιδία φάγοιεν (79) οἱ τοιοῦτοι, οἷς μηδὲ ἀλό (70) Ἐκ τῆς νηδύος. Alludit ad cap. vu ex Joannis Evangelio, in quo legitur: Flumina de ventre ejus fluent aquæ vivæ. VALES. et incurvum (71) Συνεσπασμένον. Contractum malim vertere, quam distractum et divulsum,ut initio verteram. Hoc enim esset διεσπασμένον. Contractum autem intelligo præ magnitudine tormentorum. Nam qui in equuleo torquebantur vehementius, caput incurvare cogebantur, ut docet Am. Marcellinus, cum ait : « Vel sub equuleo caput incurvos, aut ictu carnificis torvi substravit. » Inepte Christophorsonus contractum in rugas corpus interpretatus est. VALES. (72) Τῶν σωμάτων. Scribendum videtur τραν. μάτων, ut legit Rufinus. VALES. (73) Ὁπότε οὐδέ. Ὁπότέ γοῦν οὐδέ Gruteri Lect. et margo exemplaris Jonesiani. STROTH Statim ante περιέσονται pro περιέσοιντο ms. Norfolc. et hoc loco y post od deest in ms. Bodl. (74) "Ανέκυψε. In ed. R. Steph. ἀνεκάλυψε. In codice Medicao et Maz., Fuk. et Sav.. et apud Nicephorum legitur ανέκυψε, qure procul dubio vera hujus loci scriptura est. Opponitur enim avizove καὶ ἀνωρθώθη illis quæ supra dixerat de toto corpore Sancti diaconi contracto atque incurvato. Itaque hic locus superiorem expositionem nostram plane confirmat. VALES. Habent ανέκυψε lect quoque Venet. et Christoph. et cod. Norfole. atque margo exemplaris ed. Steph. quod in Bodl. exstat. (75) Δοκών διάβολος. Ex ms. Savil. seu Bodl. articulum recepi. Καταπεπτωκέναι pro καταπεπω κέναι ms. Norfolc. (76) Διὰ βλασφημίας. Christophorsonus blasphe D VII. Sed et Bibliadem quamdam ex eorum numero qui Christi fidem abnegaverant, cum jam diabolus a se absorptam crederet, velletque insuper damnationem illius cumulare blasphemia, ad supplicium duxit, adigens eam, utpote fragilem jam. et ignavam, impia de nobis proloqui. Verum illa resipuit inter cruciatus, ac veluti ex altissimo somno excitata est, præsente supplicio de æternæ gehennæ cruciatibus ipsam submonente. Et contradicens impiis: Qui fieri posset, inquit, ut infantes miam adersus Christum intellexit. Videndum tamen est, ne hic quoque blasphemia adversus religionem Christianorum intelligatur. Certe quæ sequuntur verba id penitus evincunt. Sequitur enim ἀναγκάζων εἰπεῖν τὰ ἄθεα περὶ ἠμῶν. Porro hac mulier in ms. Maz. ac Med. Βιβλίας dicitur non Βιβλις, sic etiam vocaturin Fuk. Rufinus hanc cum Blandina videtur confudisse gravi errore. VALES. EX cod. Reg. Βίβλιδα posuerat ed. Steph. quam quidem nominis scripturam habent et Gregorius Tur. De gloria mart. c. 49, et martyrologi. Sed alteram lect, firmant ms. Steph. marg. ed. Genev. codicesque Bodl. seu Savil. et Norf. Qua vero ratione inductus Rufinus hæc omnia ad Blandinam detorserit, nescio, nisi si hocce nomen in codice suo pro Bibliade scriptum invenerit. (77) Ἐν τῇ στρεβλώσει. Abest τῇ ed. Steph. STROTH. (78) ̓Αντεῖπε τοῖς βλασφήμοις. In ed R. Steph., τοῖς βασανισταῖς. Sed longe melior est lectio quam reperi in cod. Maz. et Med., Fuk. et Sav. τοῖς βλαστ φήμοις. Sic vocantur a Lugdunensibus gentiles, qui Christianam religionem calumniabantur, vel certe lapsi, qui præ cruciatuum violentia infanticidia et incestus a Christianis admitti fassi erant. VALES. Sed de lapsorum hujuscemodi confessione, nihil, quod credam, exstat. Valesii lectionem firmant Lect. Venet. ms. Norfolc. cum margine Steph. ed. in Biblioth. Bodl. Christophorsonique Lect. (79) Πῶς ἂν παιδία φάγοιεν. « Erubescat error vester Christianis, qui ne animulium quidem sanguinem inepulis esculentis habemus, qui propterea quoque suffocatis et morticinis abstinemus, ne comeiderent, quibus ne sanguinem quidem animan- Α γων ζώων αἷμα φαγεῖν ἐξόν; καὶ ἀπὸ τοῦδε Χρισ στιχνὴν ἑαυτὴν ὡμολόγει, καὶ τῷ κλήρῳ (80) τῶν μέρο τύρων προσετέθη. tium degustare licet? Abhinc Christianam se esse confessa, in consortium martyrum relata est VIII. Porro cum universa tyrannorum tormenta per martyrum constantiam a Christo essent hebetata ac retusa, alias machinas diabolus excogitavit; ut scilicet in obscurissimum ac molestissimum carceris locum conjicerentur, utque pedes in nervo ad quintum usque foramen distensos haberent, ac reliqua hujusmodi cruciatuum genera perferrent, quibus ministri, utpote infensi et a damone incitali, vexare inclusos consueverunt adeo ut ex eorum numero quamplurimi in carcere suffocati interierint, quos scilicet Deus, qui suam in omnibus gloriam ostendit, hoc mortis genere defungi voluerat. Alii siquidem qui acerbissime excruciati fuerant, ita ut ne vivere quidem diutius posse crederentur, quamvis omni curationis genere refocillati fuissent, permans runt in custodia, hominum quidem auxilio destituti, verum roborati a Deo, et tam animi quam corporis vigore firmati ; qui quidem accendebant cæteros et consolabantur. Alii vero novelli qui recens comprehensi fuerant, quorum corpora cruciatibus perferendis nondum assueverant, cum gravitatem carceris pati non possent, in ipsa custodia exspirarunt. IX.Beatissimus autem Pothinus qui episcopatum Lugdunensis Ecclesiæ administrabat, nonagenario major, et corpore admodum infirmo, ob præsentem quidem corporis imbecillitatem ægre spiritum trahens, cæterum præ cupiditate imminentis mar quo modo sanguine contaminemur vel intra viscera et Norf. (81) Καὶ τὰς ἐν τῷ ξύλω διατάσεις τῶν ποδῶν. Superiore libro ubi de Justini martyrio dictum est, observavimus ξύλον a Graecis dici, quem Latini appellant nervum. Id plane confirmat Rufinus qui nunc locum ita interpretatur: Ac septimo (ut dicunt) puncto in nervo pedes, contra quam credi fas est, distenti, in intimo pœnarum loco deperirent. Has διατάσεις τῶν ποδῶν optime expressit Prudentius in versibus quos supra citavimus: Lignoque plantas inserit. Porro hujus supplicii hæc videtur fuisse forma. Truncus fait ligneus quinis hinc et inde foraminibus certo invicem spatio divisis excavatus; in hac loramina tanquam in oereas quasdam, pedes inserebantur noxiorum, et vincnlis seu nervis astringebantur, ut ex Aratoris versibus colligitur, quos su B ΥΠΙ. Καταργηθέντων δὲ τῶν τυραννικών κολα στηρίων ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ διὰ τῆς τῶν μακαρίων ὑπομονῆς, ἐτέρας μηχανὰς ὁ διάβολος ἐπενόει, τὰς κατὰ τὴν εἰρκτὴν ἐν τῷ σκότει καὶ τῷ χαλεπωτάτῳ χωρίῳ συγκλείσεις· καὶ τὰς ἐν τῷ ξύλῳ διατάσεις τῶν ποδῶν (81), ἐπὶ πέμπτον διατεινομένων τρύπημα καὶ τὰς λοιπὰς αἰκίας, ὅτας ειώθασιν όργιζόμενοι ὑπουργοί, καὶ ταῦτα διαβόλου πλήρεις, διατιθέναι τους ἐγκλειομένους· ὥστε ἀποπνιγῆναι τοὺς πλείστους ἐν τῇ εἰεκτῇ, ὅσους γε ὁ Κύριος οὕτως ἐξελθεῖν θέ λησεν, ἐπιδεικνύων τὴν αὐτοῦ δόξαν (82). Οἱ μὲν γὰρ βασανισθέντες πικρῶς, ὥστε δοκεῖν μηδὲ τῆς πάσης θεραπείας τυχόντας ἔτι ζῆσαι δύνασθαι, παρέμενον ἐν τῇ εἰρητῇ· ἔρημοι μὲν τῆς παρὰ ἀνθρώπων ἐπιμε λείας, ἀναῤῥωννύμενοι δὲ ὑπὸ τοῦ Κυρίου (83) και ἐνδυναμούμενοι καὶ σώματι καὶ ψυχῇ, καὶ τοὺς λοι ποὺς παρορμῶντες καὶ παραμυθούμενοι. Οἱ δὲ νεαροὶ καὶ ἄρτι συνειλημμένοι, ὧν μὴ προκατήκιστο τὰ σώματα, τὸ βάρος οὐκ ἔφερον τῆς συγκλείσεως, ἀλλ ̓ ἔνδον ἐναπέθνησκον. μη ΙΧ. Ὁ δὲ μακάριος Ποθεινὸς ὁ τὴν διακονίαν τῆς ἐπισκοπῆς ἐν Λουγδούνῳ πεπιστευμένος, ὑπὲρ τὰ ἐνενήκοντα ἔτη τῆς ἡλικίας (84) γεγονώς, καὶ πάνω ἀσθενὴς τῷ σώματι, μόλις μὲν ἐμπνέων διὰ τὴν προC κειμένην (85) σωματικὴν ἀσθένειαν, ὑπὸ δὲ προθυ pra retulimus in adnotationibus ad librum iv. Et Rutinus quidem hæc foramina vulgo puncta appellata esse testatur, quod confirmat locus ex Passione Chrysanti et Dariæ, quem ibidem adduxi. Sed quod Rutinus septimum punctum dixit, vix credibile mihi videtur. Certe Eusebius hoc loco quintum duntaxat foramen dixit; et aliis in locis hunc numerum foraminum nunquam supergressus est.De his punctis intelligendus est locus in actis Græcis Passionis Tarachi Probi et Andronici: Μάξιμος ήγε μὼν εἶπε βαλόντες αὐτῷ σίδηρα, εἰς τέσσερα κεντή ματα διατείνατε, quod vetus interpres pessime ver it hoc modo: Mittite illi ferrum per quatuor loca nervorum, et confringite. VALES. (82) Επιδεικνύων τὴν αὐτοῦ δόξαν. Pro his Christoph. ̓Αλλὰ καὶ τοῦ Θεοῦ ἐνταῦθα ἐπιδεικνυόντας τὴν δεξαν. STROTH. (3) Τοῦ Κυρίου. Τοῦ abest ed. Steph. STROTH. Addas ms. Bodl. (84) Τῆς ἡλικίας. Τὴν ἡλικίαν non male ms. Norf. (85) Διὰ τὴν προκειμένην. Hoc loco verba videntur esse transposita. Sic igitur legendum puto: Διὰ τὴν ἐγκειμένην σωματικὴν ἀσθένειαν. Et paulo post ubi legitur: Διὰ τὴν ἐγκειμένην τῆς μαρτυ ρίας ἐπιθυμίαν, scribo προκειμένην. Porro hoc Ροthini martyrium elegantissime describit Eucherius Lugdunensis episcopus in sermone de S. Blandina: « Praestitit inter ista divina providentia, ut in tantis patriæ sacrificiis, etiam pontifex non deesset. Rapitur ad impiam quæstionem grandævus et plenus dierum B. pater noster Pothinus, Ecclesia hujus antistes, et pro cruditionis ut credimus merito, gregi suo jungitur. Ac post Dominici corporis sacrificium, profanis tribunalibus novam de se hostiam Curisto oblaturus infertur. Senilis infirmitas per injurias et afflictiones furentium ministrorum μίας πνεύματος ἀναῤῥωννύμενος διὰ τὴν ἐγκειμένην A tyrii mirabili alacritate animi firmatus, etiam ipse τῆς μαρτυρίας ἐπιθυμίαν, καὶ αὐτὸς ἐπὶ τὸ βῆμα Χ. Ἐνταῦθα δὴ μεγάλη τις οικονομία τοῦ Θεοῦ (91) C 186) Ασύρετο. Ἐφέρετο ed. Steph. ducitur ad tri- (87) Τοῦ Χριστοῦ. Τοῦ κυρίου ms. Bodl. (88) Εἴ τις. Εἴ τι episcopi Castal. cod. STROTH. (90) Ἐξίφη ἐν τῇ εἰρκτῇ. Cod. Medicus ha- ad tribunal ferebatur: corpore quidem partim ob X. Hic vero singularis quædam Dei dispensatio, (91) Τοῦ Θεοῦ. Τοῦ quod Valesius ex mass suis (92) Σπανίως μέν γεγονός. Νοtandum est quod 193) Ὁμολογοῦντες δὲ καὶ ἦταν ὁμολογοῦντες (94) Ἐτιμωρεῖτο. Ετιμώρει ms. Steph. marg. |