oferent, reges Arabum et Saba dona adducent. » Α τὴν βασιλείαν τοῦ Χριστοῦ γνωριζόντων δῶρα προςIn his autem dum in duas partes orbis dividitur, aliud ad occasum solis assignantur, quod primum declaratur his verbis, Reges Tharsis et insulæ munera offerent; » queis mare Occidentale significat, necnon insulas ibidem sitas. Sic ergo olim Jonas propheta surrexit ut fugeret in Tharsis, et descendit Joppen, conscenditque navem ut fugeret in Tharsis, quam esse dicunt Tharsum. In Ezechiele vero Tharsis vocabulum, Carthaginem LXX expresserunt. Aliud clima ad orientem solem his significatur, Reges Arabum et Saba. » Nam Arabum genus orientale est, ulterius autem Persica regio necnon Sabaitarum terra posita dicitur. Pro illo autem, . Reges Arabum et Saba, Aquila et Symmachus ac cum iis Hebraicum exemplar, Reges Saba et Saba habent. Ita ut pronuntiando quidem idipsum sint, elementorum varietate differant. Nam primum Saba per litteram Sen ab Hebræis dictam; secundum vero per Sade scriptum in Hebraico est, unde interpretationis ortum discrimen est. Servator sane hoc nomen commemorat dicens: Regina Saba surget in die judicii, et condemnabit generationem hanc, quia venit a finibus terræ, ut audiret sapientiam Salomonis 39: aperte declarans in terminis terræ sitam gentem Saba dictam. Hæc porro tertius Regnorum liber de ista gente narrat : . Et regina Saba audivit nomen Salomonis, et venit ut tentaret eum in ænigmatibus. Et venit in Jerusalem in potestate gravi valde. Et cameli ferentes delicias et lapidem pretiosum 4. » Vocabatur porro regio atque gens illa Saba, a proavo Saba, qui filius Chus fuisse scribitur. Ait ergo Moysis Scriptura: ‹ Filii autem Chus, Saba et Hevila, et Sabatha "1. › Chus vero explicatur « Athiops. » Gens igitur quæ Saba vocatur, Athiopica videtur esse. Secundum item Saba memoratur, de quo ait Scriptura: Filii Regmas, Saba et Dadan ". » Congruenter itaque in psalmo secundum reliquos interpretes scribitur: B Reges Saba et Saba dona adducent. Cæterum his prophetia significat, regna ad orientalem plagam sita, itemque regna occidentis, ei qui in valicinio fertur, dona oblatura esse; nam sic indicantur gentes regibus subditæ. Num fortasse reges dican- D tur angeli, qui gentibus præsunt, Deo sacra facientes, eique Ecclesias gentium quarum præfecti sunt in donum offerentes? Quare deinde vaticinatur futurum, ut adorent eum omnes reges. Neque enim duntaxat prædicta dona allaturos prænuntiat, sed eum etiam adoraturos esse. Quod item Moyses in magno cantico docuit de Christo talia fatus: Lætamini, coli, cum ipso, et adorent eum omnes angeli Dei ". » Hi scilicet reges, occulti et invisibiles gentiuin principes Dominum suum adorantes, animas sibi commissas ipsi in dona offerebant : quare sub hæc adjicitur, Omnes gentes servient « Gen. x, 7. 33 Luc. 31, 31. to 111 Reg. x, 1, 2. 40 οίσουσιν αὐτῷ, προφητεύεται· δι' ὁ λέλεκται ἑξῆς· αὐτῷ. Ο δὴ καὶ Μωϋσῆς ἐν μεγάλῃ ᾠδῇ ἐδίδασκεν A ei. . Quod sane huic dicto affine est : « Dominus ὡδί πη περὶ Χριστοῦ λέγων· « Εὐφράνθητε, οὐρα νοί, ἅμα αὐτῷ, καὶ προσκυνησάτωσαν αὐτῷ πάντες ἄγγελοι Θεοῦ. » Οὗτοι δῆτα οἱ βασιλεῖς, ἀφανεῖς καὶ ἀόρατοι τῶν ἐθνῶν ἄρχοντες, προσκυνήσαντες τὸν ἑαυτῶν Κύριον, τὰς ὑπ' αὐτοῖς ψυχὰς δῶρα προςἦγον αὐτῷ. Διόπερ τούτοις ἑξῆς συνήπται τό· « Πάντα τὰ ἔθνη δουλεύσουσιν αὐτῷ. » Σύμφωνον δ ̓ ἂν εἴη τοῦτο τῷ φήσαντι λόγῳ· ο Κύριος εἶπε πρὸς μέ· Υἱός μου εἶ σύ· ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε. Αἴτησα. παρ' ἐμοῦ, καὶ δώσω σοι ἔθνη τὴν κληρονομίαν σου, καὶ τὴν κατάσχεσίν σου τα πέρατα τῆς γῆς. » "Ο δή καὶ πεπεῖσθαι χρή πληρωθήσεσθαι, ὅτ' ἂν τὸ πλή ρωμα τῶν ἐθνῶν εἰσέλθῃ, καὶ μάλιστα κατὰ τὴν δευ dixit ad me : Filius meus es tu, ego hodie genui te. Postula a me, et dabo tibi gentes hæreditatem tuam, et possessionem tuam terminos terræ **. Quod sane eventurum esse credendum, quando plenitudo gentium ingressa fuerit, maximeque in secundo et divino Servatoris nostri adventu. Tunc omines reges adorabunt eum, et omnes gentes servient el, Et hic omnium finis erit, cum tradiderit regnum Deo et Patri, cum destruxerit omnem principatum et omnem potestatem et virtutem. Oportet enim eum regnare, donec ponat omnes inimicos sub pedibus suis, et novissima mimica destruatur mors *5. › τέραν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Θεοφάνειαν. Τότε γοῦν πάντες οἱ βασιλεῖς προσκυνήσουσιν αὐτῷ, καὶ πάντα τα ἔθνη δουλεύσουσιν αὐτῷ. ι Καὶ τοῦτο ἔσται τὸ πάντων τέλος, ὅτ' ἂν παραδιδῷ τὴν βασιλείαν τῷ Θεῷ καὶ Πατρί, ὅτ' ἂν καταργήσῃ πᾶσαν ἀρχὴν καὶ πᾶσαν ἐξουσίαν καὶ δύναμιν. Δεῖ γὰρ αὐτὸν βασιλεύειν, ἄχρι οὗ θῇ πάντας τοὺς ἐχθροὺς ὑπὸ πόδας αὐτοῦ, ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος. κ C • Ὅτι ἐῤῥύσατο πτωχὸν ἐκ δυνάστου, καὶ πένητα Β ᾧ οὐχ ὑπῆρχε βοηθός. ι 'Αντὶ τοῦ· . Ὅτι ἐῤῥύσατο πτωχὸν ἐκ δυνάστου, » ὁ Σύμμαχος· « Ὅτι ἐξελεῖται πένητα οιμώζοντα. » Οὐ γὰρ ὡς ἤδη γεγενημένα, ἀλλ' ὡς μέλλοντα ἔσεσθαι ταῦτα θεσπίζει. Ορα δὲ ὁσάκις τοῦ πτωχοῦ μνημονεύει, πρῶτον εἰπών· ο Κρί νειν τὸν λαόν σου ἐν δικαιοσύνῃ, καὶ τοὺς πτωχοὺς ἐν κρίσει· ο δεύτερον, ο Κρινεῖ τοὺς πτωχοὺς τοῦ λαοῦ, καὶ σώσει τοὺς υἱοὺς τῶν πενήτων· ν καὶ νῦν πάλιν· • Ότι εῤῥύσατο πτωχὸν ἐκ δυνάστου καὶ πένητα ᾧ οὐχ ὑπῆρχε βοηθός· καὶ αὖθις· ο Φείσεται πτωχού καὶ πένητος, καὶ ψυχὰς πενήτων σώσει. » Οίμαι δὲ διὰ τούτων ἁπάντων πτωχοὺς καὶ πένητας καλεῖν τοὺς ἀποστόλους καὶ τοὺς μαθητὰς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν, εἴ, τὴν δι' αὐτὸν πτωχείαν ἀνειληφότες, τὴν εἰς ἄκρον ἀρετῆς ἐλαύνουσαν κατώρθουν φιλοσοφίαν· δι' ὃ περὶ αὐτῶν Ἡσαΐας μὲν προανεφώνει λέγων· . Εὐαγγε λίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με. . 'Αυτὸς δὲ ὁ Σω τὴρ, αὐτοῖς προσομιλῶν, ἔλεγε· ι Μακάριοι οι πτω χοὶ, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Πάντα ν οὖν τὰ ἔθνη δουλεύσουσιν αὐτῷ, ὅτι ἐῤῥύσατο πτωχὸν ἐκ δυνάστου, καὶ πένητα ᾧ οὐχ ὑπῆρχε βοηθός. » Τὸ γὰρ, ο ὅτι, ο παρὰ πᾶσι τοῖς ἑρμηνευταῖς καὶ ἐν αὐτῇ τῇ Ἑβραϊκή γραφή κείμενον, αἰτιολογικὸν τυγχάνει, διδάσκων ὅπως πάντα τὰ ἔθνη δουλεύσειν ἤμελλε τῷ Σωτῆρι. Τοῦτο γὰρ, φησί, γενήσεται, ι ἐπειδὴ ῥύσεται πτωχὸν ἐκ δυνάστου· ἡ ὡς εἰ σα φέστερον ἔλεγεν· Οτι τῶν ἀποστόλων αὐτοῦ τὸ τάγμα, τῶν δι' αὐτὸν πτωχῶν καὶ πενήτων, ρύσεται ἀπὸ παντὸς δυνάστου. Πολλῶν γὰρ δυναστῶν ὁρατῶν τε καὶ ἀφανῶν ἀντικειμένων καὶ ἐπανισταμένων τούτοις αυτ τοῖς τοῖς πτωχοῖς καὶ τοῖς πένησιν, αὐτὸς, ἀφανεῖ δυ νάμει προασπίζων αὐτῶν, ἐκ πάντων αὐτοὺς ῥύσεται, πρὸς τὸ μὴ κωλυθῆναι τὴν δι' αὐτῶν ἐπιτελουμένην τοῦ εὐαγγελικοῦ κηρύγματος υπηρεσίαν. Καὶ τοῦτο πράξει συνὼν αὐτοῖς, καθ ̓ ἣν ποιήσεται πρὸς αὐτοὺς ἐπαγγελίαν φήσας· . Ἰδοὺ ἐγὼ μεθ' ὑμῶν εἰμι πά σας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. » Ο5τως οὖν καὶ ἐφείσατο πτωχοῦ καὶ πένητος, καὶ ψ D Quia VERS. 12. Quia liberavit pauperem a potente, et pauperem cui non erat adjutor. Pro illo: liberavit pauperem a potente, Symmachus: ‹ Quia eripiet pauperem ejulantem. . Hæc quippe non quasi jam evenerint, sed ut futura vaticinatur. Animadvertas velim quoties pauperem memoret; primo cum ait : c Judicare populum tuum in justitia, et pauperes tuos in judicio ; » secundo : c Judicabit pauperes populi, et salvos faciet filios pauperum ; » et nunc iterum : c Quia liberavit pauperem a potente, et pauperem cui non erat adjutor; ac rursum : c Parcet pauperi et inopi, et animas pauperum salvas faciet.› Arbitror porro his omnibus in locis ipsum apostolos et discipulos Servateris nostri, pauperes et inopes vocare, qui propter ipsum paupertatem subeuntes, philosophiam illam ad virtutis fastigium evehentem colebant. Quamobrem hæc de illis Isaias prænuntiabat: ‹ Evangelizare pauperibus misit me ". » Ipse vero Dominus eos alloquens dicebat : e Beati pauperes, quoniam ipsorum est regnum coelorum 7. Omnes > ergogentes servient ei, quia liberavit pauperem a potente, et pauperem cui non erat adjutor. › Nam illud, c quia, » apud omnes interpretes, et in ipsa Hebraica scriptura positum, causam denotat, docens cur futurum sit ut omnes gentes serviant Servatori ; id nanque fiet, inquit, e quia liberavit pauperem a potente; › ac si clarius diceret : Quia apostolorum suorum, qui propter ipsum pauperes et inopes erant, ordinem liberabit ab omni potente. Cum multi enim potentes visibiles et invisibiles adversum illos pauperes et inopes insurgent, eosdem ipse occulta virtute proteget, exque omnibus libera bit, ut ne quod ipsi obeunt evangelicæ prædicationis ministerium præpediatur. Idque ipse præsens efficiet, secundum ab se tradendam promissionem, qua dicit: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem sæcyli 8. Sic itaque pepercit pauperi et inopi, et animas paupe 45 1 Cor. XV, 24-26. 16 [sa. LXI 1, 47 Matth. v, 3. 48 Matth. xxvi, 20. ** Psal. 11, 7, 8. PATROL GR. XXIII. 26 48 50 Ε B rum salvas fecit : hæcque omnia discipulis et apostolis A χας πενήτων ἔσωσε· και ταῦτα πάντα τοῖς αὐτοῦ suis præbuit, ut in omnem terram exiret sonus eorum et in fines orbis terræ verba eorum. Horum vero pauperum et inopum animas ex usuris et iniquitate redemit, ut nemini quidpiam deberent. Quod si quandoque fenus acceperint, ita ut veterum peccatorum rei exsistant; at ipse pretioso sanguine pro illis tradito redemit animas eorum: unde divinus Apostolus hæc docuit : Christus nos redemit de maledicto legis, factus pro nobis maledictum 49. » Nam quia debitores erant legi Moysi, et quæ scripto tradita sunt non impleverant, sub maledicto deinde erant, quod non totam legem servassent. Scriptum quippe erat: • Maledictus omnis qui non manebit in omnibus quæ scripta sunt in libro legis, ut faciat ea s. Merito ereptos illos ex tali maledictione, ex usuris et iniquitate redemit, factus pro illis maledictum: traditoque eorumdem gratia pretioso sanguine, sic sibi pretiosus effecit. Quare sub hæc dicitur, « Et pretiosum nomen eorum coram illo; ideo illos sic allocutus scribitur Nolite gaudere quoniam dæmonia subjiciuntur vobis : gaudete autem et exsultate quia nomina vestra scripta sunt in cœlis. Cur autem nomen eorum pretiosum erat coram illo, nisi quia ipse nomina illis indere dignatus est, Simonem, Petrum nuncupans; Thomam, Didymum; filios Zebedæi, Boanerges, quod explicatur filii tonitrui? lino vero universim omnium nomen pretiosum erat coram illo. Idque significat Evangelii scriptura dicens: Hos duodecim elegit Jesus, quos apostolos nominavit 52. » Pro illo autem, « nomen eorum, Hebraica scriptura, e sanguis eorum, circumfert; atque reliqui sic interpretati sunt, Aquila scilicet: Et honorabitur sanguis eorum in oculis ejus; › Symmachus vero: Et pretiosus erit sanguis eorum coram illo. Queis aperte necem illorum subindicavit, qua singuli vario martyrii genere affecti sunt, ac alius alio modo ob testimonium de illo datum sanguinis agonem subiit; ita ut de illis dicatur: Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum ejus 53. » Isti enim simile hoc quoque dictum est: Et pretiosum nomen eorum coram illo. » μαθηταῖς καὶ ἀποστόλοις παρεῖχεν, ἵν' εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξέλθοι ὁ φθόγγος αὐτῶν, καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν. Τούτων δὲ τῶν πτω χῶν καὶ τῶν πενήτων ἐκ τόκου καὶ ἐξ ἀδικίας ἐλυ τρώσατο τὰς ψυχὰς, ὅπως μηδενὶ μηδὲν ὀφείλοιεν. Εἰ δὲ καί ποτε δεδανεισμένοι ὤφλησαν, ὥστε ενόχους αυτ τοὺς γενέσθαι παλαιῶν ἁμαρτημάτων, ἀλλ' αὐτὸς, τὸ αἷμα τὸ τίμιον λύτρον ὑπὲρ αὐτῶν δοὺς, ἐλυτρώσατο τὰς ψυχὰς αὐτῶν· ὅθεν ὁ θεῖος Απόστολος ἐδίδασκε λέγων· « Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου, γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα. · Ἐπειδὴ γὰρ χρεῶσται ἦσαν καὶ ὀφειλέται τῆς Μωϋσέως νομο θεσίας, οὐκ ἐπλήρουν δὲ τὰ γεγραμμένα, εἶθ ̓ ὑπὸ κατάραν ἦσαν, διὰ τὸ μὴ πάντα τὸν νόμον φυλάτ τειν. Γέγραπτο γάρ' ι Επικατάρατος πᾶς ὃς οὐκ ἐμμένει πᾶσι τοῖς γεγραμμένοις ἐν τῷ βιβλίῳ τοῦ νόμου τοῦ ποιῆσαι αὐτά. » Εἰκότως ταύτης τῆς ἀρᾶς ἐλευθερώσας αὐτοὺς, ἐκ τόκου καὶ ἐξ ἀδικίας ἐλυτροῦτο αὐτοὺς, γινόμενος ὑπὲρ αὐτῶν κατάρα" καὶ τὸ τίμιον αὐτοῦ αἷμα ὑπὲρ αὐτῶν διδούς, καὶ οὕτω τιμίους ἑαυτῷ ἀπεργαζόμενος. Διὸ λέλεκται ἑξῆς· « Καὶ ἔντιμον τὸ ὄνομα αὐτῶν ἐνώπιον αὐτοῦ. » "Οθεν ἀναγέγραπται εἰρηκὼς πρὸς αὐτούς· • Μη χαίρετε, ὅτι τὰ δαιμόνια ὑμῖν ὑποτάσσεται· χαίρετε δὲ καὶ ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι τὰ ὀνόματα ὑμῶν ἐγ γέγραπται ἐν τοῖς οὐρανοῖς. » Διὰ τί δὲ τὸ ὄνομα αὐτ τῶν ἔντιμον ἦν ἐνώπιον αὐτοῦ, ἀλλ' ἐπειδήπερ αὐτὸς καὶ τῶν ὀνομάτων αὐτοὺς ἠξίου, τὸν μὲν Σίμωνα Πέ τρον ἀνειπών, τὸν δὲ Θωμᾶν Δίδυμον, τούς τε υἱοὺς Ζεβεδαίου Βοανείργες, ὅπερ ἑρμηνεύεται υἱοὶ βρον τῆς ; ̓Αλλὰ καὶ κατὰ τὸ κοινὸν πάντων αὐτῶν ἔντιμον ὄνομα ἦν ἐνώπιον αὐτοῦ. Τοῦτο δὲ ἦν ὅπερ ἐπεσημήνατο ἡ τοῦ Εὐαγγελίου γραφή φήσασα· « Τούτους τοὺς δώδεκα ἐξελέξατο ὁ Ἰησοῦς, οὓς καὶ ἀποστόλους ὠνόμασεν. • Αντὶ δὲ τοῦ, « τὸ ὄνομα αὐτῶν, τὸ αἷμα αὐτῶν, ἡ Ἑβραϊκή γραφή περιέχει· οὕτω δὲ καὶ οἱ λοιποὶ ἡρμήνευσαν· ὁ μὲν Ἀκύλας εἰπών· ι Καὶ τιμηθήσεται τὸ αἷμα αὐτῶν ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ·, ὁ δὲ Σύμμαχος· ι Καὶ τίμιον ἔσται τὸ αἷμα αὐτῶν ἐνώπιον αὐτοῦ. » Δι' ὧν σαφῶς ἡνίξατο τὸν θάνατον τῶν προλεχθέντων, ὧν ὁ καθεὶς ποικίλον ὑπέμεινε τὸ τοῦ μαρτυρίου τέλος, ἄλλος ἄλλως διὰ τὴν εἰς αὐτὸν μαρτυρίαν τὸν δι' αἵματος ὑπομείνας ἀγῶνα· ὥστ ̓ εἰρῆσθαι περὶ αὐτῶν· ο Τίμιος ἐνώπιον Κυρίου ὁ θάνατος τῶν ὁσίων αὐτοῦ. » Τούτῳ γὰρ ὅμοιον τυγχά νει καὶ τὸ μετὰ χεῖρας φάσκον· ι Καὶ ἔντιμον τὸ ὄνομα αὐτῶν ἐνώπιον αὐτοῦ. » VERS. 15, 16. • Et vivet et dabitur ei de auro D • Καὶ ζήσεται καὶ δοθήσεται αὐτῷ ἐκ τοῦ χρυσίου Arabiæ, et orabunt de ipso semper. Hic videtur mihi illud, et vivet, voci Servatoris discipulos alloquentis accinere: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem sæculi 4. Ut enim ejus qui in vaticinio fertur permansionem, et vitam in infinitum durantem declararet, hac usus voce est, et vivet. Diuturna quippe vita opus erat ad prædicta opera edenda. Si itaque is qui in prophetia fertur, judicabit populum suum 20. τῆς ̓Αραβίας, καὶ προσεύξονται περὶ αὐτοῦ διαπαν τός. » Δοκεῖ μοι ἐνταῦθα τὸ, ι καὶ ζήσεται, ο συνά δειν τῇ σωτηρίῳ φωνῇ φησάσῃ πρὸς τοὺς αὐτοῦ ματ θητάς· « Ἰδοὺ ἐγὼ μεθ ̓ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέ ρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. » Ἵνα γὰρ τὴν παραμονὴν καὶ τὴν παρατείνουσαν εἰς ἄπειρον ζωὴν τοῦ προφητευομένου παραστήσῃ, ἐπήγαγε τὸ, « καὶ ζήσεται. » Μακρᾶς γὰρ ἔδει ζωῆς εἰς κατόρθωσιν τῶν εἰρημένων. Εἰ γοῦν ὁ προφητευόμενος κρινεί 59 Luc. vi, 15. 83 Psal. cxv, 15. σε Matth. Β bit calumniatorem, et permanebit cum sole, domi- τὸν λαὸν αὐτοῦ ἐν δικαιοσύνῃ, καὶ τοὺς πτωχοὺς αὐ- A in justitia et pauperes suos in judicio, et humiliaτοῦ ἐν κρίσει, καὶ ταπεινοῖ συκοφάντην, καὶ συμπα ραμενεῖ τῷ ἡλίῳ, κατακυριεύσει τε ἀπὸ θαλάσσης ἕως θαλάσσης, καὶ ἀπὸ ποταμοῦ ἕως τῶν περάτων τῆς οἰκουμένης· εἰκότως μακροβίου ζωῆς ἔδει αὐτῷ. Πῶς τε ὑποταγεῖεν αὐτῷ Αιθίοπες καὶ βασιλεῖς Θαρσεῖς καὶ νῆσοι, προσκυνήσουσί τε αὐτῷ πάντες οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς, καὶ πάντα τὰ ἔθνη δουλεύσουσιν αὐτῷ; Τούτων γὰρ ἕνεκα πάντων διαρκούς αὐτῷ ζωῆς ἔδει. Διὸ μετὰ ταῦτα πάντα καλῶς καὶ ἀναγκαίως ἐπενήνεκται τὸ, ι καὶ ζήσεται· › τοῦτον δη λουμένης τὸν τρόπον τῆς τοῦ προφητευομένου ἀθα νάτου καὶ αἰωνίου ζωῆς. Ἐξῆς δ' εἴρηται· « Καὶ δοθήσεται αὐτῷ ἐκ τοῦ χρυσίου τῆς Ἀραβίας. » Αντί δὲ τοῦ, « τῆς ̓Αραβίας, ο πάλιν ή Εβραϊκή γραφή τὸ ο Σαβὰ ο περιέχει· οἵ τε λοιποὶ ἑρμηνευταὶ τῇ ὁμοία κέχρηνται τῇ φωνῇ. Τροπικῶς μὲν οὖν εἴποι ἄν τις τὸ χρυσίον τοῦτο σημαίνειν τὸν ἐν ἀνθρώποις καθαρώτατον νοῦν. Καὶ κατὰ ἱστορίαν δὲ ἐπληροῦτο τὸ λόγιον, ὅτε οἱ ἐξ ἀνατολῆς μάγοι ἐλθόντες παῖδα ὄντα προσεκύνησαν τὸν Σωτῆρα, προσήνεγκαν τε αὐτῷ χρυσίον καὶ λίβανον καὶ σμύρναν. Μή ποτε δὲ καὶ τὸ, « ζήσεται, ν εἰς ἐκεῖνον ἀναφέρεται τὸν χρόνον, καθ ̓ ὃν Ἡρώδης, ἐπιβουλεύων νηπιάζοντι τῷ Ἰησοῦ, ο πέμψας ἀνεῖλε πάντας τοὺς περὶ τὴν Βηθλεὲμ παῖδας ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ἂν ἠκρίβωσε παρὰ τῶν μάγων. » Τότε γὰρ χρηματισθεὶς ὁ Ἰωσήφ, παρέλαβε Μαρίαν τὴν γυ ναῖκα αὐτοῦ καὶ τὸ παιδίον, καὶ ἀνεχώρησεν εἰς Αἴ γυπτον. Διὸ ταῦτα θεσπίζουσα ἡ παροῦσα προφητεία προΰλεγεν, ὅτι ι ζήσεται, καὶ δοθήσεται αὐτῷ ἐκ Ο τοῦ χρυσίου τῆς ̓Αραβίας κ τοῦ ἀπὸ Σαβά· ὡσεὶ σα φέστερον ἔλεγε « τοῦ ἐκλεκτοῦ. » Ἡ γὰρ Σαβὰ αὕτη καὶ τὸ Σαβαϊτῶν ἔθνος λέγεται εἶναι τῆς ̓Αραβίας τῆς καλουμένης Εὐδαίμονος· ἐντεῦθέν τε ἱστορεῖται τῷ Σολομῶνι φέρεσθαι μετὰ τῶν ἄλλων καὶ χρυσίον ἐκλεκτόν. Καὶ ἄλλως δὲ αὐτοῖς ὀφθαλμοῖς ὁρῶμεν ἐν ταῖς ἐκκλησίαις Χριστοῦ μυρία κειμήλια ἀπὸ χρυσίου καθαροῦ εἰς αὐτοῦ τε τιμὴν ἀφιερούμενα. Εἰκότως οὖν οὐδὲ τὴν τούτων μνήμην παριδεῖν ἠξίω σεν ὁ λόγος. Επιλέγει δὲ ἑξῆς· ι Καὶ προσεύξονται περὶ αὐτοῦ διηνεκῶς, διὰ πάσης ἡμέρας ἕκαστος εὐλογήσει αὐτόν. » Οὐ δεῖ δὲ πολλῶν λόγων εἰς τὸ παραστῆσαι ὅπως πάντες οἱ εἰς τὸν Χριστὸν τοῦ Θεοῦ πεπιστευκότες ἀδιαλείπτους ἀναφέρουσιν εὐχὰς περί αὐτοῦ, ὁ ὡς ἂν ἔχοιεν αὐτὸν αἰεὶ συνάντα, καὶ βοηθὸν αὐτοῖς πᾶσι γιγνόμενον. ὡς δὲ διὰ πάσης ἡμέρας ἕκαστος εὐλογεῖ αὐτὸν, τίς ἂν ἀμφιβάλλοι; Νύκτωρ γοῦν καὶ μεθ ̓ ἡμέραν πλεῖον τῆς ἀναπνοῆς πᾶσα ψυχὴ τῶν εἰς αὐτὸν γνησίως πεπιστευκότων, την προσηγορίαν αὐτοῦ τιμῶσα καὶ σέβουσα εὐλογεῖ αὐτ τὸν, πεπεισμένη εἰς ἑαυτὴν ἀντιστρέφειν τὴν εὐλο γίαν, ἀκολούθως λογίῳ εἰς αὐτοῦ πρόσωπον Χριστοῦ φήσαντι · « Οἱ εὐλογοῦντές σε εὐλόγηνται, καὶ οἱ κατα αρώμενοι σε κεκατέρανται. . "Οθεν καὶ αὔξει ὁσης μέραι καὶ πληθύει τὸ Χριστιανῶν γένος, διὰ τὸ μετέ χειν τῆς ἐκ Θεοῦ εὐλογίας, ἧς ἀπολαύει διὰ τὸ ἀδια ss Matth. 11, 16. 86 Num. XXIV, 9. mittens occidit omnes pueros, qui erant circa Bethlehem a bimatu et infra, secundum tempus quod exquisierat a magis. » Tunc enim responso accepto, Joseph assumpsit Mariam conjugem suam et puerum, et secessit in Ægyptum. Quare hæc prophetia vaticinando prænuntiat : « Vivet et dabitur ei de auro Arabiæ, sen de Saba; ac si apertius diccret, electo. Nam hæc regio Saba et gens Sabaitarum, dicitur esse Arabiæ, quam Felicem vocant: ex qua Salomoni quoque allatum cum aliis fuisse aurum electum enarratur. Et alias quoque in ecclesiis Christi infinita videmus ex auro puro cimelia in ejus honorem consecrata. Merito igitur horum memoria nequaquam prætermissa fuit. Mox subjungitur, « Et orabunt de ipso semper, tota die singuli benedicent eum. Non multis verbis opus ad declarandum quo pacto omnes qui in Christum Dei crediderunt, indesinenter preces efferant de illo, ut illum semper secum habeant, et adjutorem in omnibus nanciscantur. Quod autem quotidie singuli benedicant ei, quis dubitaverit? nam nocte et die animæ omnium in ipsum sincere credentium η frequentius, quam respirent, nomen ejus colunt ac venerantur, ipsique benedicunt : certæ in se reflecti talem benedictionem, secundum hoc in personam Christi dictum : • Qui benedicunt tibi, benedicti sunt, et qui maledicunt tibi, maledicti 56. Quamobrem quotidie crescit et augetur Christianorum genus, quod benedictionis Dei consors est: ea quippe fruitur, quia semper Christo ipsius benedicit, secundum hanc Scripturam dicentem : • Tola die benedicent ei. » Horumque causam declarat dicens: Erit firmamentum in terra in summis montium. His autem indicat Ecclesiam ejus in firma virtutis ipsius petra fundatam firmatam Ꭰ A que, elatam item et exallatam, et quasi in cacumine, λείπτως τὸν Χριστὸν αὐτοῦ εὐλογεῖν ἀκολούθως τῇ montium sitam, in propheticis scilicet et aposto- μετὰ χεῖρας γραφῇ φασκούσῃ· . Ὅλην τὴν ἡμέραν licis verbis, queis Ecclesia Servatoris nostri con- εὐλογήσουσιν αὐτόν· › Καὶ τὸ τούτων αἴτιον παρίstruitur. στησι λέγων· ο Εσται στήριγμα ἐν τῇ γῇ ἐπ' ἄκρου τῶν ὀρέων. » Οὕτω δὲ σημαίνει τὴν Ἐκκλησίαν αὐτοῦ τεθεμελιωμένην καὶ ἐστηριγμένην ἐπὶ τὴν ἀῤῥαγῆ τῆς αὐτοῦ δυνάμεως πέτραν, ἐπηρμένην δὲ καὶ ὑψωμένην, ὡς ἂν ἐπὶ ἄκρα ὀρέων κειμένην, προφητικών δηλαδὴ καὶ ἀποστολικῶν λόγων, οἷς ἡ Ἐκκλησία τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐποικοδομεῖται. 59 • Υπεραρθήσεται ὑπὲρ τὸν Λίβανον ὁ καρπὸς αὐτ τοῦ, καὶ ἐξανθήσουσιν ἐκ πόλεως ὡσεὶ χόρτος της γῆς. » Οπως ὑπερήρθη τοῦ προφητευομένου Σωτή ρος ἡμῶν ὁ καρπὸς ὑπὲρ τὸν Λίβανον νοήσεις τὰ περὶ τοῦ Λιβάνου ἐν προφητείαις λελεγμένα συναγα γών. Εἴρηται δὲ ἐν μὲν τῷ Ησαΐᾳ· « Ἰδοὺ δὴ Κύ ριος Σαβαώθ συνταράσσει τοὺς εὐδόξους μετὰ ισχύος·, καὶ ἑξῆς· · Ὁ δὲ Λίβανος σὺν τοῖς ὑψη λοῖς πεσεῖται. » Λέλεκται δὲ καὶ ἐν Ζαχαρίᾳ· « Διάν οιξον, ὁ Λίβανος, τὰς πύλας σου, καὶ καταφαγέτω πῦρ τὰς κέδρους σου. » Εἴρηται δὲ καὶ ἐν κη' ψαλμών • Συντρίψει τὰς κέδρους τοῦ Λιβάνου, καὶ λεπτυνεῖ αὐτὰς ὡς τὸν μόσχον τὸν Λιβανον. » Ἐπιλύεται δὲ ταύτας τὰς φωνὰς ἀσαφεῖς οὔσας ὁ παρὰ τῷ Ἐζεκιήλ φάσκων λόγος· . Ὁ ἀετὸς ὁ μέγας ὁ μεγαλοπτέρυγος, ὁ πλατὺς τῇ ἐκτάσει, πλήρης ονύχων, ὃς ἔχει τὸ ἤγημα εἰσελθεῖν εἰς τὸν Λίβανον, καὶ ἀπέκοψε τα ἀπαλὰ τῆς κέδρου· ν οἷς ἐξῆς ἐπιλέγεται· ε Οτε ἄν ἔλθῃ ὁ βασιλεὺς Βαβυλῶνος καὶ εἰσέλθῃ εἰς Ἱερουσα λήμ, καὶ λήψεται τοὺς ἄρχοντας. » Σαφῶς γὰρ διὰ τούτων ἡ προφητεία τὸν μὲν ἀετὸν τὸν μέγαν τὸν μεγαλοπτέρυγον τὸν βασιλέα τῶν Βαβυλωνίων ήρμήν VERS. 16, 17. Superextolletur super Libanum fructus ejus, et florebunt de civitate sicut fenum terræ. » Qua ratione Servatoris, qui in prophetia enuntiatur, fructus super Libanum exaltatus sit, intelliges, si colligas ea quæ in prophetiis de Libano dicuntur. Dictum quippe est in Isaia Ecce Dominus Sabaoth conturbat gloriosos cum fortitudine "; » et postea : • Libanus autem cum excelsis B cadet rs. . In Zacharia vero fertur : « Aperi, Libane, portas tuas, et devoret ignis cedros tuas ". » Dictum item fuit in vicesimo octavo psalmo‹ Confringet Dominus cedros Libani, et comminuet eas tanquam vitulum Libanum 6. Has porro voces sane obscuras explicat Scriptura in Ezechiele dicens : « Aquila grandis magnarum alarum, longo membrorum ductu, plena unguibus, ductumque habens ut ingrediatur in Libanum, et exsecuit tenera cedri "; » quibus subdit: • Cum venerit rex Babylonis, et ingressus fuerit in Jerusalem, assumet principes e. His quippe clare prophetia aquilam grandem magnarum alarum, regem Babyloniorum interpretatur; Libanum vero Jerusalem. Reliquorum item prophetarum dicta, ceu de Libano prolata, C νευσε, τὸν δὲ Λίβανον τὴν Ἱερουσαλήμ. Ἐφαρμόσεις Jerosolymæ aptabis. Enim vero nemo ex circumcisione fateri dubitet, iis quæ de Libano dicuntur Jerosolymam adumbrari. • Superexaltabitur, » ut fert sermo præsens, super Libanum fructus ejus,> scilicet Servatoris de quo prophetia loquitur. Fructus autem ejus quis fuerit, nisi Ecclesia ipsius per totum orbem firmata, de qua dicebatur : « Erit firmamentum in terra in summis montium? › Hane 61 62 δὲ καὶ τὰ παρὰ τοῖς λοιποῖς προφήταις ὥσπερ Λιβά νου λελεγμένα τῇ Ἱερουσαλήμ. Ἀλλ ̓ οὐδὲ τῶν ἐκ περιτομής τις ἀμφιβάλλει ἂν μὴ οὐχὶ περὶ τῆς Ίερουσαλὴμ αἰνίττεσθαι ὁμολογεῖν τὰ περὶ Λιβάνου λελεγμένα. • Υπεραρθήσεται ο τοίνυν, τὸ παρὸν λόγιόν φησιν, ι ὑπὲρ τὸν Λίβανον ὁ καρπὸς αὐτοῦ, κ δηλαδὴ τοῦ προφητευομένου Σωτῆρος. Καρπὸς δὲ αὐτοῦ τίς ἂν γένοιτο ἢ Ἐκκλησία αὐτοῦ ἡ καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης ἐστηριγμένη, περὶ ἧς ἐλέγετο • Εσται στήριγμα ἐν τῇ γῇ ἐπ' ἄκρον τῶν ὀρέων;» Αὕτη τοίνυν ὑπεραρθήσεσθαι ὑπὲρ τὸν Λίβανον προφητεύεται· εἰ γὰρ καὶ ἔδοξέ ποτε ὁ δηλωθεὶς Λίβα νος, λέγω δὲ ἡ Ἱερουσαλήμ, δοξάζεσθαι καὶ ἀνθεῖν, ἀλλ' ὑπερήρθη καὶ πολὺ κάλλιον ἐκείνης ἀσυγκρίτῳ ὑπεροχῇ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ὁ καρπὸς, ἡ καθ' ὅλης δηλαδὴ τῆς οἰκουμένης Ἐκκλησία γέγονε. Τούτοις ἑξῆς τοὺς λαοὺς τοὺς κατὰ πᾶσαν πόλιν συγκροτουμένους καὶ τὰ πολλὰ πλήθη παρίστησι λέγων· ι Καὶ ἐξανθήσουσιν ἐκ πόλεως ὡσεὶ χόρτος τῆς γῆς. » Το δὲ, ι ἐκ πόλεως, ἡ εἴρηται, ἀντὶ τοῦ, καθ ̓ ἑκάστην πόλιν καὶ κατὰ πάντα τόπον. ̓Αλλὰ καὶ ἡ Ἐκκλησία αὐτοῦ πόλις ὠνόμασται τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν ἐν αὐτῇ συνισταμένην νόμιμον καὶ εὐαγγελικὴν πολιτείαν. Διὸ λέλεκται· « Δεδοξασμένα ἐλαλήθη περὶ σοῦ, ἡ πόλις τοῦ Θεοῦ· ἡ καὶ πάλιν· ι Τοῦ ποταμοῦ τὰ ὁρμήματα εὐφραίνουσι τὴν πόλιν τοῦ Θεοῦ. • Ἐπεὶ τοίνυν ἡ 60 Psal. xxvi, 5, 6. 61 Ezech. xvΗ, 3. es ibid. 12. itaque super Libanum exaltandam esse in prophe- * Isa. x. 33. 58 ibid. 54. 59 Zach. x1, 1. 63 Psal. LXXXVι, 3. 65 Psal. XLV, 5. |