Изображения страниц
PDF
EPUB

dine operantium iniquitatem. Cum jam enim præteritorum experimentum ceperim, nunquam ea oblivisci possim; sed semper memoria tenens, grato semper animo sum. Sed tamen jam idem abs te auxilium postulo. Secundum reliquos autem interpretes una eademque servatur verbi expostulatio, unaque sermonis sententia: nam apud Symmachum dicitur : « Exaudi, Deus, vocem mei invocantis, a terrore inimici circummunies vitam meam: abscondes me a moliminibus malignorum, a perturbatione operantium iniquitatem. Non enim quasi de præteritis, sed quasi de futuris, omnia dicta sunt, ac similiter secundum reliquos interpretes.

νομένων ευεργεσιών. Διὸ εὐχαριστῶν ἐπὶ τοῖς παρ- A Lexisti me a conventu ma::gnantium, a multituαχηκόσιν, ἐπιλέγει· ο Εσκέπασάς με ἀπὸ συστροφής πονηρευομένων, ἀπὸ πλήθους ἐργαζομένων ἀδικίαν. » Ηδη γὰρ πεῖραν εἰληφὼς τῶν φθασάντων εἰς ἐμὲ, οὔποτε λήθην αὐτῶν ποιήσασθαι δύναμαι· φέρων δὲ αὐτὰ διὰ παντὸς ἐν μνήμῃ, εὐχάριστος εἰσαεὶ τυγ χάνω. Όμως δὲ καὶ νῦν τῆς αὐτῆς ἀξιῶ παρὰ σοῦ βοηθείας τυχεῖν. Κατὰ δὲ τοὺς λοιποὺς ἑρμηνευτὰς, μία καὶ ἡ αὐτὴ πεφύλακται τοῦ λόγου ἔγκλησις, καὶ μία διάνοια τῶν εἰρημένων· διὸ λέλεκται κατὰ τὸν Σύμμαχον· ο Εἰσάκουσον, ὁ Θεὸς, τῆς φωνῆς μου προσλαλοῦντος, ἀπὸ ἐκπλήξεως ἐχθροῦ περιφράξεις τὴν ζωήν μου· κρύψεις με ἀπὸ συσκέψεων κακούργων, ἀπὸ κυκήσεως ἐργαζομένων ἀδικίαν. » Οὐ γὰρ ὡς περὶ παρωχηκότων, ἀλλ' ὡς περὶ μελλόντων τὰ ὅλα εἴρηται, καὶ κατὰ τοὺς λοιποὺς ἑρμηνευτής Β ὁμοίως.

• Οἵτινες ηκόνησαν ὡς ῥομφαίας τὰς γλώσσας αὐτ τῶν, ἐνέτειναν τόξον πρᾶγμα πικρόν, τοῦ κατατοξεύ σαι ἐν ἀποκρύφοις ἄμωμον. Ἐξάπινα κατατοξεύσου σιν αὐτὸν, καὶ οὐ φοβηθήσονται. » Εἰ καὶ προῆγε τοῖς χρόνοις εἰς τὴν σωτήριον ἐπιδημίαν ὁ Δαυΐδ, ἀλλ' οὐκ ἠγνόει τὰ εὐαγγελικὰ μαθήματα θείῳ Πνεύματι μετ μαθητευμένος· ᾔδει δὲ εὖ μάλα τὸ σωτήριον λόγιον τὸ φῆσαν· « Μὴ φοβηθῆτε ἀπὸ τῶν ἀποκτεινόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτεῖναι·, διὸ οὐκ ἠγωνία στρατιωτικῆς παρατάξεως πληθύν, οὐδὲ τοὺς παντευχίαις καὶ δόρασι παραταττομένους· ἀλλὰ τούτων μὲν κατεφρόνει, ὡς ἂν τὸν τοσοῦτον Γολιὰδ ἀκμητὶ καὶ ἀνιδρωτὶ καταβαλών· ἐκείνους δὲ ἠγωνία οὓς ἡνίττετο διὰ τῶν προκειμένων λέγων· « Οἵτινες ἠκόνησαν ὡς ῥομφαίαν τὰς γλώσσας αὐτῶν, ἐνέτειναν τόξον πρᾶγμα πικρόν. » Ορᾷς ὁποίαν διαγράφει πανοπλίαν ἐχθρῶν; Καὶ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν δὲ ἐλέ γετο· ι Υἱοὶ ἀνθρώπων, οἱ ὀδόντες αὐτῶν ὅπλον καὶ βέλη, καὶ ἡ γλῶσσα αὐτῶν μάχαιρα ὀξεῖα. » Ταῦτα δὲ ἀναγέγραπται εἰρηκώς, ο ὁπότε ἀπεδίδρα σκεν ἀπὸ προσώπου Σαούλ εἰς τὸ σπήλαιον. » ̓Απὸ τῶν ὁμοίων τοιγαροῦν λόγων φαίνεται ὁ αὐτὸς ὢν χρόνος, καθ ̓ ἂν καὶ τὰ μετὰ χεῖρας περὶ αὐτῶν ἐκεί νων καὶ τῶν ἐκείνοις παραπλησίων λέλεκτο. ̓Αλλὰ καὶ • ὅτε ἀπέστειλε Σαούλ, καὶ ἐφύλαξε τὸν οἶκον αὐτοῦ τοῦ θανατῶσαι αὐτὸν, » περὶ τῶν αὐτῶν πάλιν τὰς ὁμοίας ἠφίει φωνὰς λέγων· « Ἰδοὺ ἀποφθέγξονται ἐν τῷ στόματι αὐτῶν, καὶ ῥομφαία ἐν τοῖς στόμασιν αὐτῶν. » Αλλ' ἐν ἐκείνοις μὲν ταῦτ ̓ ἐλέ γετο· ἐν δὲ τοῖς μετὰ χεῖρας τοὺς ἐχθροὺς αὐτοῦ, ὧν ἀπὸ φόβου ῥυσθῆναι ηύχετο, ήκονηκέναι φησὶ τὰς γλώσσας αὐτῶν δίκην ῥομφαίας· ἢ κατὰ τοὺς λοιποὺς ἑρμηνευτάς, ο ὡς μάχαιραν·, ἀλλὰ καὶ ἐνέτειναν τὸ τόξον αὐτῶν, κατὰ μὲν τοὺς Ἑβδομήκοντα ἑρμηνευτάς, ἐν πράγματι πικρῷ· ἡ διὰ γὰρ πικροῦ πράγματος κατατοξεύειν ἐπειρῶντο τὸν δίκαιον· κατὰ δὲ τὸν Σύμμαχον, ο Επλήρωσαν, φησί, τὸ τόξον αὐτῶν λόγῳ πικρῷ. ο Ησαν γὰρ ἀληθῶς πικροί, οὐδὲν γλυκὺ περιέχοντες, οἱ τὸν Δαυΐδ διαβάλλοντες πρὸς τὸν Σαούλ· οἷος ἦν ὁ Δωήκ, καὶ οἱ Ζιφαῖοι, καὶ οἱ

[ocr errors]

VERS. 4-7. Qui exacuerunt ut gladium linguas suas, intenderunt arcum, rem amaram; ut sagittent in occultis immaculatum. Subito sagittabunt eum, et non timebunt. Etiamsi David salutarem adventum tempore præverterit, evangelicas tamen disciplinas, magistro Spiritu divino, non ignorabat; sed salutare illud eloquium probe noverat :

Nolite timere ab iis qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere : » quare militaris aciei multitudinem, ac omni genere armorum hastisque instructos homines non reformidabat; sed illos quidem, utpote qui sine sudore et labore immanem illum Goliath prostravisset, despiciebat; eos autem pertinescebat, quos hisce verbis antea subindicavit : • Qui exacuerunt ut gladium linguas suas, intenderunt arcum, rem amaram. Viden' quæ describat inimicorum arma? Supra vero dicebatur. Filii hominum dentes eorum arma et sagittæ, et lingua eorum gladius acutus '. » Hæc autem dixisse scribitur, cum fugeret a facie Saulis in speluncam '.› A verborum sane similitudine videntur illa eodem tempore scripta esse, quo hæc, quæ jam tractamus, de iis et similibus dicta fuere. Sed etiam quando misit Saul, et custodivit domum ejus, ut eum interficeret, › de iisdem iterum similes proferebat voces dicens: Ecce loquentur in ore suo, et gladius in oribus eorum . . Sed hæc quidem ibi; in his vero de quibus nunc sermo, inimicos suos, a quorum metu eripi precabatur, exacuisse ait ut gladium linguas suas, sive secundum reliquos interpretes, • sicut machæram;, imo intenderunt arcum suum, secundum LXX Interpretes, in re amara: per rem quippe amaram justum sagittis confodere tentabant; secundum Symmachum autem, « impleverunt, inquit, arcum suum verbo amaro. Nam qui Davidem apud Saulem cri minabantur, vere amari erant, dulcedine affecti nulla : qualis erat Doec, quales Ziphæi et iis similes. Quin et quivis sermo impius, amarus; ut et divinus, dulcis et suavis fuerit. Quare dictum est :

> Matth. x, 28. 4 Psal. Lvi, 5. s ibid. 1. s Psal. Lvil, 1. * ibid. 8. PATROL. GR. XXIII.

20

[ocr errors]

Gustate et videte, quoniam suavis est Dominus". » Α τούτοις παραπλήσιοι. ̓Αλλὰ καὶ πᾶς ἄθεος λόγος πιο Sævi porro arcus et vere acuti gladii impiorum κρὸς ἂν εἴη, ὥσπερ ὁ θεῖος, χρηστὸς καὶ γλυκύς. Διὸ heterodoxorum, qui simplicium animas sagittis εἴρηται· ι Γεύσασθε, καὶ ἴδετε, ὅτι χρηστὸς ὁ Κύimpetunt, gladiisque suis eas trucidant. Sapientes ριος. » Δεινὰ δὲ τόξα καὶ μάχαιραι ὡς ἀληθῶς ἐξεῖαι quoque hujus sæculi, fucatis et sophisticis ver- αἱ τῶν ἀθέων ἑτεροδόξων, τῶν τὰς ἀκεραίους ψυχὰς bis utentes, multas animas sustulerunt. Opus κατατοξευόντων, καὶ ταῖς ἑαυτῶν ῥομφαίαις και 3rgo nobis ferventi oratione, ut ab iis omnibus τασφαττόντων αὐτάς. Καὶ οἱ σοφοὶ δὲ τοῦ αἰῶνος eripiamur. li vero in primis qui supra memorati τούτου, τὸν ἀπατηλὸν καὶ σεσοφισμένον λόγον προ sunt, simplicem et rudem hominem sagittis confi- βαλλόμενοι, πολλὰς ἀνεῖλον ψυχάς. Εὐχῆς οὖν ἡμῖν cere salagunt; quare dictum est Intenderunt δεῖ συντεταμένης, πρὸς τὸ ῥυσθῆναι τούτων ἁπάντων. arcum, rem amaram, ut sagittent in occultis imΜάλιστα δὲ οἱ προλεχθέντες τὸν ἁπλοῦν καὶ ἀφελῆ maculatum. » Inculpatum hic immaculatum vocat, κατατοξεύειν πειρῶνται· διὸ λέλεκται· « Ἐνέτειναν his indicans sycophantiam contra eos, qui nihil τόξον, πράγμα πικρὸν, τοῦ κατατοξεῦσαι ἐν ἀποκρύ injuriæ intulissent, paratam. Pro illo autem, dim- φοις ἄμωμον. » Καὶ τὸν ἀναίτιον δὲ ἄμωμον καλεῖ, maculatum, » Aquila, e simplicem, interpretatus τὴν κατὰ τῶν μηδὲν ἠδικηκότων υπογράφων συχο est. Nam ii-simplicem et nequitiæ expertem sagittis Η φαντίαν. Ἀντὶ δὲ τοῦ, « ἄμωμον, ἁπλοῦν, ο ἡρμή confodere maxime satagunt: quare infert, ‹ Subito sagittabunt, eum et non timebunt. Nam tempus observantes, confertim et inopinanter immaculalum, sive simplicem, aut innocentem invadunt. Quare ad homines iis similes rescribens Apostolus, ait : < Timeo autem, ne sicut serpens Evam seduxit, ita corrumpantur sensus vestri et excidant a simplicitate, quæ est in Christo 4. Eum quippe cujus anima circummunita fuerit, dejicere nunquam valeant ii qui supra memorati sunt, c qui exacuerunt ut gladium linguas suas, intenderunt arcum, rem amaram, ut sagittent in occultis immaculatum ; » sive, r ut sagittent in occultis simplicem. Subito sagittabunt eum, et non timebunt. At vide quo pacto dicat, sagittabunt eum, non ne C qui talia profero; sed simplicem, id est rudem et innocentem, et adhuc parvulum, ut quis dixerit, ex eorum numero de quibus Servator hæc docuit : Ne contemnatis unum ex pusillis qui sunt in Ecclesia mea 7; › et : « Si quis scandalizaverit unum ex pusillis, expedit ei ut demergatur in mare . Neque enim hic magnum hominem scandalizari Servator inducit, sed eum, qui in Ecclesia pusillus sit ; ut hoc in loco simplicem dicit. Inimici ero go magnos et qui apud Deum sapientes sunt, adoriri non audent, sed simplices et innocentes maxime venantur. Quamobrem David cum inimicos memorasset, ad quos præsertim irrepere soleant declaravit.

Firmaverunt sibi sermonem nequam : narraverunt ut absconderent laqueos. Postquam tropice inimicos gladios suos exacuere et arcus intendere dixerat, jam apertius qui sit gladius, qualis arcus, enarrat his verbis: ‹ Firmaverunt sibi sermonem nequam. Non enim sermonem a Deo mutuati sunt; sed postquam sibi ipsis confinxerunt et commenti sunt, hunc firmaverunt. Tales sunt sycophantæ, et quotquot falsas, quas sibi confinxerunt et commenti sunt, sententias firmare et stabilire satagunt. Deinde vero ubi sermonem illum nequam, quem sibi firmaverant, pravum esse adverterunt,

νευσεν ὁ ̓Ακύλας. Τὸν γὰρ ἁπλοῦν καὶ ἀπειρόκακον
μάλιστα κατατοξεύειν οἱ τοιοῦτοι πειρῶνται· διὸ ἐπι-
λέγει· ι Ἐξάπινα κατατοξεύσουσιν αὐτὸν, καὶ οὐ
φοβηθήσονται. » Καιροφυλακοῦντες γὰρ οὗτοι, ἀθρόως
καὶ ἀπροσδοκήτως ἐπέρχονται τῷ ἀμώμῳ, ἢ τῷ
ἁπλῷ καὶ ἀκεραίῳ. Διὸ γράφων που ὁ ̓Απόστολος πρὸς
τοὺς τοιούτους φησί· « Φοβοῦμαι μή πως, ὡς ὁ ὄφις
έξηπάτησεν Εύαν, φθαρῇ τὰ νοήματα ὑμῶν ἀπὸ τῆς
ἁπλότητος τῆς ἐν Χριστῷ. » Τὸν γὰρ πεφραγμένον
τὴν ψυχὴν οὐκ ἄν ποτε δύναιντο καταβαλεῖν οἱ προ-
λεχθέντες, οἵτινες ἠκάνησαν ὡς ῥομφαίαν τὰς γλώσ-
σας αὐτῶν, καὶ ἐνέτειναν τόξον, πρᾶγμα πικρόν, τοῦ
κατατοξεῦσαι ἐν ἀποκρύφοις ἄμωμον· κ ή, κ τοῦ και
τατοξεῦσαι ἐν ἀποκρύφοις ἁπλοῦν. Ἐξάπινα κατατο-
ξεύσουσιν αὐτὸν, καὶ οὐ φοβηθήσονται. » Καὶ ὄρα
τίνα τρόπον κατατοξεύσουσιν αὐτόν φησιν, ἀλλ' οὐκ
ἐμὲ τὸν ταῦτα λέγοντα· τὸν δὲ ἁπλοῦν, τουτέστι τὸν
ἀφελῆ καὶ ἀκέραιον, καὶ ἔτι μικρὸν, ὡς ἂν εἴποι τις,
ἐξ ἐκείνων ὄντα περὶ ὧν ὁ Σωτὴρ ἐδίδασκε λέγων·
• Μή καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τῶν ἐν τῇ
Ἐκκλησίᾳ μου· » και, « Οστις ἐὰν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν
μικρῶν, συμφέρει αὐτῷ βληθῆναι εἰς τὴν θάλασσαν. »
Σκανδαλιζόμενον γὰρ κἀκεῖ ὁ Σωτὴρ οὐ μέγαν εἰσά-
γει, ἀλλὰ τὸν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ μικρὸν, ὥσπερ ἐνταῦθα
τὸν ἁπλοῦν. Οἱ τοίνυν ἐχθροὶ οὐδὲ τολμῶσι προσιένα:
τοῖς μεγάλοις, οὐδὲ τοῖς παρὰ Θεῷ σοφοῖς· τοὺς δὲ
ἁπλοῦς καὶ ἀκεραίους μάλιστα θηρεύουσι. Διόπερ ὁ
Δαυΐδ, μνημονεύσας τῶν ἐχθρῶν, καὶ περὶ τίνας
μάλιστα εἰλεῖσθαι ειώθασιν οὗτοι παρέστησεν.

• Ἐκραταίωσαν ἑαυτοῖς λόγον πονηρόν· διηγή σαντο τοῦ κρύψαι παγίδας. » Τροπικῶς διὰ τῶν ἔμπροσθεν τοὺς τῆς ψυχῆς ἐχθροὺς τὴν ῥομφαίαν αὐτῶν ἀκονῆσαι καὶ τὰ τόξα ἐντεῖναι προειπών, σαφέστερον διὰ τῶν προκειμένων τίς ἦν ἡ ῥομφαία, καὶ τί τὸ τόξον παρίστησιν εἰπών· Ἐκραταίωσαν ἑαυ τοῖς λόγον πονηρόν. » Οὐ γὰρ παρὰ τοῦ Θεοῦ λαβόν τες λόγον, ἀλλ ̓ ἑαυτοῖς πλασάμενοι καὶ συνθέντες, τοῦτον ἐκράτυναν. Τοιοῦτοι δέ εἰσιν οἱ συκοφάνται, καὶ οἱ κρατύνειν καὶ βεβαιοῦν πειρώμενοι ἃς ἑαυτοῖς ἀνεζωγράφησαν καὶ ἀνεπλάσαντο ψευδοδοξίας. Εἶτα δὲ τὸν πονηρὸν λόγον ὃν ἑαυτοῖς ἐκράτυναν ὁρῶντες • Ibid. 6.

* Psal. XXXII, 9. • II Cor. xi, 3. 7 Matth. xviii, 10.

σαθρὸν, οὐ γυμνὸν αὐτὸν προβάλλονται, ἀλλὰ περι- Α non nudum proferunt, sed laqueis extrinsecus clam

Γάλλουσιν ἔξωθεν παγίσι, κρύπτοντες διά τινων του
φισμάτων καὶ παραλογισμῶν τὴν κατὰ τῶν ἐπιβου-
λευομένων συσκευήν· οὕτω γὰρ ἄληπτοι καὶ ἀθήρα-
τοι ἔσεσθαι ὑπολαμβάνουσι. Διὸ ε εἶπαν » ἐν ἑαυτοῖς·
• Τίς ὄψεται αὐτούς; ν καὶ, ο ἐξερεύνησαν ἀνο-
μίας. » Οὐδὲν γὰρ ὠφέλιμον ἀπὸ τοῦ θείου νόμου ζητή-
σαντες εὗρον· ἀλλ ̓ ἀνομίας ἑαυτοῖς ἐπενόησαν. Κατά
δὲ τὸν Σύμμαχον, « ἐξερεύνησαν ἀνομίας σύμπαν
τες· › καὶ ἐπὶ τούτοις πολλὰ ζητήσαντες καὶ μυρία
παρ' ἑαυτοῖς ἐπινοήσαντες, μηδὲν δὲ ἀληθὲς ἐπὶ τέλει
εὑρόντες, ἐξέλιπον, πλέον οὐδὲν ἀπὸ τῆς πολλῆς ἐρεύ-
νης κτησάμενοι. Διὸ λέλεκται· · Ἐξέλιπον ἐξερευ
νῶντες ἐξερευνήσεις. » Τοσούτους τινὰς διέγραψεν
ὁ Δαυΐδ τοὺς ἐχθροὺς καὶ πολεμίους, ἐξ ὧν τὴν ἑαυ
τοῦ ψυχὴν ῥυσθῆναι ηὔχετο, ἐξερευνητικούς τινας, B
καὶ ζητητικοὺς ἀνομίας. Οἱ γὰρ τοιοῦτοι ψυχῆς ἀλη
θῶς ἂν εἶεν φονευταί· διὸ δὴ μάλιστα θεὸν βοηθὸν
ἐπὶ τῶν τοιούτων ἀνεκαλεῖτο, τοὺς αἰσθητοὺς πολε-
μίους καὶ τοὺς τοῖς σώμασι παραταττομένους ἐπ' οὐ-
δενὶ λόγῳ τιθέμενος,

• Προσελεύσεται ἄνθρωπος ἐν καρδία βαθείᾳ, καὶ ὑψωθήσεται ὁ Θεός. Βέλος νηπίων, » καὶ τὰ ἑξῆς. Οἱ μὲν τῆς ψυχῆς πολέμιοι, λόγοις πονηροῖς ἑαυτοὺς περιφράξαντες, καὶ τὰς ἑαυτῶν ἐγκρύψαντες παγί δας, ἀνομίας τε ἐξερευνῶντες, καὶ διὰ τούτων τὰς ἑαυτῶν ῥομφαίας ἀκονήσαντες, καὶ ταῖς ἑαυτῶν γλώσ σαις ἐντείναντες τόξα, τὸν ἄμωμον, ἢ τὸν ἁπλοῦν καὶ ἀκέραιον περιῄεσαν ζητοῦντες, ὅπως ἀνέλωσιν αὐτοῦ τὴν ψυχήν· ἀλλ' ἐκεῖνον μὲν ὁ Θεὸς ρύσεται. Τῶν γὰρ μικρῶν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ οἱ ἄγγελοι διὰ παντὸς ὁρῶσι τὸ πρόσωπον τοῦ ἐν οὐρανοῖς Πατρός. Προστ ελεύσεται δέ τις αὐτοῖς ἄνθρωπος, ἀληθῶς ἀνὴρ τέλειος καὶ φορῶν τὸν κατ ̓ εἰκόνα Θεοῦ πεποιημένον, ὃς, ἐν καρδίᾳ βαθείς πεφραγμένος, ἀκατάπληκτος αὐτοῖς παρατάξεται, πάντας τε αὐτοὺς καταλύσει, ὡς ὑψωθῆναι καὶ δοξασθῆναι δι ̓ αὐτοῦ τὸν Θεὸν, καὶ πάντων ἐκείνων τὰ βέλη ἐλεγχθῆναι ἄτονα καὶ ἀσθενῆ, ὡς νηπίων λογισθῆναι βέλη τὰς πληγὰς αὐτῶν, καὶ τὰς γλώσσας αὐτῶν ἐπ' αὐτοὺς ἐξασθενῆσαι. Τοιοῦ τὸς γάρ ἐστιν ὁ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος, ὁ παραταττό μενος τοῖς προλεχθεῖσιν ἐν καρδίᾳ βαθείᾳ· ὡς δέχεσθαι μὲν αὐτὸν τὰς πληγὰς καὶ τὰ διὰ σοφισμάτων μέλη, γελᾶν δὲ αὐτὰ καὶ τὸ μηδὲν ἡγεῖσθαι, ὡς ὑπὸ νηπίων ἀτόνων κατ' αὐτοῦ πεμπόμενα. Εἶτα καὶ ἐπι λυόμενος αὐτῶν τὰ σοφίσματα, τὰς γλώσσας αὐτῶν καὶ τοὺς λόγους ἐξασθενοῦντας ἐλέγξει. Βαθεῖα δὲ καρδία ἡ μὴ ἐξ ἐπιπολῆς ἔχουσα τὰ μαθήματα, μηδὲ ἐν τῷ προφορικῷ λόγῳ σεμνυνομένη, ἀλλ ̓ ἔνδον ἐν αὐτῇ τοὺς τῆς πίστεως θεμελίους ἐῤῥιζωμένους. Ακολούθως τοίνυν λογικούς τινας πολεμίους τὴν γλῶτα ταν ἀκονήσαντας, καὶ τόξα τοῖς χείλεσιν ἐντείνοντας ὑποστησάμενος, ἀντιτάττει αὐτοῖς ἄνθρωπον Θεοῦ καρδίαν βαθεῖαν κεκτημένον· καὶ τὸν μὲν Θεὸν διὰ τούτου δοξαζόμενον, ἐκείνους δὲ ἡττωμένους καὶ ἀσχημονοῦντας.

• Εταράχθησαν πάντες οἱ θεωροῦντες αὐτοὺς, καὶ ἐφοβήθη πᾶς ἄνθρωπος. » Ακόλουθον ἦν, τῶν δοκή σει σοφῶν ἀνατραπέντων καὶ τῶν τῆς ψυχῆς πολε

[ocr errors]

D

circumsepiunt, sophismatibus cavillisque quas parant ipsis insidias occultantes, ita se capi et deprehendi non posse opinantur. Quare e dixerunt, in seipsis : e Quis videbit eos ?, et, e scrutati sunt iniquitates. Nihil quippe utilitatis in divina lege perquisierunt vel invenerunt; sed iniquitates sibi excogitarunt ; sive, secundum Symmachum, scrutati sunt iniquitates universi : , ac cum hæc multum perquisivissent, et infinita excogitassent, cum nihil veri tandem reperirent, defecerunt, nihil aliud ex tanta perscrutatione referentes. Quare dictum est: Defecerunt scrutantes scrutinia. › Hujusmodi hostes et inimicos descripsit David, e quorum manibus animam eripi suam precabatur: erant scilicet ii perscrutantes et perquirentes iniquitatem. Nam qui tales sunt, vere animæ interfectores habeantur : quare Deum contra hujusmodi hostes adjutorem invocabat; cum sensiles inimicos, qui contra corpora aciem instruent, nihili faceret,

VERS. 8, 9. Accedet homo in corde alto, et exaltabitur Deus. Sagittæ parvulorum, etc. Inimici quidem animæ verbis sese malignis circummunientes, laqueos suos occultantes, iniquitates perscrutantes, isque gladios suos exacuentes, linguisque suis intendentes arcus, immaculatum, simplicem et innocentem undequaque perquirebant, ut ejus aninam interficerent. At illum Deus eripiet; angeli namque pusillorum in Ecclesia semper vident faciem Patris qui in calis est. Accedet autem homo quispiam ad eos, vir vere perfectus, eumque ferens qui ad imaginem Dei factus est, qui alto corde munitus, imperterritus contra eos aciem instruet, ipsosque omnes dissipabit, ita ut ejus opera Deus exaltetur et gloria afficiatur, eorumque omnium sagittæ infirmæ debilesque comprobentur, ac plagæ eorum pro sagittis parvulorum reputentur, et linguæ eorum in ipsis infirmentur. Hujusmodi enim ille homo Dei est, qui corde alto contra memoratos homines aciem instruit, ut plagas ipse, et sagittas sophismalibus paratas excipiat; ipsasque, utpote a parvulis infirmis emissas, irridcat ac pro nihilo habeat. Sub hæc postquam eorum sophismata solverit, linguas et sermones eorum infirmos comprobabit. Cor autem altum est, quod disciplinas non quoad superficiem tantum obtinet, neque in prolatitio sermone gloriatur; sed quod intus fidei fundamenta radicata habet. Consequenter igitur postquam rationabiles quosdam inimicos linguam exacuentes, et labiis tela vibrantes induxerat, hominem Dei alto corde instructum ipsis opponit, Deumque ejus opera gloria celebratum, illosque abjectos ac turpiter agentes effert.

VERS. 10. • Conturbati sunt omnes qui videbant eos, et timuit omnis homo. » Consentaneum erat, eversis iis qui sibi sapientes videbantur, inimi

cisque artium ab homine Dei confutatis, eos qui in A μίων ἀπελεγχθέντων ὑπὸ τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ· sapientia hujus sæculi non ita conspicui erant con- τοὺς μὴ οὕτω δεινοὺς ἐν σοφίᾳ τοῦ αἰῶνος τούτου turbari. Nam cum illi quoque in numero eorum ταράττεσθαι. Τῆς γὰρ μερίδος ὄντες τῶν ἡττωμένων, qui victi fuerant computarentur, et ipsi quoque ἄθεοι καὶ αὐτοὶ καὶ δυσσεβεῖς· πλὴν ὡς ἐν κακίᾳ τῆς athei et impii essent; cæterum utpote malitia ipsis ἐκείνων δεινότητος ἐλάττους, ὁρῶντες νενικημένους impares, fortiores seipsis devictos cernentes, τοὺς ἑαυτῶν βελτίους, ταράττονται. Διὸ λέλεκται· conturbantur. Quare dictum est: Conturbati • Εταράχθησαν πάντες οἱ θεωροῦντες αὐτούς. » Ο sunt omnes qui videbant eos. At Dei homo, γε μὴν τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος καὶ πάντες οἱ τούτῳ φίet omnes ejus amici, qui per unum victoriam λοι, διὰ τοῦ ἑνὸς τὰ κατ' ἐχθρῶν βραβεῖα ἀράμενοι, de inimicis retulerunt, Deum tunc magis timuerunt, μειζόνως τὸν Θεὸν ἐφοβήθησαν, « καὶ ἀνήγγειλαν τὰ • et annuntiaverunt opera Dei, o et justificationes ἔργα τοῦ Θεοῦ, ὁ καὶ τὰ δικαιώματα αὐτοῦ συνῆκαν. ejus intellexerunt. Etiamsi enim homo videretur, et Εἰ γὰρ καὶ τὰ μάλιστα ἄνθρωπος ἐδόκει, καὶ καρδίᾳ alto corde putaretur inimicos debellasse; a pruden- βαθείᾳ τὴν τῶν πολεμίων ἀνατροπὴν πεποιῆσθαι, tibus tamen ut Deus auctor victoriæ cognosceba- ἀλλὰ τοῖς συνετοῖς ἐγνωρίζετο, αὐτὸς ὢν ὁ Θεὸς ὁ tur. Quare ii opera Dei annuntiabant, et præclara τῆς νίκης αἴτιος. Διὸ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ ἀπήγγελλον, ejus in boninum gratiam gesta facinora celebra- Β ὑμνοῦντες αὐτοῦ τὰ δι ̓ ἀνθρώπων κατορθώματα. bant. Hi itaque, ut spectatores, de victoria triumphatoris Deum laudibus efferebant. Ipse autem victor lelabitur in Domino, et sperabit in eo. » Neque enim de seipso magnum sentiet, neque de victoria efferetur, sed divino gaudio et lætitia replebitur, utpote qui victoris Dei minister fuerit. Hoc porro latante, omnes recti corde laudabuntur, ipsi quoque unius opera ceu victores effecti. Nam totus ordo totumque corpus sanctorum laudern consequetur, quia, secundum S. Apostolum, uno membro gloriam referente, omnia membra in gloriæ partem veniunt.

[ocr errors]

Οὗτοι μὲν οὖν, ὥσπερ θεαταί, τὸν Θεὸν δοξάζοντες ἐπὶ τῇ νίκῃ τοῦ νενικηκότος διετέλουν. Αὐτὸς δὲ ὁ νικητής • εὐφρανθήσεται ἐπὶ τῷ Κυρίῳ, καὶ ἐλπιεῖ ἐπ' αὐτόν. ὁ Οὐ γὰρ ἐφ' ἑαυτῷ μέγα φρονήσει, οὐδ' ἐπὶ τῇ νίκῃ ἐπαρθήσεται· χαρᾶς δὲ θείας καὶ εὐφρο σύνης πληρωθήσεται, ὡς ὑπουργὸς καὶ διάκονος τοῦ νικοποιοῦ Θεοῦ γεγονώς. Τούτου δὲ εὐφραινομένου, πάντες οἱ εὐθεῖς τῇ καρδίᾳ ἐπαινεθήσονται, διὰ τοῦ ἑνὸς καὶ αὐτοὶ ὥσπερ νικηταὶ ἀποδειχθέντες. Ολον γὰρ τὸ τάγμα καὶ τὸ σῶμα τῶν ἁγίων ἐπαίνου τεύξεται· ἐπειδὴ, δοξαζομένου μέλους ἑνὸς, συνδοξάζεται πάντα τὰ μέλη, κατὰ τὸν ἱερὸν ̓Απόστολον. ΕΙΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ, ΨΑΛΜΟΣ ΤΟ ΔΑΥΙΔ ΩΔΗΣ, ΕΔ', • Σοι πρέπει ὕμνος, ὁ Θεὸς, ἐν Σιών, καὶ σοὶ ἀπο δοθήσεται εὐχὴ ἐν Ἱερουσαλήμ. » Προφητείαν περιέχει μελλόντων εἰς τὸ τέλος ἀπαντήσεσθαι πραγμάτων διὸ ἐπιγέγραπται· « Εἰς τὸ τέλος. » Τίνα δὲ ταῦτα, διδάσκει ἑξῆς λέγων, « Πρὸς σὲ πᾶσα σὰρξ ἥξει, ο Οὐκέτι γὰρ μόνον τὸ Ἰουδαίων ἔθνος, ἀλλὰ καὶ πᾶσα σὰρξ, τουτέστι πᾶν γένος ἀνθρώπων. Οὕτως γὰρ εἴωθεν ὁ Λόγος πάντας ἀνθρώπους σημαίνειν τοὺς πάλαι σαρκίνους καὶ γεώδεις. Διὸ καὶ ἐν τῷ νόμῳ λέλεκται· « Διέφθειρε πᾶσα σὰρξ τὴν ὁδὸν αὐτοῦ·, καὶ πάλιν· ὁ Οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις, διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας. ̓Αλλὰ τότε μὲν πᾶσα σὰρξ κατηγορεῖτο· νῦν δὲ ἥξειν πρὸς τὸν Θεὸν λέγεται. Διὸ καὶ μετὰ τὸν Δαυΐδ Ἰωήλ, προφήτης γενόμενος, τὰ κάλλιστα πάσης σαρκὸς θεσπίζει λέγων· Ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματ τός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν. » ̓Αλλὰ καὶ ὁ Ησαΐας ταὐτὸν παρίστησιν εἰπών· • Οψεται πᾶσα σὰρξ τὸ σωτήριον τοῦ Θεοῦ. » Σωτήριον δὲ Θεοῦ πάσῃ σαρκὶ γνωσθησόμενον τί ποτε ἦν ἄρα, ἢ ὁ Χριστὸς τοῦ Θεοῦ, καθὼς πολλάκις ἀπεδείξαμεν ; Τοῦτο οὖν τὸ σωτήριον πᾶσιν ἀνθρώποις τοῖς πάλαι σαρκίνοις ἀποκαλυφθήσεσθαι προεφη τεύετο. Εἰκότως οὖν καὶ ὁ μετὰ χεῖρας ψαλμὸς, τοῦτο αὐτὸ σημαίνων, ἐπισφραγίζεται τὴν ἐπαγγελίαν διὰ τοῦ φάναι· « Πρὸς σὲ πᾶσα σὰρξ ἥξει. » Υποκατα βὰς δὲ, σαφέστερον ἑρμηνεύει τὴν διάνοιαν ἐπιλέγων· • Ἐπάκουσον ἡμῶν, ὁ Θεὸς ὁ σωτὴρ ἡμῶν, ἡ ἐλπὶς

IN FINEM, PSALMUS CANTICI DAVID LXIV. VERS. 2, 3. Te decet hymnus, Deus, in Sion, C et tibi reddetur votum in Jerusalem. Prophetiam complectitur eorum quæ in finem eventura erant ; quapropter inscribitur . In finem. Quænam autem illa essent, deinde aperit his verbis: Ad te omnis caro veniet. Non jam solum Judaicus populus, sed omnis caro, id est, totum hominum genus. Sic enim solet Scriptura homines omnes indicare, qui olim carnales terrenique erant. Quare in lege dicitur : e Corrupit omnis caro viam suam ; ν ac rursum Non permanebit spiritus meus in hominibus his, quia carnes sunt . . Sed tunc quidem omnis caro incusabatur; nunc vero ad Deum ventura dicitur. Quamobrem qui post Davidem fuit Joel propheta, omni carni pulcherrima vaticinatur dicens : • Elfundam de spiritu " med super omnem carnem, et prophetabunt "1. › Idipsum quoque declarat Isaias dicens : « Videbit omnis caro salutare Dei . Salutare por ro Dei ab omni carne cognoscendum quid aliud fuerit, quam Christus Dei, ut plerumque demonstravimus? Hoc itaque salutare omnibus homini bus, qui olim carnales erant, revelatum iri in valicinio enuntiatur. Jure ergo præsens psa!mus, idipsum significans, promissionem obsignat cum ait: Ad te omnis caro veniet. Sub hæc autem clarius sententiam effert cum addit: Exaudi nos, Deus, salutaris noster, spes omnium finium terræ,

D

9 Gen. vi, 12. 10 Ibid. 3. 11 Joel. 11, 28. 13 Isa. L1, 10,

Β

B

subjungit : « Εt timebunt qui habitant terminos 2 signis tuis. Nam quod omnes qui habitabant terminos terræ timerent a signis Dei, id bonorum et sapientiæ initium erat : siquidem e initium sapientiæ timor Domini 15. » His de causis • In finem » psal mus inscribitur : estque psalmus cantici, triumphalem hymnum in Servatorem gentium complectens. Et ob eam rem Spiritus sanctus Deum, qui supra omnia est, celebrat dicens : « Τe decet hymnus, Deus, in Sion. » Quem enim alium pro omnium hominum salute celebrari oportuit, nisi omnis boni auctoremn? Docet autem idem Spiritus eos qui ex gentibus accedunt soli Deo dicere debere : Te decet hymnus, quasi sese damnantes, quod multorum numinum errori indecenter hymnus emisissent. Deum autem hymnus decet, non quivis, sed qui in Sion, videlicet qui in Ecclesia ejus emittitur. Nam vera Sion est caelestis Jersalem, et cœlestis mons Dei: de quo Apostolus hæc docuit : • Accessistis ad Sion montem, et civitatem Dei viventis, Jerusalem calestem, et nul torum millium angelorum frequentiam, et Ecclesiam primitivorum, qui conscripti sunt in eolis ";, ac rursum : « Illa autem quæ sursum est Jerusa lem, libera est, quæ est mater nostra 15.) Hæc sane fuerit vera Jerusalem, et quæ proprie Sion comprobata est, in qua regnare dicitur Salvator et Dominus noster, ut ipse docet in secundo psalmo :

πάντων των περάτων τῆς γῆς καὶ τῶν ἐν θαλάσσῃ A et eorum qui in mari sunt longe : imo apertius μακράν· καὶ ἔτι σαφέστερον ἐπιλέγει· ι Καὶ φοβηθήσονται οἱ κατοικοῦντες τὰ πέρατα ἀπὸ τῶν ση μείων σου. : Τὸ γὰρ φοβηθῆναι πάντας τοὺς κατοι κοῦντας τὰ πέρατα ἀπὸ τῶν σημείων τοῦ Θεοῦ ἀγαθῶν ἦν καὶ σοφίας ἀρχή· ἐπείπερ • ἀρχὴ σοφίας φόρ 6ος Κυρίου. » Διὰ δὴ ταῦτα . Εἰς τὸ τέλος ο προγέ γραπται ὁ ψαλμός· καὶ ἔστιν ᾠδῆς ψαλμὸς, ἐπινίκιον ὕμνον εἰς τὸν Σωτῆρα τῶν ἐθνῶν περιέχων. Εφ' οἷς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον τὸν ἐπὶ πάντων Θεὸν ἀνυμνεί φάσκον· « Σοὶ πρέπει ὕμνος, ὁ Θεὸς, ἐν Σιών.» Τίνα γὰρ ἐχρῆν ἄλλον ἐπὶ τῇ πάντων ἀνθρώπων σωτηρία ὑμνεῖσθαι ἢ τὸν παντὸς αἴτιον ἀγαθοῦ; Διδάσκει δὲ τὸ αὐτὸ Πνεῦμα τοὺς προσιόντας ἐξ ἐθνῶν μόνῳ τῷ Θεῷ λέγειν· « Σοὶ πρέπει ὕμνος· ν ὡς ἂν κατεγνω κότας ἑαυτῶν, ὅτε μὴ πρέποντας ὕμνους ἀνέπεμπον τῇ πολυθέῳ πλάνη. Πρέπει δὲ ὕμνος τῷ Θεῷ οὐ πᾶς, ἀλλ' ὁ ἐν Σιὼν ἀναπεμπόμενος, δηλαδὴ ὁ ἐν τῇ Εκκλησίᾳ αὐτοῦ. Σιών μέν γάρ ἐστιν ἀληθινὴ ἡ ἐπου ράνιος Ἱερουσαλὴμ, καὶ τὸ ἐπουράνιον ὄρος τοῦ Θεοῦ · περὶ οὗ διδάσκων ὁ ̓Απόστολος ἔλεγε· « Προσεληλύθατε Σιὼν ὅρει, καὶ πόλει Θεοῦ ζῶντος, Ἱερουσαλὴμ ἐπουρανίῳ, καὶ μυριάσιν ἀγγέλων πανηγύρει, καὶ Ἐκκλησίᾳ πρωτοτόκων ἀπογεγραμμένων ἐν οὐρα νοῖς· » καὶ πάλιν· Ἡ δὲ ἄνω Ἱερουσαλὴμ ἐλευ θέρα ἐστὶν, ἥτις ἐστὶ μήτηρ ἡμῶν. » Αὕτη ἂν εἴη ἡ ἀληθῆς Ἱερουσαλήμ, καὶ ἡ κυρίως ἀναδειχθεῖσα Σιών, ἐφ ̓ ἧς καὶ βασιλεύειν λέλεκται ὁ Σωτὴρ καὶ Κύριος ἡμῶν, ὥσπερ οὖν διδάσκει λέγων αὐτὸς ἐν Β' ψαλμῷ · . Ἐγὼ δὲ κατεστάθην βασιλεὺς ἐπὶ Σιὼν C ὄρος τὸ ἅγιον αὐτοῦ. Ἡ αὐτὴ δ' ἂν εἴη ἡ καταγγελλομένη τοῖς τὸ Εὐαγγέλιον παραδεχομένοις βασιλεία εὐρανῶν. Εἰκὼν δ' ἐκείνης ἡ ἐπὶ γῆς γένοιτ' ἂν Ἐκκλησία· ὁμωνύμως καὶ αὐτὴ καλουμένη ποτὲ μὲν Σιών, ποτὲ δὲ Ἱερουσαλήμ, καὶ ἄλλοτε θυγάτηρ Σιών, ἢ θυγάτηρ Ἱερουσαλήμ. Οὕτω γοῦν αὐτὴν οἱ προφῆται θεσπίζοντες ἀνηγόρευον. Ο τοίνυν ὕμνος ὁ ἐν τῇ Σιών, ἤτοι τῇ ἐπουρανίω, ἢ καὶ τῇ ἐπὶ γῆς Ἐκκλησίᾳ τοῦ Θεοῦ ἀδόμενος, πρέποι ἂν μόνος τῷ ὑμνουμένῳ Θεῷ. Πᾶσα δὲ ἡ ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ λεγομένη θεολογία, εἴτε παρὰ τοῖς Ἑλλήνων σοφοῖς, εἴτε παρὰ τοῖς ἀθέοις ἑτεροδόξοις, ἀπρεπής ἂν εἴη. Τῶν γὰρ παρ' Ἕλλησι σοφῶν οἱ μὲν εἰς ἀθεότητα παντελῆ καταπεπτώκασιν, οἱ δὲ τὴν πολύθεον πλάνην ἐσέμνυναν. Τῶν δὲ ἀθέων αἱρεσιωτών οἱ μὲν πλείστας καὶ ἐναντίας ἀρχὰς ὑπεστήσαντο, εξ δὲ πονηραῖς καὶ φαύλαις δυνάμεσι τὴν τοῦ παντὸς διοίκησιν ἀνατεθείκασιν. Ηδη δὲ καὶ αὐτῶν Ἰουδαίων παῖδες, ἀνθρωπόμορφον καὶ ἀνθρωποπαθῆ τὸν Θεὸν, τῷ μὴ νοεῖν τὰς Γραφάς, εἰσάγοντες· ἀλλὰ καὶ μυρία ἔκτοπα καὶ ταπεινὰ μυθολογοῦντες, μακρὰν ἀποπεπτώκασι τοῦ πρέποντος ὕμνου. Μόνοι δὲ οἱ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Θεοῦ τὸν πρέποντα ὕμνον παρ' αὐτοῦ δεδιδαγμένοι τοῦ Σωτῆρος ἐπαξίως· τὸν Πατέρα θεολογοῦσιν· ὃ δὴ παρίστησι διὰ τῆς μετὰ χεῖρας φάσκων ᾠδῆς· « Σοὶ πρέπει ὕμνος, ὁ Θεὸς, ἐν Σιών. » Απρετῆς δὲ ὕμνος λεχθείη ἂν ὁ δαίμοσι πονηροῖς καὶ πνεύ

.

[blocks in formation]
[ocr errors]

Ego autem constitutus sum rex super Sion montem sanctum ejus 1. Id ipsum autem fuerit reguum cœlorum, quod accipientibus Evangelium annuntiatur. Imago autem illius fuerit Ecclesia quæ in terra est: quæ pari nomine modo Sion, modo Jerusalem, aliquando filia Sion, aliquando filia Je rusalem vocitatur. Sic itaque illam prophetæ vaticinantes appellabant. Hymnus igitur qui in Sion, illa scilicet cœlesti, sive in Ecclesia Dei quæ in terra est, canitur, solus celebrando Deo conveniat. Omnis vero quæ extra Ecclesiam Dei theologia dicitur, sive apud Græcorum sapientes, sive apud impios heterodoxos, indecens dici possit. Nam Græci sapientes, alii in nullius Dei cultum penitus lapsi sunt; alii multorum numinum errorem cele brarunt. Impii autem hæretici, alii plurima et contraria principia constituerunt ; alii pravis mialisque virtutibus universi administrationem ascripsere. Jam vero ipsi Judæi, bumanam formam humanosque affectus, quod Scripturas non intelligunt, Deo affingunt: imo vero infinita absurda abjectaque fabulantes, ab hymno qui deceat longe prolapsi sunt. Ii vero soli qui in Ecclesia Dei decentem hymnum ab ipso Servatore edocti sunt, condignam divinamque de Patre doctrinam efferunt; quod in præsenti cantico declaratur his verbis: Te decet hymnus, Deus, in Sion. » Indecens porro hymnus. dicatur, qui malignis damonibus impurisque spiritibus emittitur: indecens item qui soli, luna, astris

[blocks in formation]
« ПредыдущаяПродолжить »