Изображения страниц
PDF
EPUB

ἑαυτῷ, πρὸς τῷ τέλει, Ἐκεῖ ἔπεσαν πάντες οἱ A fuerat : Dixit injustus ut delinquat in :smetipso; in Εργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν, ἐξώσθησαν καὶ οὐ δυ νήσονται στῆναι. Κατὰ δὲ τὰ μέσα θεολογίαν περ ριέχει καὶ τῶν θεοφιλῶν ἀνδρῶν ἀγαθὰς ἐλπίδας. Λέλεκται δὲ ταῦτα τῷ δούλῳ Κυρίου τῷ Δαυΐδ. Τοῦτο γὰρ ἡ προγραφὴ σημαίνει· ὃς, ἀφορίσας ἑαυτὸν τῆς τῶν παρανόμων τάξεως, συνήψε τῇ τοῦ Θεοῦ ἱκετείᾳ, τῷ νόμῳ καὶ ταῖς τοῦ Θεοῦ διαταγαῖς ἑαυτὸν καταδουλώσας. Διδάσκει δὲ καὶ τοὺς λοιποὺς ἀνθρώπους τὰ ὅμοια αὐτῷ πράττειν, καὶ μὴ συναπάγεσθαι τοῖς παρανόμοις.

fine ait: Ibi ceciderunt omnes qui operantur iniquitatem, expulsi sunt nec poterunt stare. In medio autem theologiam ac bonam piorum hominum spem complectitur. Haec porro Davidi servo Domini dicta sunt; id enim inscriptio significat: qui David cum se ab improborum ordine semovisset, Deo se supplicem exhibuit, ac legi divinisque statutis subjecit : cælerisque hominibus auctor est, ut similiter agant, neque ad improborum consortium detrahantur.

VERS. 2-5. Dixit injustus ut delinquat in semelipso, non est timor Dei ante oculos ejus. Quoniam dolose egit in conspectu ejus, ut inveniatur iniquitas ejus ad odium. Hæc apertius Syminachus his verbis interpretatus est: Dixit de defectione impii intus cor meum: Non propositus est timor Dei ante oculos ejus. Quia ruere videntur res ejus, ut inveniatur iniquitas ejus ad odiendum eam. His quippe David hæc enuntiat : Cor meum et cogitatio mea hæc de impio viro intellexerunt. Nam per speculandi vim, qua Dei timorem nosse poterat, intellexit eum suis se dolis decepisse, mentisque suæ oculos evertisse. Quare secundum Hebraicam lectionem dicitur: In oculis ejus dolose egisse, ut inveniat iniquitatem ejus, et odio habeat. Ita, inquit, sese subvertit, timoremque Dei ab oculis suis abjecit, ut iniquitas ejus manifesta evaderet, ipsisque oculis pateret ac inveniretur, eoque modo digna odio esset. Palam autem ille se peccato dedidit, ita ut verba oris ejus iniquitas et dolus essent. Hæc autem ipsa admodum libere elegit, utpote liberi arbitrii, penes quem erat viam adire bonam, quod ille noluit; quamobrem dictum est: Noluit intelligere ut bene ageret; sed, iniquitatem meditatus est in cubiculo suo. Neque enim quietis tempore, quo post diurna opera homines otio, tranquillitati et somno se dedere solent, talis homo in tranquillo statu degebat; s93 eo quoque tempore iniquitatem meditatus est ir. subili suo.

Φησὶν ὁ παράνομος τοῦ ἁμαρτάνειν ἐν ἑαυτῷ· οὐκ ἔστι φόβος Θεοῦ ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ. Ὅτι ἐδόλωσεν ἐνώπιον αὐτοῦ, τοῦ εὑρεῖν τὴν ἀνομίαν αὐτοῦ καὶ μισῆσαι. Σαφέστερον δὲ τὰ προκείμενα ἡρμήνευσεν ὁ Σύμμαχος, τοῦτον ἀποδοὺς Β τὸν τρόπον· Φησὶν περὶ ἀσυνθεσίας τοῦ ἀσεβοῦς ἔνδοθεν ἡ καρδία μου· Οὐ πρόκειται ὁ φόβος Θεοῦ ἄντικρυς τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ. "Οτι ἐξολισθαίνειν τὰ περὶ αὐτοῦ δοκεῖ, τοῦ εὑρεθῆναι τὴν ἀδικίαν αὐτοῦ εἰς τὸ μισηθῆναι αὐτήν. Διὰ τούτων γὰρ αὐτὸς ὁ Δαυΐδ, Ἐμοῦ, φησίν, ἡ καρδία καὶ ὁ ἐμὸς λογισμὸς ταῦτα περὶ τοῦ ἀσεβοῦς ἀνδρὸς ἐνενόησε. Τὴν γὰρ θεωρητικὴν αὐτοῦ δύναμιν, δι' ἧς ἐδύνα το γνῶναι τὸν φόβον τοῦ Θεοῦ, ἐδόλωσεν αὐτοὺς(sic) ἑαυτὸν τῆς διανοίας αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς διαστρέψας. Διὸ κατὰ τὴν Ἑβραϊκὴν ἀνάγνωσιν· Ἐν ὀφθαλ μοῖς αὐτοῦ εἴρηται δεδολωκέναι, τοῦ εὑρεῖν τὴν ἀνομίαν αὐτοῦ, καὶ μισῆσαι· Οὕτω, φησίν, ἑαυτὸν διέστρεψε, καὶ τὸν φόβον τοῦ Θεοῦ τῶν ἑαυτοῦ ἀπέρβιψεν ὀφθαλμῶν, ὡς τὴν ἀνομίαν αὐτοῦ προφανή τυγχάνειν, καὶ πάλιν ὁρᾶσθαι καὶ εὑρίσκεσθαι· καὶ διὰ τοῦτο μίσους ἀξίαν εἶναι. Ακαλύπτως δὲ ὁ τοιοῦ τος ἐξέδωκεν ἑαυτὸν τῇ ἁμαρτία, ὡς καὶ τὰ ῥήματα τοῦ στόματος αὐτοῦ ἀνομίαν εἶναι καὶ δόλον. Πάνυ δὲ ταῦτα ἑκὼν εἵλετο, ἅτε δὴ αὐτεξούσιος ὢν, καὶ δυνάμενος μὲν τὴν ἀγαθὴν μετελθεῖν ὁδὸν, μὴ βουληθεὶς δέ· διὸ λέλεκται· Οὐκ ἐβουλήθη συνιέναι τοῦ ἀγαθῦναι· ἀνομίαν δὲ διελογίσατο ἐπὶ τῆς κοίτης αὐτοῦ. Οὐδὲ γὰρ, κατὰ τὸν καιρὸν τῆς ἡσυχίας ἐν ᾧ μετὰ τὰς μεθημερινὰς πράξεις ἑαυτοὺς ἐπιδιδόασιν ἄνθρωποι ἠρεμίᾳ καὶ εὐσταθείᾳ καὶ ὕπνῳ, ἐν καταστάσει γαλήνῃ γέγονεν ὁ τοιοῦτος· ἀλλὰ καὶ ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ ἀνομίαν διελογίσατο ἐπὶ τῆς κοίτης αὐτοῦ.

Κύριε, ἐν τῷ οὐρανῷ τὸ ἔλεός σου. Σφόδρα ἀκου λούθως μετὰ τὴν ὑπογραφὴν τῆς τοῦ παρανόμου και κίας τὸν ὑπερβάλλοντα πλοῦτον τῆς τοῦ Θεοῦ μακροθυμίας παρίστησιν, δι' ἧς καὶ τῶν παρανόμων καὶ ἀσεβῶν ἀνδρῶν ἀνέχεται· διδάσκων, ὅτι ὁ πλοῦτος τῆς χρηστότητος αὐτοῦ καὶ τῆς ἀνοχῆς καὶ τῆς μακροθυμίας ἐλέου πεπλήρωται μεγάλου. Καὶ τοῦτο τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ αἴτιον τυγχάνει τῆς τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ ἀσεβῶν ἀνδρῶν ζωῆς τε καὶ εὐθυμίας. Τὸν μὲν οὖν θησαυρὸν τοῦ ἐλέους αὐτοῦ τεταμιεῦσθαί φησιν ἐν τῷ οὐρανῷ ἀλλὰ καὶ τὴν ἀλήθειαν αὐτοῦ εἶναι παρ' αὐτῷ, πληροῦντες * πάντα τὰ ὑπερουράνια· ὅμως δὲ καὶ μέχρι τῶν νεφελῶν, ἢ, μέχρι τῶν αιθέρων, κατὰ τὸν Σύμμαχον, διήκειν. Οὕτω γοῦν καὶ

[blocks in formation]

C

VERS. 6, 7. Domine, in cœlo misericordia tua. Post η descriptam improbi hominis nequitiam, præcellentes illas divinæ tolerantiæ divitias admodum consequenter enarrat, qua iniquos impiosque homines ferre solet, docens divitias bonitatis ejus et patientiæ et longanimitatis, misericordia magna repletas esse. Atque isthæc misericordia Dei in causa est, quod peccatores et impii vivant et alacriter agant. Thesaurum itaque misericordiæ ejus in cœlo reconditum ait, sed veritatem quoque ejus penes ipsum esse; hæc autem coelestia omnia complent; attamen usque ad nubes, vel, ut Symmachus habet, usque ad æthera penetrant. Sic in alio quoque psalmo dictum est : In culo praparabitur veritas lua F8

Veritas itaque Dei in caelo est : inde vero ceu plu- Α ἐν ἑτέρῳ λέλεκται· Ἐν τῷ οὐρανῷ ἑτοιμασθήσεται
via in nubibus lata stillat in terram. Ideo dicitur,
Et veritas tua usque ad nubes. Ex nubibus autem in
homines veritas Dei effunditur; nubes vero pro-
phetas et angelicas virtutes, a quibus veritas Dei
hominibus allata est, Scriptura solet appellare. Sic
in Isaia dictum est : Et nubibus mandabo ne pluant
super eam imbrem 56, scilicet super Judæorum popu-
lum, qu. tropice vinea vocatur.

λέλεκται ἐν Ἡσαΐᾳ· Καὶ ταῖς νεφέλαις ἐντελοῦμαι
Ἰουδαίων λαὸν, ἀμπελῶνα τροπικῶς ὀνομασμένον.
Ad hæc autem, justitia tua, inquit, Domine, ma-
gna excelsaque, montibus, imo montibus Dei com-
paratur, ac insuper judicia tua incomprehensibilia. η
Quemadmodum enim abyssus, ut vocant, immensa
et hominibus incomprehensibilis est; quod sane his
significatur, ponens in thesauris abyssos : sic judicia,
Domine, quæ ex justitia prodeunt tua, ceu abyssus
multa s7 sunt. Pro illo autem, justitia tua sicut mon-
tes Dei; Aquila, justitia tua sicut montes robusti,
interpretatus est. Hæc porro omnia opportune me-
morantur declaraturque, per misericordiam Dei
quæ in cœlo est, per veritatem et justitiam ejus,
ac per illud, Judicia ejus ut abyssus multa incom-
prehensibilia sunt, impios, atheos et peccatores
non vita solum, sed reliquis etiam frui bonis a bo-
pitate ipsius subministratis.

57

ἡ ἀλήθειά σου. Ἔστι μὲν οὖν ἡ ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ οὐρανῷ, δίκην δὲ ὑετοῦ φερομένου διὰ νεφῶν καὶ μέχρι τῆς γῆς ἐπιστάζει. Διὸ εἴρηται· Καὶ ἀλήθειά σου ἕως τῶν νεφελῶν. Ἐκ δὲ τῶν λεγομένῶν νεφελῶν καὶ εἰς ἀνθρώπους προχέεται ἡ τοῦ Θεοῦ ἀλήθεια· νεφέλας δὲ τοὺς προφήτας ἢ τὰς ἀγγελικὰς δυνάμεις, δι' ὧν ἡ ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ εἰς ἀνθρώ τους κατελήλυθεν, εἴωθεν ὁ λόγος ὀνομάζειν. Οὕτω τοῦ μὴ βρέξαι εἰς αὐτὸν ὑετὸν, δηλαδὴ εἰς τὸν

Ἔτι πρὸς τούτοις ἡ δικαιοσύνη σου, φησίν, ὦ Κύριε, μεγάλη τυγχάνει καὶ ὑψηλή, ὄρεσι παραβαλλο μένη, καὶ ὄρεσι Θεοῦ, καὶ πρὸς τούτοις τὰ κρίματά σου ἀκατάληπτα. Ως γὰρ ἡ καλουμένη ἄβυσσος ἄπειρός ἐστιν ἀνθρώποις καὶ ἀκατάληπτος· ὃ δὴ σημαίνει ὁ φήσας λόγος· Τιθεὶς ἐν θησαυροῖς ἀβύσ σους· οὕτως καὶ τὰ σὰ κρίματα, ὦ Κύριε, τὰ ἐκ τῆς σῆς δικαιοσύνης φερόμενα, ὡς ἡ ἄβυσσός ἐστι πολλή. 'Αντὶ δὲ τοῦ, Ἡ δικαιοσύνη σου ὡς ὄρη Θεοῦ, ὁ ̓Ακύλας, Δικαιοσύνη σου ὡς ὄρη ίσχυρά, ἡρμήνευσε. Τούτων δὲ πάντων εὐκαίρως εμνημόνευ σεν ὁ λόγος· δεικνύς, ὅτι διὰ τὸ ἔλεός σου τοῦ Θεοῦ τὸ ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ διὰ τὴν ἀλήθειαν αὐτοῦ καὶ διὰ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ διὰ τό· Ὡς ἄβυσσος πολλὴ ἀκατάληπτα τὰ κρίματα αὐτοῦ, καὶ ἀσεβεῖς καὶ ἄθεοι καὶ ἁμαρτωλοὶ οὐ μόνον ζωῆς ἀπολαύουσιν,

ἀλλὰ καὶ τῶν λοιπῶν τῶν ἀπὸ τῆς φιλανθρωπίας αὐτοῦ χορηγουμένων.

VERS. 8. Quamobrem adjicitur: Homines et ju

Διὸ ἐπιλέγεται· Ανθρώπους καὶ κτήνη σώσεις,

menta salvabis, Domine ; quemadmodum multiplicasti C Κύριε, ὡς ἐπλήθυνας τὸ ἔλεός σου, ὁ Θεός. Διὰ misericordiam tuam, Deus. Nam propter judicia tua quæ ut abyssus multa sunt, propter justitiam et veritatem tuam quæ in cœlo est, homines et jumenta simul salutem obtinent. Sic multiplicasti misericordiam tuam, Deus, ut non modo qui digni, sed etiam qui brutis moribus et insipientes sunt homines, vita abs te data fruantur. Quandoquidem enim multi conqueruntur et expostulant cum illo his verbis : Quare impii prospere agunt, ac Dei bonis fruuntur? necessario docet multam ejus misericordiam esse. At si misericordia tantum ac clementia exsisteret, nihil a peccatorum vita ineunda arceret. Verum edocet ille veritatem et justitiam cum misericordia misceri, ita ut post misericordiam justitia et veritas peccatores excepturæ sunt. Nam si ex D μὴ ὠφελοῦντο τῷ ἐλέῳ καὶ τῇ μακροθυμίᾳ τοῦ Θεοῦ,

misericordia et patientia Dei nihil utilitatis percipiant, justitia et veritas ejus invadet illos judicio quippe justo subjicientur. Sunt enim revera, sunt, inquam, judicia Dei occulta; multa immensaque profunditas, vel, ut ait Scriptura, abyssus multa in judiciorum ejus ratione comprehenditur. Hæc igitur impios manent.

VERS. 9, 10. Filii autem hominum in tegmine alarum tuarum sperabunt. Inebriabuntur ab ubertate domus tuæ, et torrente voluptatis tuæ potabis eos. Quoniam apud te est fons vitæ, in lumine tuo videbimus lumen. Quoniam judicia tua abyssus multa,

gs Isa. v, 6. s: Psal, xxx, 7.

γὰρ τὰ κρίματά σου τὰ ὡς ἄβυσσος πολλὴ, καὶ διὰ τὴν δικαιοσύνην σου καὶ τὴν ἀλήθειάν σου τὴν ἐν τῷ οὐρανῷ, ἄνθρωποι καὶ κτήνη κατὰ τὸ αὐτὸ σώζονται· οὕτως ἐπλήθυνας τὸ ἔλεός σου, Θεός, ὡς μὴ μόνον τοὺς ἀξίους τῆς ἐκ σοῦ ζωῆς μεταλαμβάνειν, ἀλλὰ καὶ τοὺς κτηνώδεις καὶ ἀνοήτους τῶν ἀνθρώπων. Ἐπειδὴ γὰρ πολλοὶ μέμφονται καὶ καταιτιῶνται· Ἵνα τί ἀσεβεῖς εὐθηνοῦσι, καὶ τῶν τοῦ Θεοῦ ἀγαθῶν ἀπολαύουσιν; ἀναγκαίως διδάσκει, ὅτι πολυέλεος ἐστιν. Αλλ' εἰ μὲν ἦν ἔλεος μόνον καὶ φιλανθρωπία, οὐδὲν ἐκώλυεν τὸν τῶν ἁμαρτωλῶν μετέρχεσθαι βίον διδάσκει δὲ, ὅτι σὺν τῷ ἐλέῳ ἀνακέκραται ἀλήθεια καὶ δικαιοσύνη, ὡς τῆς δικαιοσύνης καὶ τῆς ἀληθείας διαληψομένης τοὺς ἁμαρτωλοὺς μετὰ τὸ ἔλεος. Εἰ γὰρ

ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ καὶ ἡ ἀλήθεια μετελεύσεται αὐ τούς· ὑποβληθήσονται γὰρ κρίσει δικαίᾳ. Ἔστι γάρ, ἔστιν ἀπόῤῥητα τὰ κρίματα τοῦ Θεοῦ· πολύς τε καὶ ἄπειρος βυθός, ἢ, καθὼς ἡ Γραφή φησιν, ἄβυσσος πολλὴ ἐν τῷ λόγῳ τῶν κριμάτων αὐτοῦ περιέχεται. Ταῦτα τοίνυν μένει τοὺς ἀσεβεῖς.

Οἱ δὲ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων ἐν σκέπῃ τῶν πτερύ γων σου ἐλπιοῦσι. Μεθυσθήσονται ἀπὸ πιότητος οἴκου σου, καὶ τὸν χειμάρρουν τῆς τρυφῆς σου ποτεῖς αὐτούς. "Οτι παρὰ σοὶ πηγὴ ζωῆς, ἐν τῷ φωτί σου οψόμεθα φῶς. Ἐπειδὴ τὰ κρίματά σου

ἄβυσσος πολλὴ, εἰκότως οὐ μόνον ἀνθρώπων, ἀλλὰ A jure non hominibus modo, sed etiam jumentis pro-
καὶ κτηνῶν προνοεῖς· οὕτως ἐπλήθυνας τὸ ἔλεός spicis, sic multiplicasti misericordiam tuam, Deus.
σου, ὁ Θεός. Ἔστι δ' ἔτι παρὰ ταῦτα ἐξαίρετον
τάγμα τῶν μετὰ τὰ προλεχθέντα ὀνομαζομένων υἱῶν
ἀνθρώπων· οἵτινες, πλέον τι ἔχοντες τῶν ἀνθρώπων
καὶ τῶν κτηνῶν τῶν ὑπὸ σοῦ σωζομένων, κατηξίωνται
ἐν σκέπῃ τῶν πτερύγων σου ἐλπίζειν· ἢ κατὰ τὸν
Σύμμαχον, Ὑπὸ σκιὰν τῶν πτερύγων σου ἀμερι-
μνοῦσι. Τοὺς γὰρ ἐπὶ σὲ ἠλπικότας, καὶ ἀφωρισμέ-
νους τοῦ τάγματος τῶν διαβεβλημένων, σὺ αὐτὸς ὁ
Θεὸς ταῖς ἑαυτοῦ πτέρυξι περιέπεις καὶ σκέπεις. Καὶ
ἐπεὶ ἤλπισαν οὗτοι ἀγαθὴν ἐλπίδα, ̔Η δὲ ἐλπὶς οὐ
καταισχύνει· μεθυσθήσονται ἀπὸ πιότητος οἴκου
σου, καὶ τὸν χειμάρρουν τῆς τρυφῆς σου ποτιεῖς
αὐτούς. Οἶκος μὲν τοῦ Θεοῦ ἐστιν ἡ Ἐκκλησία αὐτοῦ·
πιότης δὲ τοῦ οἴκου τὰ θεόπνευστα ἀναγνώσματα· Β
μέθη δὲ σώφρων καὶ νηφάλιος ἡ ἀπὸ τῶν ἀναγνω-
σμάτων ὠφέλεια· χείμαῤῥος δὲ τρυφῆς, ἐξ οὗ ποτί
ζονται οἱ ἐπὶ σκέπῃ τῶν πτερύγων αὐτοῦ ἠλπικότες,
ὁ ἐν Ἐκκλησίᾳ τοῦ Θεοῦ ποταμὸς, περὶ οὗ λέλεκται·
Τοῦ ποταμοῦ τὰ ὁρμήματα εὐφραίνουσι τὴν πό
λιν τοῦ Θεοῦ· καὶ, Ὁ ποταμὸς τοῦ Θεοῦ ἐπληρώ-
θη ὑδάτων. Χείμαρρος δὲ τρυφῆς ὁ Χριστὸς διὰ τὸ
πρόσκαιρον τῆς ἐν ἀνθρώποις ἐπιφανείας αὐτοῦ. "Οτι
παρὰ σοὶ πηγὴ ζωῆς. Ζωὴν δὲ ὄντα ἔγνωμεν τὸν
Χριστὸν ἐκ τῆς εὐαγγελικῆς διδασκαλίας, δι' ἧς
αὐτὸς ὁ Σωτὴρ διδάσκει λέγων· Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς
καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή. ̓Αλλὰ καὶ, ὃ γέγονεν ἐν
αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώ-
πων. Διὸ καὶ ἐνταῦθα τῇ ζωῇ συνῆπται τὸ φῶς συμ-
φώνως τῷ Εὐαγγελίῳ μετὰ γὰρ φάναι· Ὅτι παρὰ
σοὶ πηγὴ ζωῆς, ἐπιλέγεται· Ἐν τῷ φωτί σου
ἐψόμεθα φῶς. Φωτὸς γὰρ λογικοῦ χορηγητική τυγ-
χάνει αὕτη ἡ ζωή· διὸ λέγεται· Καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων. Οἱ δὲ τούτων μεταλαβόντες τέλος
ἕξουσι τοῦ φωτὸς τὴν θέαν.

Præter hæc autem alius eximius est ordo eorum,
qui post prædicta filii hominum vocantur. Hi plu-
ris aliquid habentes quam homines et jumenta qui-
bus salutem paras, digni habiti sunt qui in tegmine
alarum tuarum spem habeant; aut ut Symmachus,
Sub umbra alarum tuarum securi sunt. Eos enim qui
in te spem habent, quique ab ordine infamium illo-
rum segregantur, tu ipse, Deus, alis foves tuis et
contegis. Et quia spem cepere magnam, Spes autem
non confundit 58. -Inebriabuntur ab ubertate domus
tuæ, et torrente voluptatis tuæ potabis eos. Domus
Dei est Ecclesia ejus : ubertas domus, divinitus in-
spiratæ lectiones: ebrietas illa temperata et sobria,
utilitas ex lectionibus proveniens : torrens volupta-
tis, quo potantur ii qui sub tegmine alarum ejus
sperant, fluvius in Ecclesia Dei manans, de quo
dictum est: Fluminis impetus lætificat civitatem
Dei ; et : Plumen Dei repletum est aquis eo. Torrens
voluptatis Christus est, ob temporaneam ejus in
hominibus præsentiam. Quoniam apud te est fons
vita. Ex evangelica doctrina Christum esse vitam
ediscimus, ut Salvator ipse docet his verbis, Ego
sum lux, veritas et vita . Sed etiam, quod factum
est in ipso vita erat, et vita erat lux hominum 6o ̧
Quare hic pariter, ut in Evangelio, vitæ lux subdi-
tur: nam postquam dixerat, Quoniam apud te est Note the
fons vitæ, adjicitur, In lumine tuo videbimus lumen. Cemilue -
Hæc quippe vita rationabilem lucem subministrat. tion
Quamobrem dicitur, Et vita erat lux hominum.

C

Παράτεινον τὸ ἔλεός σου τοῖς γινώσκουσί σε, καὶ τὴν δικαιοσύνην σου τοῖς εὐθέσι τῇ καρδίᾳ. Τοῖς μὴ γινώσκουσιν αὐτὸν πρόσκαιρον ἔσται τὸ ἔλεος· τοῖς δὲ γινώσκουσί σε, Σῶτερ, παράτεινον τὸ ἔλεός σου καὶ τὴν δικαιοσύνην σου· ἐν ᾗ κατ' ἀξίαν κρίνων τοῖς μὲν ἀποδώσεις κατὰ τὰ ἔργα αὐτῶν, τοῖς δὲ πιστώσεις τὰς σὰς ἐπαγγελίας. Αντὶ δὲ τοῦ, Καὶ τὴν δικαιοσύνην σου τοῖς εὐθέσι τῇ καρδίᾳ, ὁ Σύμμαχος, Καὶ τὴν ἐλεημοσύνην σου τοῖς ἁπλοῖς τὴν καρδίαν, ἐξέδωκε. Μὴ ἐλθέτω μοι ποὺς ὑπερ- D ηφανίας, καὶ χεὶρ ἁμαρτωλῶν μὴ σαλεύσαι με. Ἐκεῖ ἔπεσον οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν. Εξώ σθησαν καὶ οὐ μὴ δυνήσονται στῆναι. Μηδὲ κτησαίμην χεῖρα καὶ πράξεις ἁμαρτωλῶν· ταῦτα γὰρ σαλεύειν εἴωθε καὶ μετακινεῖν τῆς παρὰ σοὶ τῷ Θεῷ στάσεως τοὺς εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον ἐξω σθησομένους. Ἀντὶ δὲ τοῦ· Ἐκεῖ ἔπεσον, ὁ Σύμμαχος, ὅπου πίπτουσιν οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀδικίαν, ἐξέδωκε. Μὴ γὰρ γενοίμην, φησὶν, ἐκεῖ, ἔνθα οἱ σα λευθέντες πίπτουσι, καὶ πεσόντες ἐξωθοῦνται, καὶ ἐξωσθέντες οὐκέτι ἐπανελθεῖν δυνήσονται. Ακολούθως

Qui porro hæc acceperint, pro fine, lucis conten-
plationem obtinebunt.

VERS. 11 - 13. Prætende misericordiam tuam scientibus te, et justitiam tuam iis qui recto sunt corde. Nescientibus Deum temporanea misericordia erit; at scientibus te, Salvator, pratende misericordiam tuam et justitiam tuam, qua pro rerum dignitate judicans, aliis secundum opera eorum retribues, aliis promissa tua confirmabis. Pro illo autem : Et justitiam tuam iis qui recto sunt corde; Symmachus : Et misericordiam simplicibus corde, edidit. Non veniat mihi pes superbia, et manus peccatorus non moveat me. Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem, expulsi sunt, nec poterunt stare. Ne manus et gesta peccatorum obtineam: hæc quippe excutere solent et removere abs te eos qui in tenebras exteriores depelluntur. Pro illo autem : Ibi ceciderunt, Symmachus edidit, ubi cadunt qui operantur iniquitatem. Ne, inquit, eo in loco sim, quo commoti cadunt, lapsi expelluntur, expulsi regredi non poterunt. Hæc autem consequenter effatur, postquam qui finis erit eorum, qui in tegmine Der speraverint, descripsit, resumpta impii, qui initio di

[blocks in formation]

cebat in semetipso ut delinqueret, hominumque ipsi Α δὲ αὐτὰ ἔφη, μετὰ τὸ ὑπογράψαι ὁποῖον ἔσται τὸ similium, memoria. τέλος τῶν ἐν τῇ σκέπῃ τοῦ Θεοῦ ἠλπικότων ἐπαναλαμβάνων τὴν μνήμην τοῦ κατ' ἀρχὰς παρανόμου, ὃς ἔφασκεν ἐν ἑαυτῷ τοῦ ἁμαρτάνειν, καὶ τῶν ἐκείνῳ παραπλησίων.

1. DAVIDIS XXXVI.

Noli æmulari in malignantibus, neque zelaveris facientes iniquitatem. Quia in præcedenti psalmo peccatorem induxerat sese ad peccata concitantem, vitamque ejus, necnon finem exitiumque illius descripserat, consequenter in hoc psalmo hortatur ad declinandos improborum mores, et non æmulanda eorum opera. Quoniam vero aliud est æmulari, aliud zelare; dicas concitare et ad zelotypiam incendere, id esse æmulari. Quare Aquila sic interpretatur: Ne dimica cum malignantibus; Symmachus vero: Ne altercare cum maleficis. Hoc porro dictum ex his intelligas : Ipsi me provocaverunt in eo qui non erat Deus, et irritaverunt in idolis suis : et ego provocabo eos in eo qui non est populus, et in gente insipiente irritabo illos 63. Apostolus item Corinthiis scribens ita loquitur: An æmulamur Dominum? Nunquid fortiores illo sumus ? Zelus autem seu voluntas cujuspiam adipiscendi id quod in proximo esse arbitratur, bona est. Est alius medius zelus, plerumque talis qualem describit idem apostolus his verbis: Emulantur vos non bene, sed excludere vos volunt 6. Invidia sane nunquam bona esse queat; nam dolor est de prosperis proximi rebus: zelus vero interdum bonus, uti tradidimus. Hic porro, secundum Aquilam, non dimicandum esse cum malignantibus monet ; secundum Symmachum, non altercandum cum maleficis; secundum quintam editionem, non irritari oportere cum malignantibus; secundum vero LXX: Noli æmulari neque concitari, si alios male agentes videas, neque te concitent improbi prospere agentes, ut tu quoque velis rem bene gerere. li namque in re prospera et in deliciis agentes te instigant; at tu ne æmuleris neque conciteris, sed neque zelaveris facientes iniquitatem; ne beatos prædices illos, neu putes in bonis versari: nec pari modo rem gerere exoptes.

B

C

ΤΟΥ ΔΑΥΙΔ ΑΓ.

Μὴ παραζήλου ἐν πονηρευομένοις, μηδὲ ζήλου τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν. Ἐπειδὴ γὰρ ἐν ἐκείνῳ εἰσῆγε τὸν παράνομον παρορμῶντα ἑαυτὸν εἰς ἁμαρτίας, τόν τε βίον ὑπέγραφε τοῦ τοιούτου καὶ τὸ τέλος τῆς καταστροφῆς αὐτοῦ· ἀκολούθως ἐπὶ τοῦ παρόντος παραινεί φεύγειν τοὺς τῶν παρανόμων τρόπους, μηδὲ τὰς ὁμοίους αὐτῶν πράξεις ζηλοῦν. Ἐπεὶ δ ̓ ἕτερόν ἐστι τοῦ ζηλοῦν τὸ παραξηλοῦν, ἐρεῖς, ὅτι τὸ ἐρεθίζειν καὶ εἰς ζηλοτυπίαν ἐγείρειν, τοῦτό ἐστι τὸ παραζηλοῦν. Ὅθεν ὁ μὲν ̓Ακύλας ἡρμήνευσεν Μὴ διαμάχου ἐν πονηρευομένοις· ὁ δὲ Σύμμαχος· Μὴ φιλονείκει κακούργοις. Νοήσεις δὲ τὸ εἰρημέ νον καὶ ἀπὸ τοῦ· Αὐτοὶ παρεζήλωσαν με ἐπ ̓ οὐ Θεῷ, παρώργισαν με ἐν τοῖς εἰδώλοις αὐτῶν· κἀγὼ παραζηλώσω αὐτοὺς ἐπ ̓ οὐκ ἔθνει· ἐπ' ἔθνει ἀσυνέτῳ παροργιῶ αὐτούς. Οὕτω καὶ ὁ Από στολος γράφων Κορινθίοις ἔλεγεν: Η παραζηλοῦ μεν τὸν Κύριον; Μὴ ἰσχυρότεροι αὐτοῦ ἐσμεν ; Τὸ δὲ ζηλοῦν τοῦ βούλεσθαι καὶ ἑαυτῷ ὑπάρχειν 8 νομίζει τῷ πέλας παρεῖναι, ἀγαθόν. Καὶ ἔστι τὸ ζη λοῦν μέσον· πολλάκις γὰρ ὁ ζῆλος περὶ οὗ ὁ αὐτός φησιν· Ζηλοῦσιν ὑμᾶς οὐ καλῶς, ἀλλ' ἐκκλεῖσαι ὑμᾶς θέλουσιν. Φθόνος μὲν οὖν οὐκ ἂν γένοιτό ποτε ἀγαθός· λύπη γάρ ἐστὶν ἐπὶ τῇ τοῦ πέλας εὐπραγίᾳ· ζῆλος δὲ ἐστιν ὅτε γίνεται ἀγαθὸς καθὼς ἀποδεδώκαμεν. Ενταῦθα δὲ ὁ λόγος κατὰ μὲν τὸν ̓Ακύ λαν μὴ διαμάχεσθαι ἐν πονηρευομένοις παραινεῖ, κατὰ δὲ Σύμμαχον, μὴ φιλονεικεῖν ἐν κακούργοις, κατὰ δὲ τὴν πέμπτην ἔκδοσιν, μὴ ἐρεθίζεσθαι ἐν πονηρευομένοις· κατὰ δὲ τοὺς Ἑβδομήκοντα· Μὴ παροξύνου, φησί, μηδὲ ἐρεθίζου ὁρῶν ἑτέρους πονηρευομένους· μηδέ σε ἐγειρέτωσαν εὐθηνούμενοι κακοί ἐπὶ τὸ καὶ ἐθέλειν ὁμοίως αὐτοῖς εὐπραγεῖν. Ἐκεῖνοι μὲν γὰρ εὐθηνούμενοι καὶ τρυφῶντες παραζηλοῦσί σε· σὺ δὲ μὴ παραζήλου μηδὲ παροξύνου· ἀλλὰ μηδὲ ζήλου τοὺς ποιοῦντας ἀνομίαν, μηδὲ μακάριζε αὐτοὺς, καὶ ἐν ἀγαθοῖς εἶναι νόμιζε· μηδ' εὔχου καὶ σαυτὸν ὁμοίως αὐτοῖς πράττειν.

[ocr errors]

VERS. 29. Quoniam tanquam fenum velociter "Οτι ὡσεὶ χόρτος ταχὺ ἀποξηρανθήσονται. arescent. Deinde causam aperit, dicens, quia D Εἶτα τὴν αἰτίαν διδάσκει, λέγων, ὅτι τὸ τέλος αὐτῶν

finis illorum talis, qualis feni exitus est; quod cum aliquantisper floruerit, velociter arescit. Nam omnis caro fenum, et omnis gloria ejus quasi flos feni. Exsiccatum est fenum, et flos decidit. Sed etiam, quemadmodum olera herbarum cito decident. Ne quidem digni sunt qui oleribus in agro cultis comparentur. Quæ causa igitur est cur ecs æmulemur, qui cum brevi tempore floruerint, cras in clibanum mittentur, ut docet Salvator ? Spera in Domino, et fac bonitatem, et inhabita terram, et pasceris in divitiis ejus. Delectare in Domino, et dabit

67

τοιοῦτόν ἐστιν, ὁποῖον τὸ τοῦ χόρτου· ὃς πρὸς ὀλίγον ἀνθήσας, ταχὺ ἀποξηραίνεται. Πᾶσα γὰρ σὰρξ χόρτος, καὶ πᾶσα δόξα αὐτῆς ὡς ἄνθος κόρτου. Ἐξηράνθη ὁ χόρτος, καὶ τὸ ἄνθος ἐξέπεσεν. Ἀλλὰ καὶ͵ ὡσεὶ λάχανα χλόης ταχὺ ἀποπεσοῦνται· οὐδὲ γεωργουμένοις λαχάνοις ἄξιοί εἰσι παραβάλλεσθαι. Τί οὖν ἄξιον ζηλοῦν τούτους, οἱ πρὸς ὀλίγον ἀνθήσαντες, αὔριον εἰς κλίβανον βάλλονται, ὡς ἐδίδαξεν ὁ Σωτήρ; Ελπισον ἐπὶ Κύριον, καὶ ποίει χρηστός τητα, καὶ κατασκήνου τὴν γῆν, καὶ ποιμανθήσῃ ἐπὶ τῷ πλούτῳ αὐτῆς. Κατατρύφησον τοῦ Κυ

σε Deut. xxxi, 21. 6+ I Cor. x, 22. 68 Galat. IV, 17.

66 Isa. XL,

6. er Matth. vi, 50.

B

ribus dictis ab æmulatione improborum avocaverat, statim ex opposito rectam regiamque viam proponit, indicans qua sit incedendum. Quapropter ait : Heus tu, sursum aspice, ac universorum moderatorem intuere, atque ipsum spem constitue tuam : bono animo esto, ut magna anchora firmatus. Et mente quidem spem talem capias; operibus autem exsequere et fac bonitatem; ut iis ceu jactis tibi seminibus, opimam fructuum copiam percipias. Horumce porro duorum potitus, ne ultra de quopiam anxius esto, inhabita terram sine sollicitudine, ac temporaneam hancce vitam, quasi in tabernacu1o, brevi exigas : etenim instar bonæ pecudis curante bono pastore pasceris. Nam si quæ insunt hominibus veræ animi divitiae, quæ in divinis dogmatibus et divinis lectionibus spectantur, iis frueris ita ut dicas: Dominus pascit me et nihil mihi deerit 68. Nihil quippe deerit tibi, si in boni pastoris divitiis pascaris, quæ erogantur hominibus in terra pascentibus. Pro illo autem : Et pasceris in divitiis ejus, Symmachus : El pascere assidue; Aquila : Et pascere fide, ediderunt. Sub hæc autem, quemadmodum improborum et operantium iniquitatem finem descripsit; sic quanta tibi in Dominum speranti, ac bonitatem facienti eventura bona sint, enumerat. Nam primo in veris boni pastoris divitiis pasceris; secundo, delectaberis in Domino ; tertio, dabit tibi petitiones cordis tui. Delectari autem in Domino valebit, quisquis animæ sensibus puris purgatisque fuerit, ita ut panem vivum ac vivifcas carnes ejus edere possit, ac salutarem ejus bibere sanguinem. His enutritus et impinguatus, divina fruens ebrietate: Delectare in Domino, et dabit tibi pelitiones cordis tui. Jam enim ille quoque delectabitur, quod percupiat ut ipsi te dedas. Postula item ab eo ut ea quæ futura exspectas dona ccipias. Nam qui præsentia affatim elargitus est, ea obtinebit quæ nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominibus ascendit 69.

ρίου, καὶ δῴη σοι πάντα τὰ αἰτήματα τῆς καρδίας A tibi omnes petitiones cordis tui. Postquam superioσου. Αποστρέψας τοῦ ζήλου τῶν πονηρῶν διὰ τῶν πρώτων, εὐθὺς ἐκ παραλλήλου τὴν ὀρθὴν καὶ βασι λικὴν ὁδὸν τίθησι, δεικνὺς ὁποίαν χρὴ βαδίζειν. Διό φησιν· ̓́Ανω βλέπε, ὦ οὗτος; ἀφορῶν εἰς τὸν τῶν ὅλων κυβερνήτην, καὶ αὐτὸν σεαυτοῦ ἐλπίδα θέμε νος· θάρσει ὡς ἐπὶ μεγάλην ἄγκυραν ἡδρασμένος. Καὶ τὰ μὲν τῆς διανοίας σου ταύτην ἐχέτω τὴν ἐλπίδα· ταῖς δὲ πράξεσιν ἐργάζου καὶ ποίει χρηστότητα, ὡσανεί σπόρους σαυτῷ βαλλόμενος ἐπ' ἀγαθῇ καρ τῶν συγκομιδῇ. Ταῦτα δὲ τὰ δύο κτησάμενος, μηκέτι περί τινος ἀγωνία. Κατασκήνου τὴν γῆν ἀμερίμνως, καὶ τὴν πρόσκαιρον ταυτηνὶ ζωὴν, ὥσπερ ἐν σκηνῇ, πρὸς ὀλίγον ἑστὼς δίαγε. Ποιμανθήσῃ γὰρ δίκην θρέμματος ἀγαθοῦ ὑπὸ ποιμένι καλῷ ποιμαι νόμενος. Εἰ γάρ τίς ἐστιν ἐν ἀνθρώποις ἀληθινὸς Β ψυχῆς πλοῦτος, ὁ ἐν θείοις δόγμασι καὶ τοῖς τῶν θείων ἀναγνωσμάτων μαθήμασι, τούτων ἀπολαύσεις, ὥστε λέγειν· Κύριος ποιμαίνει με, καὶ οὐδέν με ὑστερήσει. Οὐδὲν γάρ σε ὑστερήσει ποιμαινόμενον ἐν τῷ πλούτῳ τοῦ καλοῦ ποιμένος, τῷ δεδωρημένῳ τοῖς ἔτι ἐπὶ γῆς ποιμαινομένοις ἀνθρώποις. Ἀντὶ δὲ τοῦ, Καὶ ποιμανθήσῃ ἐπὶ τῷ πλούτῳ αὐτῆς, ὁ Σύμμαχος, Καὶ ποιμαίνου διηνεκῶς, ἐξέδωκεν· ὁ δὲ ̓Ακύλας, Καὶ νέμου πίστιν. Εἶθ' ὥσπερ τῶν πονηρευομένων καὶ τῶν ποιούντων τὴν ἀνομίαν ὑπέγραψε τὸ τέλος, οὔ τως καὶ σοὶ τῷ ἐλπίζοντι ἐπὶ τὸν Κύριον καὶ ποιοῦντε χρηστότητα ὁ πόσα ὑπάρξει ἀγαθὰ καταριθμεῖται. Πρῶτον μὲν γὰρ ποιμανθήσῃ ἐπὶ τῷ πλούτῳ τῷ ἀληθινῷ τοῦ καλοῦ ποιμένος· δεύτερον, κατατρυφήσεις τοῦ Κυρίου· καὶ τρίτον, δώσει σοι τὰ αἰτήματα τῆς καρ- C δίας σου. Κατατρυφἂν δὲ τοῦ Κυρίου δυνήσεται ὁ τῆς ψυχῆς τὰ αἰσθητήρια κεκαθαρισμένος, ὡς δύνασθαι ἐσθίειν τὸν ζῶντα ἄρτον καὶ τὰς ζωοποιοὺς αὐτοῦ σάρκας, πίνειν τε τὸ σωτήριον αὐτοῦ αἷμα. Τούτοις τρεφόμενος καὶ πιαινόμενος, τῆς ἐνθέου μέθης ἀπολαύων· Κατατρύφησον τοῦ Κυρίου, καὶ δώσει σοι τὰ αἰτήματα τῆς καρδίας σου. Ἤδη μὲν γὰρ ἐντεῦθεν κατατρυφήσει, ἐθελήσας σε αὐτὸν ἐπιδοῦναι αὐτῷ. Αἴτει δὲ αὐτὸν καὶ τὰ μέλλοντα, ὧν προσδοκᾷς τὴν λῆψιν. Ο γὰρ τὰ παρόντα δεδωκὼς ἀφθόνως δωρήσεται σεν, οὐδ' ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου ἀνέβη.

Ἀντὶ δὲ τοῦ, Ὑποτάγηθι τῷ Κυρίῳ, καὶ ἱκέτευ σον αὐτὸν, ὁ ̓Ακύλας φησί· Σίγησον τῷ Κυρίῳ, καὶ ἀποκαραδόκει αὐτόν· ὁ δὲ Σύμμαχος • Ησύ- D χαζε τῷ Κυρίῳ, καὶ ἱκέτευε αὐτῷ. Τὰ γὰρ προλε χθέντα πράττοντα, καὶ ἐπὶ τοῖς εἰρημένοις ἐλπίζοντα, ἡσυχάζειν προσήκει τέως ἐν τῷ παρόντι, καὶ μετὰ σιωπῆς προσδοκἂν τὰ ἐπηγγελμένα. Μὴ παραζήλου ἐν τῷ κατευοδουμένῳ ἐν τῇ ὁδῷ αὐτοῦ, ἐν ἀνθρώπῳ ποιοῦντι παρανομίας. Παῦσαι ἀπὸ ὀργῆς καὶ ἐγκατάλειπε θυμὸν, μὴ παραζήλου ὥστε πονη ρεύεσθαι. Ὅτι οἱ πονηρευόμενοι ἐξολοθρευθή σονται, οἱ δὲ ὑπομένοντες τὸν Κύριον, αὐτοὶ κληρονομήσουσι γῆν. Ἐπαναλαμβάνει τὸν λόγον ἀναγκαίως. Ἐπεὶ γὰρ ἔγνως, φησὶν, ὁποῖος σοι πλοῦτος τεταμίευται, μή παραζήλου ἐν τῷ νομιζομένῳ

[blocks in formation]

καὶ ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδεν, οὐδὲ οὖς ἤκου

Pro eo autem, Subditus esto Domino, et ora eum, Aquila ait, Sile Domino, et exspecta eum; Symmachus vero, Quiesce Domino, et supplica ipsi. Enimvero par est eum qui superius memorata peragit, et in prædictis spem habet, quiescere dum in hac vita versatur, et cum silentio promissa exspectare. ¡ Noli æmulari in eo qui prosperatur in via sua, in homine faciente injustitias. Desine ab ira et dere- ' linque furorem, noli @mulari ut maligneris. Quoniam qui malignantur exterminabuntur : sustinentes autem Dominum, ipsi hæreditabunt terram. Sermonem necessario repetit. Quia, inquit, nosti qualis tibi thesaurus reconditus sit, noli æmulari hominem iniquitati deditum, qui in præsenti vita rem prospere agere putatur; ne stimulere, neu hujus

« ПредыдущаяПродолжить »