Изображения страниц
PDF
EPUB

πράττοντι ἐπὶ τὸ συναγαγεῖν αὐτοὺς καὶ ἀναγεννῆσαι ἑαυτῷ· ὃ δὴ καὶ ἐδήλου λέγων· Ποσάκις ἐθέ λησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα σου ὃν τρόπον δροὐκ ἠθελήσατε; Οὕτω γοῦν ἀνταπεδίδοσαν αὐτῷ

indicavit : Quotes volui congregare filios tuos, Α σεώς μου. Ατεκνίαν δὲ αὐτῷ εἰργάσαντο πάντα quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alas, et noluistis ". Sic itaque retribuerunt ipsi mala pro bonis, et sterilitatem animæ ejus. νὶς ἐπισυνάγει τὰ νοσσία ὑπὸ τὰς πτέρυγας, καὶ πονηρὰ ἀντὶ ἀγαθῶν, καὶ ἀτεκνίαν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ.

34

Hæc ibidem vaticinatus, in sequentibus suam mansuetudinem et tolerantiam declarat, dicens : Ego autem dum mihi molesti essent induebar cilicio. Pro illo autem, dum mihi molesti essent, mire admo dum Aquila dicit: Ego autem in infirmitate eorum, indumentum meum cilicium; Symmachus vero: In infirmitatibus eorum indumentum meum cilicium ; Theodotio et quinta editio : Ego autem cum illi molestia afpicerent. Mala quippe et infirmitates eorum B miseratus Dominus, eorum causa in luctus et lamentationis signum cilicio induebatur: imo etiam humiliabat in jejunio animam suam, Quare ita docebat: Tristis est anima mea usque ad mortem 33; et: Nunc anima mea turbata est . Hæc enim vi mansuetudinis suæ tolerabat, veluti pater de filiorum pernicie vehementer dolens atque mœrens. Quamobrem in prophetis de illo dicitur : Homo in plaga constitutus, et sciens ferre infrmitatem 38; et rursum: Ipse peccata nostra portat, et pro nobis dolet s ; et iterum : Ipse autem ruineralus est propter peccata nostra, et vibice ejus nos sanati sumus 37. Ideo in infirmitatibus eorum, cum illi molestia afficerentur, prospiciens Salvator mortem ipsos occupaturam, atque extremam eorum C perniciem, eorum causa induebatur cilicio, at humiliabat in jejunio animam suam. Illi vero ita se gerebant, ut oratio Domini pro ipsis oblatą, non ad aures usque Patris adveniret; sed quasi repulsa ab impietatis eorum magnitudine, retrahere-tur et ad ipsum rediret : quare dicebat, et oratio mea in sinu meo convertetur. Nam si ii salutem nacturi, et ab impietatibus reversuri fuissent, oratio Servatoris recto cursu ac nullo obice ad aures usque Patris adventura erat. Et hæc a me postquam singulas sententias exploravi, ubi necesse fuit, excogitata sunto.

36

̓Αλλὰ γὰρ ἐν τούτοις ταῦτα θεσπίσας, διὰ τῶν ἑξῆς τὸ αὐτοῦ φιλάνθρωπον καὶ ἀνεξίκακον παρίστησι λέγων· Ἐγὼ δ' ἐν τῷ αὐτοὺς παρενοχλεῖν μοι, ἐνεδυόμην σάκκῳ. Ἀντὶ δὲ τοῦ, Ἐν τῷ αὐτοὺς παρενοχλεῖν μοι, σφόδρα θαυμαστῶς ὁ μὲν ̓Ακύλας φησί· Καὶ ἐγὼ ἐν ἀῤῥωστίᾳ αὐτῶν ἔνδυσίς μου σάκκος· ὁ δὲ Σύμμαχος· Ἐμοῦ ἐν ταῖς ἀῤῥωστίαις αὐτῶν τὸ ἔνδυμα σάκκος· καὶ ὁ Θεοδοτίων δὲ καὶ ἡ πέμπτη ἔκδοσις· Ἐγὼ δὲ ἐν τῷ παρενοχλεῖσθαι αὐτοὺς, εἰρήκασιν. Ἐπεὶ γὰρ τοῖς ἐκείνων κακοῖς καὶ ταῖς ἀῤῥωστίαις τῆς αὐτῶν ψυχῆς συμπάσχων ὁ Σωτὴρ πένθους καὶ ὀδυρμῶν σύμβολα ποιεῖ, σάκο και περιβαλλόμενος ὑπὲρ αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ ἐταπεί νου ἐν νηστείᾳ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ. Διὸ καὶ ἐδίδασκε λέγων: Περίλυπός ἐστιν ἡ ψυχή μου ἕως θανάτου· καὶ, Νῦν ἡ ψυχή μου τετάρακται. Ταῦτα γὰρ ὑπερβολῇ φιλανθρωπίας ὑπέμεινεν ὑπερπάσχων καὶ υπεραλγών, οἷα πατὴρ ἐφ' υἱοὺς ἀπολλυμένους. Διδ ἔλεγεν ἐν προφήταις περὶ αὐτοῦ· Ἄνθρωπος ἐν πληγῇ ὢν, καὶ εἰδὼς φέρειν μαλακίαν· καὶ πάλιν • Οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει, καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται: καὶ αὖθις· Αὐτὸς δ' ἐτραυματίσθη διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, καὶ τῷ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ιάθημεν. Διὸ καὶ ἐν ταῖς ἀῤῥωστίαις αὐτῶν καὶ ἐν τῷ παρενοχλεῖσθαι αὐτοὺς, ἐκείνους θεωρῶν ὁ Σωτὴρ τὸν καταληψόμενον αὐτοὺς ὄλεθρον, καὶ τὴν ἐσχά την ἀπώλειαν, ὑπὲρ αὐτῶν ἐνεδύετο σάκκον, καὶ ἐταπείνου ἐν νηστεία τὴν ψυχὴν αὐτοῦ. Οἱ δὲ τοιαῦτα ἔπραττον, ὡς τὴν εὐχὴν αὐτοῦ τὴν ὑπὲρ αὐτῶν μὴ παραπέμπεσθαι εἰς τὰ ὦτα τοῦ Πατρός· ἀλλ ̓ ὥσπερ ἀντικρουομένην ὑπὸ τοῦ μεγέθους τῆς αὐτῶν δυσσε βείας, καθέλκεσθαι καὶ ἐπαναστρέφειν πρὸς αὐτόν· διὸ ἔλεγε· Καὶ ἡ προσευχή μου εἰς κόλπον μου ἀποστραφήσεται. Εἰ γὰρ σώζεσθαι ἔμελλον καὶ μεταβάλλειν τῶν ἀσεβημάτων, εὐθυδρομοῦσα ἡ προσ ευχὴ τοῦ Σωτῆρος, ἀκωλύτως καὶ ἀπαραποδίστως.

ἐπὶ τὰ ὦτα τὰ πατρικὰ παρῄει. Καὶ ταῦτα δέ μοι πᾶσαν ψηλαφώντι διάνοιαν, εἰς τοὺς τόπους ἀναγ καίως τεθεωρήσθω.

VERS. 15, 16. Et adversum me lætati sunt et D convenerunt; congregata sunt super me flagella, et ignoravi. Dissipati sunt nec compuncti. Hæc uti jam diximus, duplici modo accipienda. Vel enim David, persequente Saule, hæc de se narrabat; aut prophetice a Spiritu sancto de Salvatore dicta sunt. Loco autem illius, qdversum me lætati sunt, • Aquila serviens Hebraicæ litteræ ait, in claudicatione mea lætati et collecti sunt; Symmachus vero, claudicante me lætati et collecti sunt; quinta autem editio, et in infirmitate mea latati sunt. Queis significari existimo passionis tempus, in quo secundum Apostolum crucifixus est ex infirmitate, sed vivit

* Matth. IS!!!, 57. sa Matth. xxνι, 58.

Καὶ κατ' ἐμοῦ ηὐφράνθησαν, καὶ συνήχθησαν συνήχθησαν ἐπ' ἐμὲ μάστιγες, καὶ οὐκ ἔγνων. Διεσχίσθησαν, καὶ οὐ κατενύγησαν. Ταῦτα ἐκληπτέον διχῶς, ὡς καὶ ἤδη ἔφαμεν. Ἢ γὰρ ὁ Δαυΐδ ταῦτα περὶ ἑαυτοῦ διεξῄει ὑπὸ τοῦ Σαούλ διωκόμενος ἢ περὶ τοῦ Σωτῆρος προφητικῶς ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος λέγεται. ̓Αντὶ δὲ τοῦ: Κατ' ἐμοῦ ηὐφράνθησαν, ὁ ̓Ακύλας δουλεύων τῇ Ἑβραϊκῇ λέξει φησί· Καὶ ἐν σκασμῷ μου ηὐφράνθησαν, καὶ συν ελέγησαν· ὁ δὲ Σύμμαχος· Σκάζοντος δέ μου ηύ φραίνοντο καὶ ἠθροίζοντο· ἡ δὲ πέμπτη ἔκδοσις· Καὶ ἐν τῇ ἀσθενείᾳ μου ηυφράνθησαν. Δι' ὧν ἡγοῦμαι δηλοῦσθαι τὸν καιρὸν τοῦ πάθους, ἐν ᾧ κατὰ 38 Isa. Lili, 5. as ibid. 4. 3 ibid 5.

s Joan. xii,

27.

τὸν Ἀπόστολον, ἐσταυρώθη ἐξ ἀσθενείας, ἀλλὰ ζῇ A ex virtute Dei s. Sustinuit. item propter nos clauἐκ δυνάμεως Θεοῦ. Ὑπέμεινε δὲ καὶ σκασμὸν δι' ἡμᾶς, ἑκὼν ὑπομείνας τὴν ὑπὲρ ἡμῶν ἀσθένειαν. Αὐτὸς γὰρ ἑαυτὸν ἀσθενῆ πεποίηκεν, οὐ νικηθεὶς ὑφ' ἑτέρου, ἀλλ ̓ ὑπερβαλλούσῃ δυνάμει κενώσας ἑαυτὸν καὶ μορφὴν δούλου λαβών, ἐπικρύψας τε καὶ ταπεινώσας ἑαυτὸν καὶ ἀσθενῆ ποιήσας μέχρι θανά του. Ἐν τοίνυν τῷ σκασμῷ καὶ ἀσθενείᾳ συνήχθησαν· ἀλλὰ καὶ μάστιγας αὐτῷ ἐπιτεθείκασι· ὃ δὴ καὶ ἐν ἑτέρῳ ἐδήλου προφήτῃ φάσκοντι ἐξ αὐτοῦ προστ ώπου· Τὸν νῶτόν μου ἔδωκα εἰς μάστιγας, τὰς δὲ σιαγόνας μου εἰς ῥαπίσματα. Τὸ δὲ πρόσωπόν μου οὐκ ἀπέστρεψα ἀπὸ αἰσχύνης ἐμπτυσμάτων. Ἐπληροῦτο δὲ ταῦτα κατὰ τὸν τοῦ πάθους αὐτοῦ καιρόν. Ο δὲ Σύμμαχός φησι· Καὶ ἀποῤῥήσσοντες οὐκ ἠρέμουν. Οὐκ ἔγνων δὲ, φησί, τὴν αἰτίαν δι ̓ ἣν ἐμάστιζον· οὐ γὰρ εἶχόν τινα εὔλογον πρόφασιν ὧν ἐπετίθεσαν μοι πληγῶν. Ἀντὶ δὲ τοῦ· Ἐπείρασάν με μυκτηρισμῷ, ὁ Σύμμαχός φησιν· Ἐν ὑποκρί σει φθέγμασι πεπλασμένοις, ἔπριον κατ' ἐμοῦ ὀδόντας αὐτῶν. Πολλὰ δ' ἂν εὕροις ἐν τοῖς Εὐαγ γελίοις τούτων παραστατικά· καὶ ὡς προσῄεσαν πει ράζοντες αὐτὸν οἱ Φαρισαῖοι, ἄλλοτε δὲ ἐμυκτήριζον, ejus multitudinem. καὶ ὡς ἔβρυχον κατ' αὐτοῦ τοὺς ὀδόντας αὐτῶν διαπριόμενοι ἐπὶ τῷ πλήθει τῶν μαθητευομένων αὐτῷ,

dicationem, cum nostri causa infirmitatem lubens passus est. Ipse enim sese infirmum effecit, non ab alio victus, sed eximia virtute sua exinanivit semetipsum, formam servi accepit et infirmus factus est usque ad mortem. In claudicatione igitur et infirmitate congregati sunt: scd flagellis quoquo ipsum oneraverunt. Quod etiam in alio propheta, ex persona ejus significatur: Dorsum meum dedi ad flagella, et malas meas ad alapas. Faciem autem meam non averti a probro sputorum". Hæc porro implebantur passionis ejus tempore. Symmachus autem ait, et abrumpentes non quiescebant. Non noverant enim, inquit, qua de causa flagellarent nulla quippe suberat mei plagis afficiendi legiB tima causa. Pro illo autem, tentaverunt me subsannatione, Symmachus ait, in simulatione verbis confictis serrabant contra me dentes suos. Multa sane in Evangeliis repereris, queis hæc explicentur : quomodo scilicet accesserint Pharisæi tentantes illum; alias subsannabant, et dentibus stridebant in eum, quasi serra secantes propter discipulorum

Κύριε, πότε ἐπόψῃ; ἀποκατάστησον τὴν ψυ χήν μου ἀπὸ τῆς κακουργίας αὐτῶν, ἀπὸ λεόν των τὴν μονογενῆ μου. Ἀντὶ τοῦ· Πότε ἐπόψη; συμφώνως οἱ λοιποὶ πάντες ερμηνευται, Κύριε, πόσα ἅψῃ; εἰρήκασιν. Ἀποθαυμάζει ὁ Σωτὴρ τοῦ Πατρὸς C τὴν μακροθυμίαν, καὶ τὴν ὑπερβάλλουσαν ἀνοχήν. Διό φησι· Πόσα ὄψῃ; Εἶτα παρακαλεῖ λέγων Αποκατάστησον τὴν ψυχήν μου. Ὅμοιον δ' ἂν εἴη τοῦτο τῷ· Πάτερ, δόξασόν με τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοί. Εξῆς παρα καλεῖ ῥυσθῆναι τὴν μονογενῆ αὐτοῦ ἀπὸ λεόντων. Συγγενὴς δὲ ὢν τῷ μετὰ χεῖρας ψαλμῷ καὶ ὁ καὶ, κατὰ τὰ ἤδη πρότερον ἀποδεδειγμένα, τὰ ὅμοια τούτοις περιέχων, φάσκων· Σῶσόν με ἐκ στόματος λέοντος καὶ ἐκ χειρὸς κυνὸς τὴν μονογενῆ μου. Κἀκεῖ γὰρ μονογενοῦς ἐμνημόνευσε καὶ κυνὸς καὶ λέοντος· οὐ μόνον, ἀλλὰ καὶ μονοκερώτων, λέγων· Καὶ ἀπὸ κεράτων μονοκερώτων τὴν ταπείνωσίν μου· δι' ὧν σημαίνειν αὐτὸν ἡγοῦμαι τὰς ἀντικει μένας δυνάμεις, τὰς κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ πάθους τῇ μονογενεῖ αὐτοῦ ψυχῇ ἐπιβεβουλευκυίας. 'Αντὶ δὲ τοῦ, τὴν μονογενῆ μου· ὁ μὲν Ἀκύλας, τὴν μου ναχήν μου· ὁ δὲ Σύμμαχος, τὴν μονότητά μου, ἡρμήνευσεν (1). Εἰ δὲ ὁ Δαυΐδ ταῦτα λέγει, οὐδὲ χαλεπὸν καὶ εἰς αὐτὸν τὰ τῆς διανοίας ἐφαρμόσαι.

Εξομολογήσομαί σοι ἐν ἐκκλησίᾳ πολλῇ. Καὶ ὁ κα' ἐκ προσώπου τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν λελεγμένος, μετὰ τὰς προφητείας τὰς περὶ τοῦ πάθους αὐτοῦ, τῆς Εκκλησίας αὐτοῦ ἐμέμνητο δι' ὧν ἔφη· Ἐν μέσῳ

[blocks in formation]

D

VERS. 17. Domine, quando respicies? restitue animam meam a malignitate eorum, a leonibus unicam meam. Pro illo, quando respicies, reliqui omnes interpretes concorditer, Domine, quanta respicies ? dixerunt. Miratur Servator Patris tolerantiam, et eximiam patientiam. Quamobrem ait: Quanta respicies ? Exinde rogat his verbis : Restitue animam meam: quod sane simile huic dicto fuerit: Pater, glorifica me gloria quam habui priusquam mundus esset apud te. Postulat sub hæc liberari unigenitam suam a leonibus. Cum affinis huic sit psalmus xxi, uti superius declaratum est, ut qui similia complectatur, ait: Salva me ex ore leonis, et de manu canis unigenitam meam". Illic enim, unigenitam, canem et leonem memoravit, neque hac solum, sed etiam unicornes, dicens, et a cornibus unicornium humilitatem meam **: quibus indicare ipsum arbitror adversarias potestates, quæ tempore passionis unigenitæ animæ suæ insidias pararunt. Loco autem illius, unigenitam meam, Aquila, solitariam meam; Symmachus vero, solitudinem meam, interpretatus est. Quod si David hæc dicat, nihil incongruum ipsi sententiam aptare.

VERS. 18. Confitebor tibi in ecclesia magna. Psal-. mus quoque xx1, ex, persona Salvatoris dictus post, allatas de passione ejus prophetias, Ecclesiae ipsius meminit his verbis : In medio Ecclesiæ laudabo te**. 43 ibid. 22. 4 Psal. xxi, 21, 22. 5. 6. ibid. 22.

(1) In Hebræo Hieronymus vertit solitariam meam, cum Aquila. Vulgata versio, unicam meam, plus ad veritatem Hebraicam accedit.

Haec autem ibidem dixit post illud: Erue a framea A Ἐκκλησίας ὑμνήσω σε. Ταῦτα δὲ ἐκεῖ ἐλέγετο μετὰ animam meam, et de manu canis unigenitam meam. Salva me ex ore leonis et a cornibus unicornium humilitatem meam. His igitur additum illud est: Narrabo nomen tuum fratribus meis, in medio ecclesia laudabo te. In præsenti similiter psalmo, postquam dixerat: Restitue animam meam a malignitale eorum, a leonibus unigenitam meam, adjecit : Confitebor tibi in ecclesia multa, in populo gravὶ laudabo te". Pro illo autem, gravi, Aquila, osseo, edidit, id est, forti: ossa quippe omnium quæ in corpore exstant, fortissima et robustissima sunt. Gravis igitur est, qui fundatus in petra, immobilis et infractus manet. Patri itaque confitetur, gratias ipsi agens in ecclesia sua multa. Multa quippe revera est hæc ecclesia, quam in psalmo xx1 magnam vocavit, dicens: Apud te laus mea in ecclesia magna. Pater igitur gloriam Filio in ecclesia magna conciliat; Filius autem Patri confitetur in ecclesia multa, quæ scilicet in universa Ecclesia stabilitur.

B

τό· Ῥῦσαι ἀπὸ ῥομφαίας τὴν ψυχήν μου, καὶ ἐκ χειρὸς κυνὸς τὴν μονογενῆ μου. Σῶσόν με ἐκ στόματος λέοντος, καὶ ἀπὸ κεράτων μονοκερώτων τὴν ταπείνωσίν μου. Συνῆπτο γοῦν τούτοις τό Διηγήσομαι τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἐν μέσῳ Εκκλησίας ὑμνήσω σε. Καὶ ἐν τοῖς προκει μένοις παραπλησίως προειπών· ̓Αποκατάστησον τὴν ψυχήν μου ἀπὸ τῆς κακουργίας αὐτῶν, ἀπὸ λεόντων τὴν μονογενῆ μου, ἐπιλέγει· Ἐξομολογήσομαί σοι ἐν ἐκκλησίᾳ πολλῇ, ἐν λαῷ βαρεῖ αἰνέσω σε. 'Αντὶ δὲ τοῦ, βαρεῖ, ὁ ̓Ακύλας ἐξέδωκεν ὀστεΐνῳ, τουτέστιν, ἰσχυρῷ, ἐπεὶ τοῦ παντὸς σώ ματος τὰ δυνατώτατα καὶ ἰσχυρότατα ὀστᾶ τυγχάνει. Βαρὺς οὖν ὁ ἐπὶ τὴν πέτραν τεθεμελιωμένος, ὁ ἀσά λευτος καὶ ἀῤῥαγής. Τῷ τοίνυν Πατρὶ ἐξομολογεί ται, εὐχαριστῶν ἐπὶ τῇ Ἐκκλησίᾳ αὐτοῦ τῇ πολλῇ. Πολλὴ γὰρ ὡς ἀληθῶς αὕτη ἡ Ἐκκλησία· ἣν ἐν τῷ εἰκοστῷ πρώτῳ μεγάλην ὠνόμασεν εἰπών· Παρὰ σοῦ ὁ ἔπαινός μου ἐν ἐκκλησίᾳ μεγάλῃ. Ὁ μὲν οὖν Πατὴρ ἔπαινον τῷ Υἱῷ κατεργάζεται ἐν Ἐκκλη

σία μεγάλῃ· ὁ δὲ Υἱὸς ἐξομολογεῖται τῷ Πατρὶ ἐν Ἐκκλησίᾳ πολλῇ, τῇ καθ' ὅλης τῆς Ἐκκλησίας ἱδρυ μένη.

VERS. 19-21. Non supergaudeant mihi qui adversantur mihi inique, qui oderunt me gratis et annuunt oculis. Quoniam mihi quidem pacifice loquebantur, et in iracundia dolos cogitabant. Et dilataverunt super me os suum, dixerunt: Euge, euge, viderunt oculi nostri. Si post passionem Salvatoris nostri non faustus rerum exitus visus esset, qui in eum conspiraverant, ei supergaudendi ac deridendi eum forte locum habuissent, utpote qui de medio sublatus nihil valuisset : at quando Ecclesia ejus multa et magna per totum orbem resplendet, ipse que hactenus in medio consistens, populum suum gravem potentemque congregat, ac per eum Patri suo confitetur; nam ubi duo vel tres congregati fuerint in nomine ejus, illic sum in medio eorum 45 ; jure illi, qui alienis lælantur malis, pudore suffusi, retro abscesserunt. Quid enim inimicitia dignum perpessi tantum ejus odium ceperunt? Quare Aquila, sine causa, interpresatus est. Annuebant autem oculis me derideņtes, institutionesque meas ad sapientiam datas traducentes. Deinceps, Mihi quidem, inquit, pacifice loquebantur, sed in corde suo dolos et iracundiam meditabantur. Hæc autem tunc impleta sunt, cum Pharisæi occasionem captantes dicebant illi : Μagister, scimus quia verax es, et verbum Dei in veritate doces, et non est tibi cura de aliquo; non enim respicis personam; dic ergo nobis, licet censum dare Cæsari an non 46 ? Hasce quippe voces cum dolo proferebant: quare hæc prius adumbrabat his verbis: Mihi quidem pacifice loquebantur, et in iracundia dolos cogitabant. Sed hic quidem dolose cum eo colloquia miscebant; at in fine, tempore passionis, pleno ore clamabant, sanguinem ejus expetentes super se et super filios suos: quod

C

Μὴ ἐπιχαρείησάν μοι οἱ ἐχθραίνοντές μοι ἀδίκως, οἱ μισοῦντές με δωρεὰν καὶ διανεύοντες ὀφθαλμοῖς. "Οτι ἐμοὶ μὲν εἰρηνικὰ ἐλάλουν, καὶ ἐπ' ὀργῇ δόλους διελογίζοντο. Καὶ ἐπλάτυναν ἐπ' ἐμὲ τὸ στόμα αὐτῶν· εἶπον· Εύγε, εύγε, εἶ δον οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν. Εἰ μὴ τὰ τέλη αἴσια τὰ μετὰ τοῦ πάθους τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἑωρᾶτο, τάχα που χώραν εἶχον καταχαρῆναι αὐτοῦ οἱ τὴν κατ' αὐτοῦ συ σκευὴν μεμηχανημένοι, ὡς ἀφανισθέντος καὶ μηδὲν δεδυνημένου· ἐπεὶ δὲ ἡ Ἐκκλησία αὐτοῦ ἡ πολλὴ καὶ μεγάλη διαλάμπει καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης· αὐτός τε εἰσέτι καὶ νῦν ἐν μέσῳ ἑστὼς συγκροτεῖ τὸν βαρύν καὶ δυνατὸν αὐτοῦ λαὸν, καὶ ἐξομολογεῖται δι' αὐτῶν τῷ ἑαυτοῦ Πατρί· Ὅπου γὰρ δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ αὐτοῦ ὄνομα, ἐκεῖ εἰμὶ ἐν μέσῳ αὐτ τῶν· εἰκότως οἱ ἐπιχαιρεσίκακοι, αἰσχύνην καταχεάμενοι, ἀπεστράφησαν εἰς τὰ ὀπίσω. Τί γὰρ καὶ ἄξιον ἔχθρας παθόντες τὸ πρὸς αὐτὸν ἤραντο μίσος; διό περ ὁ ̓Ακύλας, ἀναιτίως, ἡρμήνευσε. Διένευον δὲ ὀφθαλμοῖς χλευάζοντες αὐτὸν, καὶ διασύροντες τὰ τῆς σοφίας μου παιδεύματα. Εἶτα, Ἐμοὶ μὲν, φησιν, εἰρηνικὰ ἐλάλουν, ἐν δὲ τῇ καρδίᾳ αὐτῶν δό λους καὶ ὀργὴν διελογίζοντο. Ἐπληροῦτο δὲ καὶ ταῦτα, ὅτε λαβὰς θηρώμενοι ἔλεγον πρὸς αὐτὸν οἱ Φαρισαῖοι Διδάσκαλε, οἴδαμεν, ὅτι ἀληθὴς εἶ, καὶ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ ἐπ' ἀληθείας διδάσκεις, καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός· οὐ γὰρ βλέπεις εἰς πρόσωπον· εἰπὲ οὖν ἡμῖν· Εξεστι δοῦναι κήνσον Καίσαρι ἢ οὔ; Ταύτας γὰρ δολίως προ έφερον τὰς φωνάς· διὸ προλαβὼν ταῦτ ̓ ἡνίττετο φάσκων· Ἐμοὶ μὲν εἰρηνικὰ ἐλάλουν, καὶ ἐπ' ὀργῇ δόλους διελογίζοντο. Αλλ' ἐνταῦθα μὲν δολίως τὰς πρὸς αὐτὸν ἐποιοῦντο ὁμιλίας· ἐν τέλει γε μὴν κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ πάθους ὅλῳ τῷ στόματι ἐβόων αὐτοῦν

* Psal.xxi, 22,25, 4 Matth. xviii, 20. 46 Matth. xx11, 16, 17.

me os suum. Deinde quia ipsis traditus fuit sicut ovis ad jugulationem, et sicut agnus sine malitia, coram tondente sine voce, videntes ejus passionem sic vociferabantur : Euge, Euge! viderunt oculi nostri.

τες αὐτοῦ τὸ αἷμα καθ ̓ ἑαυτῶν καὶ κατὰ τῶν τέκνων Α ipsum hic declarat, ita loquens : Dilataverunt super αὐτῶν· ὁ δὴ καὶ αὐτῷ παρίστησι διὰ τῶν προκειμέ νων λέγων· Ἐπλάτυναν ἐπ' ἐμὲ τὸ στόμα αὐτῶν. Εἶτ ̓ ἐπειδὴ παρεδόθη αὐτοῖς ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν, καὶ ὡς ἀμνὸς ἄκακος ἐναντίον τοῦ κείραντος ἄφωνος, ὁρῶντες αὐτοῦ τὸ πάθος ἐπεφώνουν· Εύγε, ευγε, εἶδον οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν.

VERS. 23-26. Vidisti, Domine, ne sileas. Superius dixit : Quando respicies ? in præsenti vero : Vidisti, Domine? Ecquid vidit? Quod dolose se convenerint, et quod dilataverint contra ipsum os suum, et quod, re pro volo gesta, clamaverint : Euge, Euge ! viderunt oculi nostri. Tu autem, Domine, qui hæc vidisti, sed patienter ac moderate tulisti, ne sileas : sed assumpto justitiæ tuæ tribunali B dic : Hæc fecisti, et tacui 47; ac rursum : Tacui, an semper tacebo 8? Humano autem more Patri suo supplicat his verbis: Ne discedas a me; et : Exsurge et intende judicio meo, Deus meus et Dominus meus in causam meam. Tempore namque pro nobis susceptæ passionis tales emittebat voces, ut crederetur homo factus secundum rei veritatem, ac sponte pro nobis mortem suscepisse. Et non supergaudeant mihi, ne dicant in cordibus suis : Euge, Euge animæ nostræ! nec dicant : Devoravimus eum. Si tu enim, inquit, hæc facinora ulciscaris, et judices secundum justitiam tuam, nequaquam illi gaudebunt: neque dicent in cordibus suis : Euge, Euge! prevaluit anima nostra. Etiamsi enim id ore aliquando protulerint, at corde non ita loquentur, neque dicent : Devoravimus eum, quando resurrectionem meam, et Ecclesiam item meam late per orbem propagatam conspicient. Is namque devoratur, qui semel in profundum delapsus, inde nunquam emergit : sic enim mors olim, cum prævaleret, devora bat. Verum qui devorali sunt, jam revertuntur, quare dictum est: Et rursum abstulit Dominus omnem lacrymam ab omni vultu 49.

Εἶδες, Κύριε, μὴ παρασιωπήσῃς. Καὶ ἄνωθεν εἶπε· Πότε ἐπόψῃ; καὶ διὰ τῶν προκειμένων • Είδες, Κύριε. Τί δὲ εἶδεν; Ὡς δολίως αὐτῷ προσῄεσαν, καὶ ὡς ἐπλάτυναν κατ' αὐτοῦ τὸ στόμα αὐτ τῶν, καὶ ὡς κατ ̓ εὐχὰς πράξαντες ἐπεβόων· Εὐγε, εὖγε, εἶδον οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν. Σὺ δὲ, Κύριε, ταῦτα θεασάμενος, ἀνασχόμενός τε καὶ μακροθυμήσας, μὴ παρασιωπήσης· ἀλλ ̓ ἀναλαβὼν τὸ τῆς δι καιοσύνης σου κριτήριον λέγε· Ταῦτα ἐποίησας, καὶ ἐσίγησα· καὶ πάλιν· Ἐσιώπησα, μὴ καὶ ἀεὶ σιωπήσομαι; ̓Ανθρωπίνως δὲ ἱκετεύει λέγων πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα· Μὴ ἀποστῇς ἀπ' ἐμοῦ· καὶ, Ἐξεγέρθητι καὶ πρόσχες τῇ κρίσει, ὁ Θεός μου καὶ ὁ Κύριός μου εἰς τὴν δίκην μου. Κατὰ γὰρ τὸν καιρὸν τοῦ ὑπὲρ ἡμῶν πάθους τοιαύτας ἡφίει φωνάς, ἵνα πιστευθῇ ἄνθρωπος ἀτρεκέως κατὰ ἀλήθειαν γεγονώς, καὶ τὸν ὑπὲρ ἡμῶν θάνατον ἑκουσίως καταδεχόμενος. Καὶ μὴ ἐπιχαρήσειάν μοι, μὴ εἴποισαν ἐν καρδίαις αὐτῶν· Εὖγε, εὖγε, ἡ ψυχὴ ἡμῶν! μηδὲ εἴποισαν: Κατεπίομεν αὐτόν. Σου γὰρ, φησὶν, ἐπεξελθόντος τοῖς τετολμημένοις, καὶ κρίναντος κατὰ τὴν δικαιοσύνην σου, οὐκ ἐπιχαρήσον ται, οὐδ ̓ ἐροῦσιν ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν· Εὐγε, εὖγε, ἴσχυσεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν. Εἰ γὰρ καὶ τῷ στόματι C αὐτῶν ποτε τοῦτο εἰρήκασιν, ἀλλ' οὐ καὶ ταῖς καρ δίαις αὐτῶν ἐροῦσιν· οὐδὲ φήσουσι· Κατεπίομεν αὐτ τὸν, τὴν ἀνάστασίν μου καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς ἐμῆς τὴν καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης ἵδρυσιν θεώμενοι, Καταπίνεται μὲν γὰρ ὁ ἅπαξ εἰς βυθὸν χωρήσας καὶ μηκέτ' ἀναβεβηκώς· οὕτω γάρ ποτε κατέπιεν ὁ θά νατος ἰσχύσας. Ἀλλὰ κἀκεῖ οἱ καταποθέντες ἐπαλινδρόμησαν, διὸ λέλεκται· Καὶ πάλιν ἀφεῖλεν ὁ Θεὸς πᾶν δάκρυον ἀπὸ παντὸς προσώπου.

Καὶ ἐνταῦθα τοίνυν, εἰ καὶ πρὸς καιρόν τινα ἔδοξαν αὐτὸν καταπίνειν, ἀλλ' οὐκ εἰς τέλος, φησὶν, ἐροῦσι, προφητικῶς κατ' αὐτὰ θεσπίζων· Αἰσχυν θείησαν καὶ ἐντραπείησαν ἅμα οἱ ἐπιχαίροντες τοῖς κακοῖς μου· ἐνδυσάσθωσαν αἰσχύνην καὶ ἐντροπὴν οἱ μεγαλοῤῥημονοῦντες ἐπ' ἐμέ. Καὶ ταῦτα δὲ ὅπως τέλους ἔτυχεν ἀναφερόμενα ἐπὶ τὸ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν πρόσωπον, ῥᾴδιον δὴ ἰδεῖν. Ἐξ ἐκεί νου γὰρ, καὶ εἰς δεῦρο τοῦ χρόνου ἀπεῤῥιμμένοι καὶ ἀπόβλητοι τυγχάνουσι πάλαι κομῶντες ἐπὶ πολλοῖς χαρίσμασιν. Οἱ δ ̓ ἐξ ἁπάντων τῶν ἐθνῶν τὸν ὑπ' αὐτῶν ἀνῃρημένον παραδεδεγμένοι τῆς μὲν πολυθέου πλάνης ἠλευθέρωνται, τὸν δ' ἐπὶ πάντων Θεὸν εὐσε βοῦντες διατελοῦσιν. Εἶθ' οἱ μὲν αἰσχύνην καταχεάμενοι ἐφ ̓ οἷς ἔδρασαν, ενετράπησαν, οἱ δὲ χαρᾷ καὶ παῤῥησίας ὁσημέραι πληροῦνται· ὡς πληροῦσθαι τὸ παρὰ Μωϋσεῖ λόγιον φῆσαν πρὸς τὸν Ἰουδαίων λαόν·

[blocks in formation]

Hic igitur etiamsi ad tempus ipsum devorasse visi sunt; at non in finem usque, inquit, ita dicent, propheticeque statim vaticinatur : Erubescant et revereantur simul, qui gratulantur malis meis. Induantur confusione et reverentia qui magna loquuntur super me. Hæc porro quem finem sortita sint ad personam Salvatoris nostri reducta, intelligere facile est. Ex eo quippe ad hoc usque tempus abjecti ac depulsi sunt, qui olim gratia donisque multis ornabantur. At quotquot ex gentibus universis eum, qui ab illis interfectus est, receperunt, ii a multorum deorum errore liberati sunt, Deumque universorum constanter ac pie colunt. Exhinc porro illi quidem, ob facinus tantum, pudore affecti ac confusi sunt; illi autem gaudio fiduciaque in dies replentur ; ita ut illud Moysis oraculum ad Judæorum populum spectans impleatur: Proscly

EXEGETICA. 316 Ο προσήλυτος ὁ ἐν ὑμῖν ἔσται ἄνω ἄνω· σὺ δὲ ἔσῃ κάτω κάτω· αὐτός σου ἔσται κεφαλὴ, σὺ δὲ ἔσῃ ουρά.

tus qui vobiscum versatur, erit supra supra, tu au- Α tem eris infra infra. Ipse erit tibi caput, tu eris ipsi cauda 50.

VERS. 27, 28. Exsullent et latentur qui volunt justitiam meam, et dicant semper : Magnificetur Dominus, qui volunt pacem servi ejus. Et lingua mea meditabitur justitiam tuam, tota die laudem tuam. Initium prophetiæ judicium et bellum minabatur iis qui impie egerunt, atque impugnarunt eum qui in ipsa prophetia fertur ; media vero mores eorum perstringunt; postrema autem, ignominiam et confusionem qua afficiendi sunt describunt. At totius prophetiæ summa exsultationem, lætitiam et bona annuntiat iis qui volunt justitiam ejus. Per justitiam vero ejus, divinitatem ipsius intelligas; quia ipse factus est nobis sapientia a Deo, el justitia, et sanclificatio, et redemptio *. Qui igitur illam intelligunt, exsultent, ait, et latentur ; ipsosque instituit ut dicant semper, Magnificetur Dominus, si quidem pacem cum eo qui in vaticinio fertur amplectantur; quandoquidem ii qui contra eum inimicitiam susce perunt, dignas pro eo pœnas dederunt. Hæc autem pax ea ipsa fuerit, quam ille discipulis suis largitus est, dicens : Pacem meam do vobis, pacem meam relinquo vobis 52. Et hæc de iis qui volunt ac diligunt pacem ejus, ac justitiam ejus honorant. Demum de seipso loquens sermonis finem obsignat, dicens: Et lingua mea meditabitur justitiam tuam, tota die laudem tuam. His, inquit, ita gestis tam circa eos qui me diligunt, quam circa eos qui odio habent, non finem faciam meditandi justitiam tuam, toia die laudem tuam non omnibus diebus, sed mna sola die, eaque infinita ac perenni. Nam mansio illa et commoratio apud te, dies est æterna. Meditabor autem illam, laudibusque celebrabo,quia justo sane judicio, non unam gentem, sed omnes prorsus, late per orbem diffusas, gratia et vocatione tua dignatus es. Secundum aliam autem explicandi rationem, quia sumus corpus Christi, et membra ex parte, qui divinis exercitantur disciplinis, ejus lingua nuncupari possint, ita ut iis jure hæc referri queant.

B

C

Αγαλλιάσαιντο καὶ εὐφρανθείησαν οἱ θέλοντες τὴν δικαιοσύνην μου καὶ εἰπάτωσαν διὰ παντός· Μεγαλυνθήτω ὁ Κύριος, οἱ θέλοντες τὴν εἰρήνην τοῦ δούλου αὐτοῦ. Καὶ ἡ γλῶσσά μου μελετήσει τὴν δικαιοσύνην σου, ὅλην τὴν ἡμέραν τὸν ἔπαι νόν σου. Η μὲν ἀρχὴ τῆς προφητείας δίκην καὶ πόλεμον ἐπελεύσεσθαι ἠπείλει κατὰ τῶν ἀδικησάντων καὶ πολεμησάντων τὸν προφητευόμενον· τὰ δὲ μέσα τὸν τρόπον αὐτῶν διέβαλλε· τὰ δὲ ἐπὶ τέλει τὴν καταλαβοῦσαν αὐτοὺς διέγραφεν αἰσχύνην καὶ ἐντρο πήν. Ἡ δὲ τῆς ὅλης προφητείας περιγραφὴ ἀγαλλίασιν καὶ εὐφροσύνην, καὶ ἀγαθὰ πάντας εὐαγγε λίζεται τοὺς τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ θέλοντας. Νοήσεις δὲ τὴν αὐτοῦ δικαιοσύνην, θεότητα αὐτοῦ ἐκλαβών· έπειδὴ αὐτὸς ἐγενήθη ἡμῖν σοφία ἀπὸ Θεοῦ, δικαιοσύνη τε καὶ ἁγιασμὸς καὶ ἀπολύτρωσις. Οἱ γοῦν ταύτην νοήσαντες ἀγαλλιάσαιντο, φησί, καὶ εὐφραν θείησαν· τούτους δὲ καὶ διδάσκει λέγειν ἀεὶ, Μεγα λυνθήτω ὁ Κύριος, εἰ δὴ ἀσπάζοιντο τὴν πρὸς τὸν προφητευόμενον εἰρήνην· ἐπεὶ οἱ ἀράμενοι πρὸς αὐτὸν ἔχθραν, δίκην δεδώκασιν τὴν ἀξίαν. Εἴη δ' ἂν αὕτη ἡ εἰρήνη αὐτοῦ, ἣν ἐχαρίζετο τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς λέγων· Εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν ἀφίημι ὑμῖν. Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τῶν ἐθε λόντων καὶ ἀγαπώντων τὴν εἰρήνην αὐτοῦ, τήν τε δικαιοσύνην αὐτοῦ τιμώντων. Λοιπὸν δὲ αὐτὸς περὶ ἑαυτοῦ τὸ τέλος τοῦ παντὸς λόγου επισφραγίζεται φάσκων· Καὶ ἡ γλῶσσά μου μελετήσει την δι καιοσύνην σου, ὅλην τὴν ἡμέραν τὸν ἔπαινόν σου; Τούτων, φησί, γενομένων ἐπί τε τοὺς ἀγαπῶντάς με καὶ μισοῦντάς με, οὐ παύσομαι μελετῶν τὴν δικαιοσύνην σου, καὶ ὅλην τὴν ἡμέραν τὸν ἔπαι νόν σου, οὐχὶ πάσας τὰς ἡμέρας, ἀλλὰ μίαν μόνην τὴν ἄπειρον καὶ διηνεκή. Η γὰρ παρὰ σοὶ μονὴ καὶ διατ τριβὴ ἡμέρα αἰώνιος τυγχάνει. Μελετήσω δὲ αὐτὴν ἀνυμνῶν, καθ ̓ ἣν τὰ δίκαια κρίνας, οὐχ ἓν ἔθνος, ἀλλὰ πάντα τὰ καθ ̓ ὅλης τῆς οἰκουμένης τῆς σῆς χάριτος καὶ κλήσεως κατηξίωσας. Καθ' ἑτέραν δὲ διάνοιαν, ἐπεὶ σῶμά ἐσμεν Χριστοῦ, καὶ μέλη ἐκ

μέρους, οἱ ἀσκηταὶ τῶν θείων μαθημάτων, λέγοιντο ἂν αὐτοῦ γλῶσσα, ὡς δύνασθαι καὶ εἰς αὐτοὺς ἀνα φέρεσθαι τὰ προκείμενα.

1. IN FINEM, SERVO DOMINI DAVID XXXV. D

Neque psalmus, neque canticum, neque quid simile inscribitur; doctrinamque complectitur, quæ sub initium quidem quoslibet timore Dei ac pietate vacuos, qui ideo omni improbitatis generi dediti sunt, coarguit; quod conclusionem vero spectat, eorum finem significat. Postquam igitur sic orsus Bo Deut. XXVIII, 43. 51 | Cor. 1, 30. 52 Joan. (1) Sic mss. Εt hæc lectio frequenter occurrit in SS. Patribus, et in codicibus Graecis. Interpres Vulgat. : Εκ μέλους legit, membra de membro.

(2) Hæc Scholiastis nota Καὶ αὐτὸς μὲν ὁ συγγρα φεὺς εἴς τε τὸν Δαυΐδ καὶ εἰς τὸν Χριστὸν ἐξέλαβεν τὸν ψαλμὸν, μᾶλλον δὲ εἰς τὸν Χριστὸν, ὁ δὲ ἐπ' ὀφε

ΕΙΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ,ΤΩ ΔΟΥΛΩ ΚΥΡΙΟΥ ΤΩ
ΔΑΥΙΔ ΛΕ'.

Οὔτε ψαλμὸς, οὔτε ᾠδὴ, οὔτε τι τοιοῦτον ἐπιγέγρα πται· διδασκαλίαν δὲ περιέχει κατὰ μὲν τὴν ἀρχὴν ἐλέγχουσαν πάντα τὸν ἄφοβον καὶ ἀνευλαβῆ, καὶ διὰ τοῦτο πάσαις παρανομίαις ἐκδεδομένον, κατὰ δὲ τὸ συμπέρασμα τὸ τῶν τοιούτων τέλος. Εἰπὼν γοῦν ἐν ἀρχῇ· Φησὶν ὁ παράνομος τοῦ ἁμαρτάνειν ἐν xiv, 27. 83 I Cor. x, 27.

λείᾳ τῶν ἐχθρῶν ταῦτα λέγεσθαι, id est : Hic quidem scriptor de Davide ac de Christo hunc psalmum explicavit, ita ut magis Christo accommodaret. Alius vero ait ad utilitatem inimicorum hæc dicta fuisse. Hæc, inquam, nota in textum irrepserat.

« ПредыдущаяПродолжить »