τανοίας, ἄρτι ἁμαρτιῶν ἀναχωροῦντες καὶ ἐξεμώ γούμενοι· οἱ δὲ πεῖραν ἐλέου Θεοῦ λαμβάνουσιν, ἐπ τῷ προκόπτοντας σπεῦσαι ἐπὶ τὸ τέλος αὐτὸ τ ἀρετῆς. Εὔχεται οὖν οὗτος ἐλεηθῆναι οὐ κατά τ κρίμα τῶν μετανοούντων, ἀλλὰ τῶν ἀγαπώντων ἐπ μα Κυρίου· τῶν γὰρ κατ ̓ ἀρετὴν καὶ γνῶσιν ἀληθείας πολὺ προκοψάντων τὸ λέγον πρόσωπα διὸ καὶ παῤῥησιάζεται ὀφθῆναι τῷ θεῷ. Ἐπίβλεψει γάρ φησιν, ἐπ' ἐμὲ καὶ ἐξ ἀγάγκης ἔψεται τὸ ἐλετ ναί με.

qui a Deo misericordiam consequuntur, alii eam A Θεοῦ ἐλεουμένων, οἱ μὲν τυγχάνουσι τούτου διὰ με per pœnitentiam obtinent, jam a peccatis recedentes eaque confitentes; alii misericordiæ Dei experimentum sumunt, quod profectu aucti ad ipsum virtutis finem maturent. Hic itaque precatur misericordiam consequi, non secundum judicium eorum qui pœnitentiam agunt; sed eorum qui diligunt nomen Domini: nam persona quæ loquitur est eorum, qui multum in virtute et veritatis notitia profecerunt. Quamobrem confidenter postulat in conspectum Dei se venire. Respice, inquit, in me, et hinc necessario sequetur me misericordiam consequi. VERS. 153. Gressus mcos dirige secundum eloquium tuum, et non dominetur mihi omnis injustitia. Secundum eloquium Dei dirige gressus meos, qui B ἀνομία. Κατὰ τὸ λόγιον τοῦ Θεοῦ κατευθύνει * τά

ex malitia et ignorantia ad virtutem et cognitionem veritatis proficiscor. Nam rectus sermo director et dux talium gressuum est.

VERS. 134. Redime me a calumnia hominum, et custodiam mandata tua. In mercedem misericordiæ qua liberatus est a calumniis hominum, se mandata Domini observaturum pollicetur vel non tam mercedem, quam gratiarum actionem præbeo, ut redimar a calumnia hominum. Hanc vero gratiam impetrarunt Joseph et Susanna. Cæterum tropice homines dici possint diabolus et adversariæ ejus sociæ potestates, a quarum sycophantia

redimere solius Dei est.

VERS. 135, 136. Faciem tuam illumina super servum tuum, et doce me justificationes tuas. Secundum Salvatoris illustrem adventum videre peroptans, pro eo Patri supplicat dicens: Faciem tuam, Domine, illumina : quam qui vidit, vidit et Patrem. Nam ipse de seipso ait : Qui vidit me, vidit et Patrem 20. Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam.

VERS. 137-143. Justus es, Domine, et recta judicia tua. Mandasti justitiam testimonia tua, et veritatem tuam valde. Tabescere me fecit zelus tuus, quia obliti sunt verba tua inimici mei. Ignitum eloquium tuum vehementer, et servus tuus dilexit illud. Adolescentulus sum ego ei contemptus, justificationes tuas non sum oblitus. Justitia tua justitia in æternum, et lex tua veritas. Tribulationes et necessitates invenerunt me: mandata tua meditatio mea. Symmachus aliam effert sententiam dicens: Tribulationes et afflictiones comprehenderunt me: mandata vero delectabant me: ac si omnis Dei cultor graviter et ægre ferat hujus vitæ negotia, atque ex hominum malitia vexetur, solamque habeat consolationem, recreationem et delectationem in mandatorum Dei meditatione.

VERS. 144. Justitia testimonia tua in aternum, intellectum da mihi, et vivam. Hæc justitia, quam

C

Τὰ διαβήματά μου κατεύθυνον κατὰ τὸ κ γιόν σου, καὶ μὴ κατακυριευσάτω μου πάρε

διαβήματά μου, ἐκ κακίας καὶ ἀγνοίας εἰς ἀρετὴν καὶ γνῶσιν τῆς ἀληθείας διαβαίνοντος. Εὐθυντής γὰρ καὶ ἡγεμὼν τῶν τοιούτων διαβημάτων ὁ ὀρθὸς λόγος.

Λύτρωσαι με ἀπὸ συκοφαντίας ἀνθρώπων, καὶ φυλάξω τὰς ἐντολάς σου. Μισθὸν τοῦ ἐλέου λελ τρώσθαι ἀπὸ συκοφαντίας ἀνθρώπων ὑπισχνείται δώσειν τὴν τῶν ἐντολῶν Κυρίου φυλακήν· ἢ ούτε μισθόν, ἀλλ ̓ εὐχαριστίαν εἰς τὸ λυτρωθῆναι με ἀπὸ συκοφαντίας ἀνθρώπων. Καὶ τετυχήκασιν αἰσθητῶς τῆς αἰτήσεως Ἰωσὴφ καὶ Σουσάννα. Ῥηθεῖεν δὲ ἄν θρωποι τροπικῶς ὁ διάβολος καὶ αἱ κατ ̓ αὐτὸν πο νηραὶ δυνάμεις, ἀφ ̓ ὧν τῆς συκοφαντίας μόνου του Θεοῦ λυτροῦσθαι.

Τὸ πρόσωπόν σου ἐπίφανον ἐπὶ τὸν δοῦλόν σου, καὶ δίδαξόν με τὰ δικαιώματά σου. Την δε τέραν τοῦ Σωτῆρος ἐπίλαμψιν ἰδεῖν ποθῶν ἀξιοῖ περί αὐτῆς, τῷ Πατρὶ φάσκων, Τὸ πρόσωπόν σου, Κύριε, ἐπίφανον· ὅπερ ιδών τις ἑώρακε καὶ τὸν Πατέρα. Αὐτὸς γὰρ περὶ ἑαυτοῦ λέγει· Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ, ἑπ ρακε τὸν Πατέρα. Διεξόδους ὑδάτων κατέδυσαν ε ὀφθαλμοί μου, ἐπεὶ οὐκ ἐφύλαξαν τὸν νόμον σου.

Δίκαιος εἶ, Κύριε, καὶ εὐθεῖς αἱ κρίσεις σου. Ενετείλω δικαιοσύνην τά μαρτύριά σου, καὶ ἀλήθειαν σφόδρα. Εξέτηξέ με ὁ ζῆλός σου, ὅτι ἐπελάθοντο τῶν λόγων σου οἱ ἐχθροί μου. Πεπυρωμένον τὸ λόγιόν σου σφόδρα, καὶ ὁ δοῦλές σου ἠγάπησεν αὐτό. Νεώτερος ἐγώ εἰμι καὶ ἐξου δενωμένος, τὰ δικαιώματά σου οὐκ ἐπελαθόμην. Ἡ δικαιοσύνη σου δικαιοσύνη εἰς τὸν αἰῶνα, καὶ ὁ νόμος σου ἀλήθεια. Θλίψεις καὶ ἀνάγκαι εὕροσάν με· αἱ ἐντολαί σου μελέτη μου . Ὁ Σύμμαχος ἑτέραν παρέστησε διάνοιαν εἰπὼν, Θλίψεις καὶ ἐγκακήσεις κατέλαβόν με· αἱ δὲ ἐντολαὶ ἔτερπόν με· ὡς παντὸς θεοσεβοῦς βαρουμένου μὲν καὶ δυσχεραίνοντος ἐπὶ τοῖς τοῦ βίου πράγμασιν, ἀποκακοῦντός τε ἐκ τῆς τῶν ἀνθρώπων κακίας, μόνην δὲ ἔχοντος παραμυθίαν καὶ ἀνάκτησιν καὶ τέρψιν τὴν μελέτην τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.

Δικαιοσύνη τὰ μαρτύριά σου εἰς τὸν αἰῶνα, συνέτισόν με, καὶ ζήσομαι. Αὕτη ἡ δικαιοσύνη, ἣν

ἀσκοῦμεν ἐπὶ τοῦ παρόντος, οὐκ ἀποδίδοται ἡμῖν ἐν A in præsenti exercemus, non datur nobis ad pau

ὀλίγαις ἡμέραις, ἀλλ ̓ εἰς τὸν αἰῶνα. Ἐν τούτοις πᾶσιν αἰτεῖ ὁ Προφήτης ἀπὸ τοῦ Θεοῦ σύνεσιν, τὸ ἀναγκαιότατον τῶν τοῦ Θεοῦ δωρημάτων, καὶ λέγει· Συνἑτισόν με, ἵνα ζήσω· ἐπ' ἐκείνην γὰρ τὴν μακαρίαν ζωὴν ἀνόητος οὐκ ἔρχεται ἢ ἀσύνετος, ἀλλὰ δεῖ αὐτῆ σαι παρὰ τοῦ Θεοῦ σύνεσιν, τοῦ διδόντος πᾶσι τοῖς ἐξ ὅλης ψυχῆς αἰτοῦσιν αὐτὸν, ἵνα λαβόντες σύνεσιν, δυ νηθῶμεν εἰπεῖν· Συνέτισόν με, καὶ ζήσομαι.

cos dies, sed in æternum. In his omnibus Propheta prudentiam a Deo expetit, quod est omnium Dei donorum maxime necessarium; ac dicit: Intellectum da mihi, ut vivam. In illam quippe beatam vitam amens et insipiens non ingreditur; sed intellectum a Deo pelamus oportet, qui dat omnibus toto corde ab se petentibus ut accepto intellectu dicere valeamus : Intellectum da mihi, et vivam.

VERS. 145-148. Clamavi in toto corde meo, exaudi me, Domine, justificationes tuas requiram. Clamavi ad te, salvum me fac, et custodiam testimonia tua. Præveni in crepusculo et clamavi, in verba tug supersperavi. Prævenerunt oculi mei diluculo ad meditandum eloquia tua. Qui in crepusculo prævenit et Deum invocat, a nocturnis insidiis liberatur, et diluculo, id est ortu lucis, jam accedente, oculos ei occurrentes habet, ac cum fiducia Dei eloquia meditatur. Illa namque anima potissimum in lege gaudet, quæ sibi exsecutionis ejus conscia est.

Ἐκέκραξα ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου, ἐπάκουσόν μου, Κύριε, τὰ δικαιώματά σου ἐκζητήσω. Ἐκέκραξα σοι, σῶσόν με, καὶ φυλάξω τὰ μαρτύριά σου. Προέφθασα ἀωρίᾳ καὶ ἐκέκραξα, εἰς τοὺς λόγους σου ἐπήλπισα. Προέφθασαν οἱ ὀφθαλμοί μου πρὸς ὄρθρον, τοῦ μελετᾷν τὰ λόγιάσου. Ὁ ἐν ἀωρίᾳ προλαβὼν καὶ τὸν Θεὸν ἐπικαλούμενος ἐλευθεροῦται τῶν νυκτερινῶν ἐπιβουλῶν, καὶ ἐν τῷ ὄρθρῳ αὐτοῦ, τουτἐστιν ἐν τῇ ἀνατολῇ τοῦ φωτὸς προφθάνοντος δηλαδὴ, τοὺς ὀφθαλμοὺς προαπαντῶντας κέκτηται, καὶ μελετᾷ τοῦ Θεοῦ σὺν παῤῥησίᾳ τὰ λόγια. Εκείνη γάρ μάλιστα τῷ νόμῳ χαίρει ψυχή, ἥτις αὐτὴ σύνοιδεν ἑαυτῇ τὴν κατόρθωσιν. Τῆς φωνῆς μου ἄκουσον, Κύριε, κατὰ τὸ ἔλεός σου, κατὰ τὸ κρῖμά σου ζησόν με. Προσήγγισαν οἱ καταδιώκοντές με ἀνομίᾳ· ἀπὸ δὲ τοῦ νόμου σου ἐμακρύνθησαν. Ἐγγὺς εἶ σύ, Κύριε, καὶ πᾶσαι αἱ ὁδοί σου ἀλήθεια. Καταρχὰς ἔγνων ἐκ τῶν μαρ τυρίων σου, ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα ἐθεμελίωσας αὐτά.

C

Ιδε τὴν ταπείνωσίν μου, καὶ ἐξέλου με, ὅτι τοῦ νόμου σου οὐκ ἐπελαθόμην. Κρῖνον τὴν κρίσ σιν μου καὶ λύτρωσαι με, διὰ τὸν λόγον σου ζῆσόν με. Κριθῆναι πρὸς τοὺς ἐχθροὺς αἰτεῖ τοὺς ἀφανῶς ἢ ἐμφανῶς πολεμοῦντας, καὶ λυτρωθῆναι· μόνος γάρ ἐστιν ὁ Θεὸς ὁ ἐξ ἑκατέρων λυτρούμενος, καὶ οὐ θανάτου μόνον ἡμᾶς ἀπαλλάττων, ὃν ἀπειλοῦσι καὶ ἐνεργοῦσιν οἱ δαίμονες, ἀλλὰ καὶ ζωὴν παρέχων διὰ τὸν αὐτὸν λόγον. Μακρὰν ἀπὸ ἁμαρτωλῶν σωτηρία, ὅτι τὰ δικαιώματά σου οὐκ ἐξεζήτησαν. Οἱ οἰκτιρμοί σου πολλοί, Κύριε, κατὰ τὸ κρῖμά σου ζησόν με. Ἔλεος ἀνθρώπου ἐπὶ τὸν πλησίον αὐτοῦ· ἔλεος δὲ Κυρίου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, ὃς καὶ πάνυ δικαιότατος εἶναι δοκεῖ. Συγκρίσει γὰρ ἀνθρώπων ὡς πρὸς τὴν ἀκριβῆ κρίσιν τοῦ Θεοῦ, ἐλέου δεῖται τὸ δίν καιον. Πᾶν γὰρ ὅ δοκεῖ γεγονέναι κατ' ἔλεον, ἐλέῳ D Θεοῦ γίνεται. Τί γάρ τις ἄξιον πεποίηκε αἰωνίου μα καριότητος καὶ βασιλείας οὐρανῶν, μὴ ὑπὸ Θεοῦ βοηθούμενος ;-Πολλοὶ οἱ ἐκδιώκοντές με καὶ θλίβοντές με, ἐκ τῶν μαρτυρίων σου οὐκ ἐξέκλινα. Εἶδον ἀσυνετοῦντας καὶ ἐξετηκόμην, ὅτι τὰ λόγιά σου οὐκ ἐφυλάξαντο.Ιδε, ὅτι τὰς ἐντολάς σου ἠγάπησα, Κύριε, ἐν τῷ ἐλέει σου ζησόν με. Ἀρχὴ τῶν λόγων σου ἀλήθεια· καὶ εἰς τὸν αἰῶνα πάντα τὰ κρίματα τῆς δικαιοσύνης σου.

"Αρχοντες κατεδίωξάν με δωρεάν, καὶ ἀπὸ τῶν λόγων σου ἐδειλίασεν ἡ καρδία μου. Αγαλλιάσομαι ἐγὼ ἐπὶ τὰ λόγιά σου, ὡς ὁ εὑρίσκων σκύλα πολλά. Αδικίας ἐμίσησα καὶ ἐβδελυξάμην, τὸν δὲ

VERS. 149-152. Vocem meam audi, Domine, secundum misericordiam tuam, secundum judicium tuum vivifica me. Appropinquaverunt persequentes me iniquitati: a lege autem tua longe facti sunt. Propc es tu, Domine, et omnes viæ quæ veritas. Initio cognovi de testimoniis tuis, quia in æternum fundasti ea.

VERS. 153-156. Vide humilitatem meam et eripe me, quia legem tuam non sum oblitus. Judica judicium meum et redime me, propter verbum tuum vivifica me. Contra inimicos vel clam vel palam se oppugnantes judicium ferri, et liberari se postulat. Solus namque Deus est, qui ab utrisque redimit; et non a morte solum nos liberat, quam dæmones minantur et inferunt, verum etiam ob eamdem rationem vitam præbet. Longe a peccatoribus salus, quia justificationes tuas non exquisierunt. Miseria cordiæ tuæ multa, Domine, secundum judicium tuum vivifica me. Misericordia hominis in proximum suum est; misericordia vero Dei in omnem carnem, qui etiam longe justissimus est. Nam comparatione hominum facta ad accuratum Dei judicium, justitia misericordia indiget. Quodcunque enim secundum misericordiam peragi videtur, misericordia Dei efficitur. Quid enim quis unquam æterna beatitudine et regno coelorum dignum gesserit, nisi Deo opitulante? - VERS. 157-160. Multi qui persequuntur me et tribulant me, a testimoniis tuis non declinavi. Vidi insipientes, et tabescebam, quia eloquia tua non custodierunt. Vide quoniam mandata tua dilexi, Domine, in misericordia tua vivifica me. Principium verborum tuorum veritas, et in æternum omnia judicia justitiæ tuæ.

-

VERS. 161-164. Principes persecuti sunt megratis, el a verbis tuis formidavit cor meum. Lætabor ego super eloquia tua, sicut qui invenit spolia multa. Iniquitates odio habur et abominatus sum, legem au

21

tem tuam dilexi. Septies in die laudem dixi tibi Α νόμον σου ἠγάπησα. Ἑπτάκις τῆς ἡμέρας ἤνετά super judicia justitiæ tua. Hoc item intelligas hac s σε ἐπὶ τὰ κρίματα τῆς δικαιοσύνης σου. Νοήσεις ratione, quod nimirum ante solem e lecto surgens, secundum illud : De nocte mane consurgit spiritus meus ad te, Deus ''; et : Deus, Deus meus, ad te de luce vigilo ", primum emitteret hymnum; deinde instante die, prima hora diei, quasi sacrificium matutinum, secundum hymnum Deo persolveret ; hora similiter tertia, item tertium; sexta item, quartum; nona, quintum; duodecima hora, sextum; deinde vespera post adhibitam corpori curationem, ad lectum accessurus, septimum hymnum effunderet ; atque ita implebat illud : Septies in die laudem dixi tibi,

VERS. 165. Pax multa diligentibus legem tuam, et non est illis scandalum. Dei nomen [legem] diligentibus pax inest multa; non qualis externa : illa quippe non penes nos est; sed ea quæ in cogita. tionibus sita est, ex qua turbationis et tumultus, qua ex affectuum vaeuitate gignitur immunitas exsistit. Hanc una cum congruenti gratia acceperunt, qui eam a Deo Patre et Domino Jesu Christo nacti sunt. Cum illam itaque in nomine Dei possideant, utpote eximie perfecti, scandalum non habent in semetipsis: nam pusillorum illud, non vero praestantiorum est, quemadmodum ait Servalor : Videle ne scandalizelis unum de pusillis istis s. Quod si multa pax sit diligentibus legem Dei, pacem ille multam habet, bellumque animam ejus non attingit : nullum enim peccatum urit animam ejus : et quia pacem habet, talis evasit, ut a nemine ultra scandalizetur, dicens: Quis nos separabit a charitate Christi ? Tribulatio, an angustia *, etc.

B

καὶ οὕτως ἐπιστήσας ὡς πρὸ ἡλίου διανιστάμενος τῆς κοίτης κατὰ τὸν λέγοντα· Ἐκ νυκτὸς ἐρθρίζει τὸ πνεῦμά μου πρὸς σέ, ὁ Θεός· καὶ, ὁ Θεὸς, ὁ Θεός μου, πρὸς σὲ ὀρθρίζω, τὸν πρῶτον ἀνέπεμπεν ὕμνον εἶτ ̓ ἐπιστάτης ἡμέρας, κατὰ τὴν πρώτην ώραν, ὥσπερ ἕωθεν τὴν θυσίαν προσέφερε τῷ Θεῷ τὸν δεύτερον, καὶ κατὰ τὴν τρίτην ὡσαύτως τὴν τρίτον, καὶ πάλιν κατὰ τὴν ἕκτην τὸν τέταρτον, κατὰ δὲ τὴν ἐνάτην ὥραν τὸν πέμπτον, κατὰ δὲ τὴν δωδεκάτην τὸν ἕκτον, εἶθ' ἑσπέρας μετὰ τὴν τοῦ σώματος θεραπείαν, ἐπὶ κοίτην μέλλων τρέπεσθαι τὸν ἑβδομον ὕμνον ἀπεδί δου, καὶ οὕτως ἐπλήρου τό· Ἑπτάκις τῆς ἡμέρας ᾔνεσά σε.

Εἰρήνη πολλὴ τοῖς ἀγαπῶσι τὸν νόμον σου, καὶ οὐκ ἔστιν αὐτοῖς σκάνδαλον. Τοῖς τοῦ Θεοῦ ὄνομα ποθοῦσιν εἰρήνη τυγχάνει πολλή, οὐ τοσοῦτον ἡ ἔξω θεν· οὐ γὰρ ἐφ' ἡμῖν αὕτη· ἀλλ' ἡ ἐν τοῖς λογισμοίς, καθ ̓ ἣν συμβαίνει ἀταραξίαν καὶ ἀνενοχλησίαν τῆς ἐξ ἀπαθείας ἔχειν. Ταύτην ἅμα τῇ καταλλήλῳ χάριτι εἰ λήφασιν οἱ ἔχοντες ἀπὸ Θεοῦ καὶ Πατρὸς καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Κεκτημένοι γοῦν αὐτὴν διὰ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ὑπερβαλλόντως ὑπάρχοντες τέλειοι, σκάν δαλον οὐκ ἔχουσιν ἐν ἑαυτοῖς· μικρῶν γὰρ ἀλλ ̓ οὐ μεγάλων τὸ ἔχειν τοῦτο, ὥς φησιν ὁ Σωτήρ· Ορᾶτε μὴ σκανδαλίσητε ἕνα τῶν μικρῶν τούτων. Εἰ δὲ εἴη εἰρήνη πολλὴ τοῖς ἀγαπῶσι τὸν νόμον τοῦ Θεοῦ, εἰρήνην ἔχει πολλὴν, πόλεμος οὐχ ἄπτεται τῆς ψυχῆς αὐτοῦ· οὐδὲν γὰρ τῶν ἁμαρτημάτων ἐκκαίει τὴν ψυ C χὴν αὐτοῦ, καὶ ἅτε εἰρήνη, ἔχων τοιοῦτος γεγένηται ὡς ὑπὸ μηδενὸς ἔτι σκανδαλισθῇ λέγων· Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; Θλίψις ἢ στενοχωρία, καὶ τὰ ἑξῆς.

VERS. 166. Exspectabam Salutare tuum, Domine, et mandata tua dilexi. Cum a te veram salutem exspectarem, non modo servavi, sed etiam dilexi mandata tua. Nam cum actus una cum perfecta mandatorum dilectione jungetur, exspectatum Salutare confestim sequetur, quod non aliud est, quam salus eorum qui ipsam assequuntur. Quod si etiam Salvatorem exspectet, de quo dictum est : Videbit omnis caro Salutare Dei ", consequenter mandata Dei diligit, cujus etiam Salutare exspectavit, ut et actione purus et exspectatione contem- 1) plabundus sit, exspectans semper et contemplans Deum Verbum venientem quærere et salvum facere quod perierat.

Προσεδόκων το Σωτήριόν σου, Κύριε, καὶ τὰς ἐντολάς σου ἠγάπησα. Προσδοκῶν τὴν ἀπὸ σοῦ σωτηρίαν τὴν ἀληθινὴν, οὐ μόνον ἐτήρησα, ἀλλὰ καὶ Αγάπησά σου τὰς ἐντολάς. Τῆς γὰρ μετ ̓ ἀγαπήσεως τῶν ἐντολῶν κατωρθωμένης ενεργείας ὑπαρξάσης, εὐθὺς ἀκολουθήσει τὸ προσδοκώμενον Σωτήριον, οὐχ ἕτερον ἂν τῆς τῶν σωζομένων σωτηρίας. Εἰ δὲ καὶ τὸν Σωτῆρα προσδοκᾷ, περὶ οὗ εἴρηται· Πᾶσα σὰρξ ὄψεται τὸ Σωτήριον τοῦ Θεοῦ, ἀκολούθως ἀγαπα τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ, οὗ καὶ τὸ Σωτήριον προσεδόκησεν, ἵνα καὶ τὴν πρᾶξιν ᾗ καθαρῶς, καὶ τὴν προςδοκίαν θεωρητικῶς, προσδοκῶν ἀεὶ καὶ θεωρῶν ἔλη λυθότα τὸν Θεὸν Λόγον ζητῆσαι καὶ σῶσαι τὸ ἀπολω λός.

Ἐφύλαξεν ή ψυχή μου τὰ μαρτύριά σου, καὶ ἠγάπησεν αὐτὰ σφόδρα. Οὐ μόνον τὰς ἐντολάς σου ἠγάπησα, ἀλλὰ καὶ τὰ μαρτύριά σου σφόδρα Αγάπησεν ἡ ψυχή μου, καὶ ἐφύλαξεν αὐτά. Πρότερον μὲν κατὰ ἕν, ἠγάπων, καὶ, ἠγάπησα τὰς ἐντολάς σου δεύτερον· Ἐφύλαξεν ἡ ψυχή μου τὰ μαρτύριά σου· κατὰ δὲ τὸ τρίτον συναγαγὼν ἀμφότερα εἰς ἕν, φησίν· Ἐφύλαξα τὰς ἐντολάς σου καὶ τὰ μαρτύ ριά σου, ὅτι πᾶσαι αἱ ὁδοί μου ἐναντίον σου, Κύ24 Rom. 1111, 35. 28 Isa. L,

VERS. 167, 168. Custodivit anima mea testimonia tua, et dilexit ea vehementer. Non solum mandata tua dilexi, verum etiam testimonia tua valde dilexit anima mea, et custodivit ea. Primo quidem singulatim dicebat, diligebam, et, dilexi mandala tua ; secundo autem, Custodivit anima mea testimonia tua; tertio item utraque conjungens ait: Servavi mandata tua et testimonia tua; quia omnes viæ meæ in conspectu tuo, Domine. Peccator non di41 Isa. Χxv!, 9. 2. 23 Matth. XVIII,

22 Psal. LXII,

10.

5.

με. Ὁ ἁμαρτωλὸς οὐκ ἐρεῖ· Πᾶσαι αἱ ὁδοί μου έναr. A cet, Omnes viæ meæ in conspectu tuo : nam viæ τίον σου· αἱ γὰρ ὁδοὶ τοῦ ἁμαρτωλοῦ οὐκ εἰσὶν ἐν ὀθαλμοῖς τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μόνον αἱ τοῦ δικαίου· ἵν ̓ οὖν καὶ αἱ ἡμέτεραι γένωνται πᾶσαι αἱ ὁδοὶ ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, οἱ νόμοι, οἱ προφῆται, ἡ ἐπὶ πᾶσι τελεία, ἀληθινὴ καὶ ἀγαθὴ ὁδὸς, ὁ εἰπών· Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς, Χριστὸς Ἰησοῦς, εὐξώμεθα ἐν τῇ ὁδῷ μέχρι τέλους ἐδεύοντας φθάσαι πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα τῶν ὅλων διὰ Χριστοῦ Ἰησοῦ.

Ἐγγισάτω ἡ δέησίς μου ἐνώπιόν σου, Κύριε, κατὰ τὸ λόγιόν σου συνέτισόν με. Εἰσέλθοι τὸ ἀξίωμά μου ἐνώπιόν σου, Κύριε, κατὰ τὸ λόγιόν σου ῥῦσαί με. Ἐξηρεύξαντο τὰ χείλη μου ὕμνον, ὅταν διδάξῃς με τὰ δικαιώματά σου· φθέγξαιτο ἡ γλῶσσά μου τὰ λόγιά σου, ὅτι πᾶσαι αἱ ἐντολαί του δικαιοσύνη. Σφόδρα ἀκολούθως μετὰ τοῦ εὔξα- Β σθαι περὶ τῆς διανοίας· τὸ γὰρ συνετισθῆναι τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ οὐκ ἦν χειλέων οὐδὲ γλώσσης, ἀλλὰ τοῦ κατὰ ψυχὴν διανοητικοῦ· τὰ ἡγούμενα τοίνυν αἰτήσας ἐπὶ τὰ δεύτερα μέτεισι, καὶ ἀξιοῖ τὰ τοῦ ἐν αὐτῷ λότου ὄργανα τὰ χείλη καὶ τὴν γλῶτταν ἀφιερωθῆναι, ὡς ἂν διαπαντὸς τὰ μὲν χείλη ὕμνον διερεύγοιντο, δι δασκομένου τοῦ νοῦ ὑπ' αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ τὰ δικαιώματα αὐτοῦ· ἡ δὲ γλῶττα φθέγγοιτο μηδὲν ἕτερον ἢ τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ, καὶ τοῦτο πράσσοι, ὅτι πᾶσαι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ δικαιοσύναι.

Γενέσθω ἡ χείρ σου τοῦ σῶσαι με, ὅτι τὰς ἐνα τολάς σου ᾑρετισάμην. Συνιδὼν τὸ μέγεθος τοῦ ἑτοίμου, βοηθείας δεῖται τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ εἰς τὸ κατορθῶσαι τὰ προλελεγμένα· μεγάλα δὲ αἰτῶν παρὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ τὸ παρ' ἑαυτοῦ συνεισφέρει λέγων· Οτι τὰς ἐντολάς σου ᾑρετισάμην.Ὅπερ γὰρ ἦν ἐπὶ τῇ ἐμῇ ἐξουσίᾳ, τοῦτ' ἐξ ἐμοῦ πεπλήρωται. Τὰς ἐντολάς σου ᾑρετισάμην, ἀγαπήσας αὐτὰς κατὰ τὰ πρόσθεν εἰρημένα.

Ἐπεπόθησα τὸ Σωτήριόν σου, καὶ δνόμος σου μελέτη μου ἐστί. Οἱ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων ἐπιποθοῦσι σωτηρίαν, ἀλλ' οὐ τὸ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ τὸ σαρκὸς σωτήριον τὸ ἐν κόσμῳ. Ἔργον δέ ἐστιν ἐπιποθῆσαι τὸ τοῦ Θεοῦ Σωτήριον, ὥστε ἐν Θεῷ σωθῆναι, ἐν αὐτῷ ἀναπαύεσθαι, κληρονομῆσαι τὰ ἅγια· τὸ γὰρ Σωτήριον τοῦ Θεοῦ τοῦτό ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωή. Ἐὰν θέλῃς ἐπαναθῆναι τῷ λόγῳ, τὸ Σωτήριον τοῦ Θεοῦ ὁ Χρι στός ἐστιν· Ἰησοῦς γὰρ ἑρμηνεύεται, Θεοῦ σωτηρία. Οὗτος ἡμῖν ἐπέμφθη. Οδὸς τοῦ ἐπιποθοῦντος τὸ Σωτήριον τοῦ Θεοῦ, τὸ τὸν νόμον εἶναι μελέτην τῷ ἐπι ποθοῦντι, προαναφωνοῦντα τὴν δεῦρο αὐτοῦ ἄφιξιν. Νόμον δὲ ἐνταῦθα καλεῖ πᾶσαν τὴν παλαιὰν καὶ θείαν Γραφήν.

Ζήσεται ἡ ψυχή μου, καὶ αἰνέσει σε, καὶ τὰ κρίματά σου βοηθήσει μοι. Εἰς τὸν μέλλοντα χρόνον ἐνέκλειεν τὴν ζωὴν τῆς ψυχῆς. Ἡ γὰρ ζωὴ ἡμῶν κέκρυπται σὺν Χριστῷ ἐν τῷ Θεῷ. Τότε ὑμνήσει κυρίως τὸν Θεόν. Καὶ τὰ κρίματά σου βοηθήσει μοι. Ἐπὶ βοηθείᾳ τῶν κρινομένων τὰ κρίματα τοῦ Θεοῦ γίνεται. ̓Αλλὰ ἄλλη παῤῥησία βοηθείας κριμάτων

ss Joan. xiv, 6. 37 Coloss. 111, 3.

peccatoris non sunt in conspectu Dei, sed solum viæ justi. Ut igitur omnes viæ nostræ in conspectu Dei sint ; videlicet leges, prophetæ, perfecta item vera et bona illa via, nempe qui dixit, Ego sum via 16, Christus Jesus, precemur in via usque in finem; ut iter agentes perveniamus ad Deum et Patrem universorum per Christum Jesum.

26

} VERS. 169-172. Appropinquet deprecatio mea in conspectu tuo, Domine, juxta eloquium tuum da mihi intellectum. Intret postulatio mea in conspectu tuo, Domine, secundum eloquium tuum eripe me. Eructaverunt lubia mea hymnum, cum docueris me justificationes tuas. Pronuntiet lingua mea eloquia tua, quia omnia mandata tua, justitia. Admodum consequenter postquam pro mente sua precatus esset; non enim labiorum et linguæ est eloquiorum Dei intelligentiam accipere, sed solius quæ in anima est intelligendi facultatis ; cum priora postulasset, ad secunda postea transit, ac rogat ut verbi quæ in se habebat instrumenta, nempe labia et lingua, consecrarentur; ut labia quidem hymnum semper eructarent, postquam Deo doctore justificationes ejus mens edidicisset; lingua vero nihil aliud loqueretur quam eloquia Dei : atque id ageret, quia omnes viæ ejus justitiæ.

VERS. 173. Fiat manus tua, ut salvet me, quoniam mandata tua elegi. Videns magnitudinem illius quod in promptu erat, opem a Deo postulat, ut prædicta perficiat. Cum porro magna postulet a Deo, etiam quod a se est profert dicens: Quoniam mandata tua elegi. Nam quod in mea potestate erat, id a me impletum est. Mandala tua elegi, quia diligebam ea, ut superius dictum est.

VERS. 174. Concupivi Salutare tuum, et lex tua meditatio mea est. Multi hominum salutem concu piscunt ; sed non salutare Dei, sed carnis salutare, quod in mundo est. Opus autem est concupiscere Salutare Dei; ut in Deo salute m nanciscamur, in ipso quiescamus, sancta in hæreditatem accipiamus: nam Salutare Dei est æterna vita. Quod si velis verbo sublimius progredi, Salutare Dei Chri、 stus est : Jesus namque explicatur, Dei salus. Hic est qui nobis missus est. Via concupiscentis Salutare Dei est, ut sibi concupiscenti meditatio sit lex, quæ ejus ad nos adventum prænuntiat. Legem autem hic vocat totam veterem ac divinam Scripturam.

VERS. 175, 176. Vivet anima mea, et laudabit te, et judicia tua adjuvabunt me. In futuro tempore vitam animæ includit. Vita enim nostra abscondita est cum Christo in Deo ". Tunc Deum proprie laudabit. Et judicia tua adjuvabunt me. Ad auxilium eorum, de quibus judicatur, judicia Dei fiunt. Verum alia auxilii in judiciis ferendi fiducia penes

justum est, quod sine tormentis et cruciatibus Α πρὸς τὸν δίκαιον, ἡ χωρὶς βασάνων καὶ πόνων· ἄλλη fiant ; alia auxilii via in judiciis erga eum, qui ad labores et cruciatus ducendus est. Erravi sicut ovis quæ periit : quære servum tuum, quia mandata tua non sum oblitus.

ὁδὸς βοηθείας κριμάτων πρὸς τὸν διὰ πόνων καὶ βα σάνων ἀχθησόμενον. Επλανήθην ὡς πρόβατον ἀπολωλός· ζήτησον τὸν δοῦλόν σου, ὅτι τὰς ἐντολάς σου οὐκ ἐπελαθόμην.

Hæc ante Commentarium reponenda quæ loco suo exciderunt.

EUSEBII PAMPHILI CANONES DIURNI AC NOCTURNI PSALMORUM.

ITEMQUE MATUTINI ET VESPERTINI

Quibus docetur quinam psalmi sint dicendi mane ac singulis diei horis, quinam item vespere ubi lumina accenduntur ac quacunque noctis hora.