Изображения страниц
PDF
EPUB

:

σεμνότητα καὶ σωφροσύνην ἀσκοῦσα ψυχή (τοιούτον γὰρ εἶναι λέγεται τὸ ὄρνεον), ἀποκλεομένη καὶ θρη νοῦσα τὴν ἐν ἀνθρώποις κακίαν, εὗρε καταφυγὴν καὶ αὐτὴ τὰ καθ ̓ ὅλης τῆς οἰκουμένης ἱδρυθέντα διὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ σου διδασκαλίας θυσιαστήρια· ἔνθα κα περ ἐν καλιαῖς καὶ νεοττίαις τὰ ἀρτιγενῆ καὶ νέο γνὰ τῶν αὐτῆς τέκνων ἀποθήσεται, ἀσφαλῆ καὶ ἀνε πιβούλευτον εὑροῦσα τοῖς ἑαυτῆς νεοττοῖς μονήν· ὥστε εἶναι τὰ θυσιαστήριά σου στρουθίῳ μὲν οἰκίαν, καλιὰν δὲ τρυγόνι. Ταῦτα γὰρ τὰ ὄρνεα, τὸ στρουθίου λέγω καὶ ἡ τρυγών, πάλαι μὲν, πρὸ τοῦ συστῆναι τὰ πανταχοῦ γῆς θυσιαστήρια, οὐκ εἶχε καταφυγήν· ἐπλανᾶτο δὲ μακροῖς χρόνοις, ἐν οἷς ἐλαύνετο και ἐδιώκετο πρὸς τῶν θηρευτῶν. Διὸ δὴ ἔλεγον ὁ δίκην

pariterque turtur nid um; videlicet anima quæ A καὶ τρυγών νοσσιάν· ἡ κατὰ τὴν ἐνεστῶσαν ζωήν in præsenti honestam et continentem exercet vitam hujusmodi namque esse illa avis dicitur), ac quæ hominum malitiam luget et deplorat, ipsa perfugium reperit, nimirum altaria in toto orbe per Christi doctrinam excitata : ubi ceu in nido ac receptaculo recens natam ac teneram prolem deponet, tutum insidiisque vacuum nacta pullis suis domicilium ita ut altaria tua passeri pro domo, turturi pro nido habeantur. Hæ quippe aves, passer scilicet et turtur, olim antequam per totum orbem allaria exstruerentur, nullum habuere perfugium, at diuturno tempore errabundæ pellebantur et captabantur a venatoribus. Ideo qui ceu passer pellebatur, hæc dicebat: In Domino confdo, quomodo dicetis animæ meæ, Transnigra in mon- Β στρουθίου έλαυνόμενος· Ἐπὶ τῷ Κυρίῳ πέπεια, tem sicut passer? lidem vero ipsi ex inimicorum manibus erepti, hæc confitebantur : Anima nostra sicut passer erepta est de laqueo venantium. Occulti ergo et invisibiles venatores animabus cœlesti ac sublimi vitæ operam dantibus insidiantes, relia et laqueos tendebant, ac venabula cujusvis generis adornabant ad insidias parandas. Quæ in præcedenti his verbis enuntiata sunt : Quoniam ecce inimici tui sonuerunt, et qui oderunt te extulerunt caput. Super populum tuum malignaverunt consilium, cogitaverunt adversus sanctos tuos 26.97. Persecutionum tempore, quo inimici Dei populum.ejus impugnabant vexabantque, Dei homines instar passerum huc illuc fugientes, demum oblata pace, tabernacula, atria et altaria Dei in perfugium ac re- C quiem invenerunt. Ε re autem dixeris, expeditos illos milites, qui monasticam vitam amplexi sunt, pro passeribus habendos esse; eos autem qui liberis dant operam, et reliquis vitæ negotiis et curis se dedunt, turturis vicem agere quam jubet offerre Deo pullos suos, eosque in altaribus ceu in nido deponere et consecrare.

:

πῶς ἐρεῖτε τῇ ψυχῇ μου, μεταναστεύου ἐπὶ τὰ ὄρη ὡς στρουθίον; Καὶ ῥυσθέντες γε ἐκ χειρὸς ἔχε θρῶν, ὡμολόγουν λέγοντες καὶ αὐτοί· Ἡ ψυχή ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐῤῥύσθη ἐκ τῆς παγίδες τῶν θηρευόντων. Αφανείς οὖν καὶ ἀόρατοι οἱ θε ρευταὶ ταῖς τὸν οὐράνιον καὶ μετάρσιον βίον μεταδιωκούσαις ψυχαῖς ἐπιβουλεύοντες, δίκτυα καὶ παγί δας ἱστῶντες, θήρατρά τε παντοία κατεσκεύαζον εἰς ἐπιβουλὴν αὐτῶν. Καὶ ταῦτά γε παρίστατο διὰ τοῦ προηγουμένου ψαλμοῦ, ἐν ᾧ εἴρητο· Οτι ἰδοὺ οἱ ἐχθροί σου ἤχησαν, καὶ οἱ μισοῦντές σε ᾖραν κεφαλήν. Ἐπὶ τὸν λαόν σου κατεπανουργεύ σαντο γνώμην, ἐβουλεύσαντο κατὰ τῶν ὁσίων σου. Κατὰ τούτους τῶν διωγμῶν καιροὺς, καθ ̓ οὓς οἱ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ τὸν λαὸν αὐτοῦ πολεμοῦντες ἤλαυνον, οἱ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωποι δίκην στρουθίων ὧδε κἀκεῖσε περιφεύγοντες, ὕστερόν ποτε εἰρήνης κατα ξιωθέντες, εὗρον τὰ σκηνώματα τοῦ Θεοῦ, καὶ τὰς αὐλὰς αὐτοῦ, καὶ τὰ θυσιαστήρια καταφυγὴν ἑαυτοῖς καὶ ἀνάπαυσιν. Εἴποις δ ̓ ἂν τοὺς μὲν εὐζώνους καὶ τὸν μονήρη βίον ἐπανῃρημένους εἶναι στρουθίον, τοὺς δὲ παιδοποιίας καὶ τῆς ἄλλης οἰκονομίας πρόνοιαν

πεποιημένους, τὴν τρυγόνα, ἣν τῷ Θεῷ φησι προσφέρειν δεῖν τοὺς ἑαυτοὺς νεοττοὺς καὶ ἀνατιθέναι αὐ τοὺς, ὡς ἐν καλιῇ ἐν τοῖς θυσιαστηρίοις αὐτοῦ.

VERS. 5. Rex meus et Deus meus, beati omnes qui habitant in domo tua, in sæcula sæculorum laudabunt te. Diapsalmu. Quare dilecta et amabilia mih sunt tabernacula tua, et cur desiderio eorum deficit anima mea, ad hæc etiam in quo exsultavit cof meum et caro mea ? Quia passer invenit sibi domum,

et turtur nidum, altaria tua, Domine virtutum. In quibus altaribus qui non ad breve tempus, sed assidue et perseveranter commorantur et habitant, ter beati sunt. His porro dictis legalia omnia a Moyse tradita circumscribit et ablegat. Non enim beatos dixit circumcisos, non eos qui Sabbata observant, non Mosaicorum sacrificiorum cæterorumque corporalis legis præceptorum cultores, neque etiam eos qui ex Abrahami stirpe sunt, non Israelem, neque Judaicam gentem ; sed simpliciter omnes qui habitant in domo Dei. Quid beatins 20.27 Psal. LXXΝΗ, 5, 4.

[ocr errors]

Ὁ βασιλεύς μου καὶ ὁ Θεός μου, μακάριοι πάντες οἱ κατοικοῦντες ἐν τῷ οἴκῳ σου, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων αινέσουσί σε. Διάψαλμα. Διὰ τί προσφιλή μοι τυγχάνει καὶ ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου, καὶ τίνος ἕνεκα εκλείπει ἡ ψυχή μου περὶ αὐτά, ἀλλὰ καὶ ἡ καρδία μου καὶ ἡ σάρξ μου ἐπὶ τίνι ἠγαλλιάσατο; Ἐπειδήπερ εὗρεν ἑαυτῷ στρουθίον οἰκίαν καὶ τρυγών νοσσιάν, τὰ θυσιαστήριά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων παρ' οἷς θυσιαστηρίοις οἱ μὴ πρὸς βραχὺ διατρίβοντες, ἀλλ ̓ εἰς τὸ διηνεκές και τοικοῦντες, καὶ παραμόνως ἐμμένοντες, τρισμακά ριοι τυγχάνουσι. Τοῦτο δ ̓ εἰπὼν, πάντα τὰ παρὰ Μωϋσεΐ νόμιμα περιέγραψεν. Οὐ γὰρ μακαρίους εἶπε τοὺς ἐμπεριτόμους, οὐδὲ τοὺς τὰ Σάββατα φυλάτ τοντας, οὐδὲ τοὺς τὰς παρὰ Μωϋσεῖ θυσίας καὶ τὰς λοιπὰς τοῦ σωματικοῦ νόμου ἐντολὰς ἐπιτηροῦντας, ἀλλ' οὐδὲ τοὺς ἀπογόνους ̓Αβραὰμ, οὐδὲ τὸν Ἰσραήλ,

[merged small][ocr errors]

οὐδὲ τὸ Ἰουδαίων ἔθνος, ἀλλ ̓ ἁπαξαπλῶς ἅπαντας A enim fuerit, quam Deum suum et Dominum vint

τοὺς κατοικοῦντας ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ. Τί γὰρ ἂν γένοιτο ἀληθῶς μακαριώτερον τοῦ βασιλέα μὲν τὸν Θεὸν αὐτοῦ, καὶ τὸν Κύριον τῶν δυνάμεων ἐπιγρά φεσθαι, οἰκεῖν δὲ τὸν οἶκον αὐτοῦ διηνεκῶς, ἐξ οὗ πορίζεται ἡ τοῦ Θεοῦ ἀθανασία καὶ ἡ αἰώνιος ζωή; Τοῦτο γοῦν παρίστησιν ὁ λόγος φάσκων· Εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων αινέσουσί σε οἱ κατοικοῦντες ἐν τῷ οἴκῳ σου. Πῶς δ ̓ ἂν ἄλλως δύναιτό τις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων τὸν Θεὸν αἰνεῖν ἢ διαιωνίζων καὶ αὐτὸς, ἀϊδιόν τε καὶ ἀθάνατον κεκτημένος ζωήν; Μακάριος ἀνὴρ οὗ ἐστιν ἀντίληψις αὐτοῦ παρὰ σοῦ, ἀναβάσεις ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ διέθετο, εἰς τὴν κοιλάδα τοῦ κλαυθμῶνος, εἰς τὸν τόπον ὃν ἔθετο. Πληρώσας τὸν εἱρμὸν καὶ τὴν ἀκολουθίαν τῆς διανοίας, μεταβολῇ κέχρηται τοῦ λόγου ἀπὸ δια- Β ψάλματος. Διόπερ ἀνωτέρω πληθυντικῶς μακαρίους τοὺς κατοικοῦντας ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ εἰπὼν, ἐν· ταῦθα ἕνα τινὰ μακαρίζει κατὰ ἐξαίρετον. Τίνα δὲ τοῦτον ἢ τὸν ἐν τῇ κοιλάδι τοῦ κλαυθμῶνος ἀντιλήψεως τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ ἠξιωμένον, τὸν καὶ ἀναβά σεις ἐσχηκότα Θεοῦ ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ; Τοῦτον γὰρ τὸν ἄνδρα πάλιν μακαρίζει· ἀλλ' οὐ τὸν τῶν παρὰ Μωϋσεῖ σωματικῶν ἐντολῶν φύλακα. Τοιοῦτος δέ ἐστι πᾶς ὁ ἀποκλᾳόμενος ἑαυτὸν ἐν τῷ θνητῷ καὶ ἀνθρωπίνω βίῳ, καὶ τὴν ἐπίγειον ταύτην ζωὴν βαρούμε. νος, ἣν κοιλάδα κλαυθμῶνος ὁ λόγος ονομάζει, διὰ τὸ κλαυθμοῦ ἄξια εἶναι τὰ ἐνταῦθα, κλαυθμοῦ τε ἄξια πράττειν τοὺς ἐπὶ γῆς ἀνθρώπους, καὶ διὰ τὸ τοὺς ἁγίους τοῦ Θεοῦ κατὰ τὸν παρόντα βίον ἀποκλάεσθαι, στενάζοντας καὶ βαρουμένους κατὰ τὸν Ἀπόστολον. C Πᾶς οὖν ὁ ἐν τῇ κοιλάδι τοῦ κλαυθμῶνος, τουτέστιν ἐν τῷ θνητῷ βίῳ τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ ἀντιλήψεως τυγχάνων, μακάριος ἀληθῶς ἂν εἴη, ὅτε μάλιστα ἀναβάσεις τοῦ Θεοῦ ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ γίνονται. Τῶν γὰρ ἄλλων ἀνθρώπων θνητοῖς λογισμοῖς καθελ κομένων εἰς πᾶν εἶδος ἁμαρτίας, ἀλλὰ καὶ δαιμόνων ἐπιβολαῖς, καὶ πονηρῶν πνευμάτων ἐνθυμήσεσι ὑπο σκελιζομένων, ὁ μὴ τούτοις άλισκόμενος, κατὰ δὲ Θεοῦ χάριν ἀναβάσεις ἀγαθὰς καὶ λογισμοὺς ἐκ Θεοῦ πεμπομένους ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ κτώμενος, οὗτος ἀληθῶς μακάριος, ὁ καὶ διὰ παντὸς κατοικῶν ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ, καὶ ὥσπερ ἱερεύς τις μόνῃ τῇ λα τρείᾳ τοῦ Θεοῦ σχολάζων, καὶ μακάριος οὗτος· ἅτε πρῶτον μὲν ἀντιλήπτορα ἔχων τὸν Θεὸν βοηθοῦντα αὐτῷ, καὶ ἀντιλαμβανόμενον ἐν πάσαις αὐτοῦ ταῖς πράξεσιν· ἔπειτα κεκτημένος ἀναβάσεις Θεοῦ ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ· ἀγαθοὺς δὲ λογισμοὺς σημαίνουσιν αἱ ἀναβάσεις καὶ ἀγαθὰς ἐνθυμήσεις τὰς κατὰ Θεοῦ βου. λὴν ἀνιούσας καὶ ἀνατρεχούσας ἐπὶ τὴν μνήμην τοῦ μακαριζομένου. Νοήσεις δὲ τοῦτο παραθεὶς τό· Ὅταν διώκωσιν ὑμᾶς καὶ ἄγωσιν εἰς συνέδρια, μὴ με φιμνήσητε πως ἢ τί λαλήσητε· δοθήσεται γὰρ ὑμῖν ὁ λόγος ἐν ἀνοίξει τοῦ στόματος ὑμῶν. Οὐ γὰρ ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τοῦ Πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν οὐρανοῖς τὸ λαλοῦν ἐν ὑμῖν. Ἐν ᾧ γὰρ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ, τούτου ἀναβάσεις Θεοῦ ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ γίγνονται. Διὸ εἰκό τως μακαρίζεται. Οὗτος δὲ αὐτὸς ἐν τῷ χωρίῳ τοῦ κλαυθμῶνος, τουτέστιν ἐν τῷ περιγείῳ τόπῳ τὴν τοῦ Θεοῦ Διαθήκην καὶ τὰ λόγια αὐτοῦ πρεσβεύων διέθετο.

tum in regem sibi ascribere, et in domo ejus perpetuo habitare, ex quo Dei immortalitas et æterna vita comparatur? Id sane declarat illud : Qui habitant in domo tua, in sæcula sæculorum laudabret te. Qua ratione autem quis valeat in sæcula sæculorum Deum laudare, nisi et ipse perpetuo maneat, ac æternam immortalemque possideat vitam? -VERS. 6, 7. Beatus vir cujus est auxilium abs le, ascensiones in corde suo disposuit in valle lacrymarum, in loco quem posuit. Postquam seriem verborunque sententiam absolverat, a diapsalmate sermonis mutationem orditur. Quamobrem cum superius eos qui habitant in domo Dei beatos pluraliter dixisset, hic unum quempiam in primis beatuin prædicat. Quem vero, nisi eum qui in valle lacrymarum Dei patrocinio dignatur, qui etiam ascensiones Dei habet in corde suo? Hunc quippe virum rursus beatum dicit; non autem corporalium Moysis præceptorum cultorem. Talis porro est quisquis in hac mortali et humana vita seipsum deplorat; et terrenam hanc vitam, quam vallem lacrymarum sermo nuncupat, gravate et ægre sustinet : quia hujus vitæ res fetu digna sunt, atque homines in terra degentes lacrymis deploranda perpetrant : et quia sancti Dei in hac vita felibus, gemitibus et æærumnis traditi sunt secundum Apostolum. Quisquis ergo in valle lacrymarum, id est in mortali vita patrocinio Dei fruitur, vere beatus fuerit, quando maxime ascensiones Dei in corde ejus positæ sunt. Cum enim alii homines mortalibus cogitationibus in peccata omnis generis detrahantur, dæmonumque conatibus ac malignorum spirituum suggestionibus supplantentur; qui eorum machinis non capitur, sed Dei gratia ascensiones bonas et a Deo missas cogitationes in corde suo possidet, hic vere beatus; qui etiam in domo Dei semper habitat, et quasi sacerdos quispiam soli Dei cultui vacat, sane et beatus ille primo quia in omnibus actibus suis Deum habet susceptorem et patronum; deinde quia ascensiones Dei in corde possidet; quibus ascensionibus significantur cogitationes bonæ, quæ ex Dei nutu in memoriam ejus qui beatus prædicatur ascendunt et accurrunt. Id porro intelligas, si huic dicto conferas illud 38 : Cum perse D quentur vos et adducent in concilia, nolite cogitare quomodo aut quid loquamini : dabitur enim vobis sermo in apertione oris vestri 29. Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri, qui in cœlis est, qui loquitur in vobis. Nam is in quo Spiritus Dei loquitur, in corde ascensiones Dei obtinet. Unde merito beatus prædicatur. Is ipse in loco fletus, id est, in loco terreno, Dei testamentum et eloquia ejus ceu legatione fungens disposuit.

18 Matth. x, 19, 20. • Ephes. vi, 19.

:

28

Pro illo autem, Disposuit in valle lacrymarum, A Symmachus sic habet, Prægrediens vallem plorabat. Hic porro per vallem lacrymarum, humanam vitam indicari diximus, quam is qui beatus prædicatur pertransiens et transcurrens quasi advena quispiam et peregrinus, caelestis patriae amore flagrans, fetibus lacrymisque beatitudinem parientibus sese macerat, secundum illud, Beati qui lugent 30. Quam lis erat Paulus qui talia fatur: Nos qui sumus in tabernaculo, ingemiscimus gravati s. Pro illo autem, In loco quem posuit, Aquila, Fontem ponent eam; Symmachus vero, Fons ordinabitur. Quem, inquit, fontem ponent, nisi vallem lacrymarum ? Totum autem locum sic Aquila interpretatur: Pertranseuntes in valle fletus, fontem ponent eam. His porro significat, advenas et peregrinos in hac vi- Β ta, hominum vallem in fontem posituros, sive fontem ordinaturos esse ex Symmacho, hacque voce divinam doctrinam appellant. Fons quippe vitæ potus immortalitatis in valle fletus a Dei et hominibus apud hominum genus constituitur, per vivificam scilicet et piam doctrinam, quam cum ipsi adierunt, tum aliis per scripta sua reliquerunt. — VERS. 8. lis vero ipsis in lacrymarum mercedem condignumque fructum, benedictionem rependet ipsorum legislator. Quibusnam benedictionem impertiet, nisi iis qui in hac valle lacrymis dediti, fontem in illa posuerint? Pro illo autem, legislator; Aquila, matutinus; Symmachus vero, commonstrator, dixit; quinta autem editio, Qui illuminat, alia item quædam sexta editio, Qui docet. Ita ut ex omnibus salutare Verbum indicari, subintelligere liceat. Ipse namque est legislator, illuminator, doctor, idemque matutinus et commonstrator; secundum singulas virtutum suarum rationes bis usus vocabulis. A quo benedictionem nacti qui in valle lacrymantur, ibunt, iter suum perficientes ac in dies roborati; ita ut semper proficiant, et ex minori in majorem virtutem accedant, et a gloria in gloriam, ut ait divinus Apostolus: In eamdem imaginem transformati a gloria in gloriam 32. Quare Symmachus sic interpretatus est: Iter facient ex virtute in virtutem.

VERS. 9. Videbitur Deus deorum in Sion. Domine Deus virtutum, exaudi orationem meam; auribus percipe, Deus Jacob. Postquam dixerat, Benedictionem dabit legislator, apposite docet qua ratione versantibus in valle hominibus benedictionem daturus sit. Quo pacto dabit, nisi dignatus in terra conspici ? Admodum consequenter, vaticinatus torcularia Dei per totum orbem multa futura esse, tabernacula item plura, atria quoque et altaria quam plurima, causam affert cur hæc omnia in terra constituenda sint. Quænam porro sit illa, docet his verbis Videbitur Deus deorum in Sion; adventum Dei ad homines et conspectum ejus aperte decla4. 31 П Cor. III,

ss Matth. v, 5. 31 II Cor. v,

̓Αντὶ δὲ τοῦ, Διέθετο εἰς τὴν κοιλάδα τοῦ κλαυθ μῶνος, ὁ Σύμμαχός φησι, Προοδεύων κοιλάδα ἔκλαι εν. Κοιλάδα δὲ κλαυθμῶνος ἐν τούτοις τὸν ἀνθρώπι νον ἔφαμεν δηλοῦσθαι βίον, ὃν ὁ μακαριζόμενος παρο δεύων καὶ παρατρέχων, ὥσπερ τις πάροικος καὶ παν ρεπίδημος, τὴν ἐπουράνιον ἑαυτοῦ πατρίδα ποθῶν, ἀποκλύεται κλαυθμὸν τὸν μακαριοποιόν κατὰ τὸ Μακάριοι οἱ κλαίοντες. Οἷος ἦν ὁ Παῦλος λέγων· Ἡμεῖς οἱ ὄντες ἐν τῷ σκήνει στενάζομεν βαρούμενοι. Ἀντὶ δὲ τοῦ, Εἰς τόπον ὃν ἔθετο, ὁ μὲν Ἀκύ λας φησί, Πηγὴν θήσονται αὐτήν· ὁ δὲ Σύμμαχος, Πηγὴ τάξεται. Τίνα δὲ αὐτὴν, φησί, πηγὴν θήσονται, ἢ δηλονότι τὴν κοιλάδα τοῦ κλαυθμῶνος; Ὅλον γούν οὕτως ἡρμήνευσεν ὁ ̓Ακύλας εἰπών· Παρερχόμενοι ἐν κοιλάδι τοῦ κλαυθμοῦ, πηγὴν θήσονται αὐτήν. Δηλοῖ δὲ διὰ τούτων, ὡς ἄρα οἱ πάροικοι καὶ παρεπίδημοι ἐν τῷ βίῳ τούτῳ τὴν τῶν ἀνθρώπων κοιλάδα πηγὴν θήσουσι, ἢ τάξουσι πηγὴν κατὰ τὸν Σύμμαχον, τὴν ἔνθεον διδασκαλίαν τοῦτον ὀνομάσαντες τὸν τρόπον. Πηγὴ γὰρ ζωῆς καὶ ποτὴν ἀθανασίας ἐν τῇ κοιλάδι τοῦ κλαυθμῶνος τῷ τῶν ἀνθρώπων βίῳ καταβέβληται ὑπὸ τῶν τοῦ Θεοῦ ἀνθρώπων διὰ τῆς ζωοποιοῦ καὶ θεοσε βους διδασκαλίας, ἦν αὐτοὶ μετῆλθον, καὶ ἑτέροις καταλελοίπασιν ἐν ταῖς ἑαυτῶν γραφαῖς. Τούτοις δὲ αὐτοῖς, φησὶν, εὐλογίας μισθὸν τοῦ κλαυθμοῦ καὶ харπὸν ἐπάξιον δώσει ὁ νομοθέτης αὐτῶν. Τίσι δὲ τούτοις δώσει τὰς εὐλογίας, ἢ δηλονότι τοῖς ἐν τῇ κοιλάδι ταύτῇ ἀποκλᾳομένοις καὶ πηγὴν ἐν αὐτῇ θεμένοις ; ̓Αντί δὲ τοῦ, ὁ νομοθετῶν, ὁ μὲν ̓Ακύλας, πρώιμος, ενό μασεν, ὁ δὲ Σύμμαχος, ὁ ὑποδείκτης· ἡ δὲ πέμπτη C ἔκδοσις, ὁ φωτίζων· ἄλλη δέ τις παρὰ ταῦτα ἔκδοσις ἕκτη, ὁ διδάσκων· ὥστε ἐξ ἁπάντων τὸν σωτήριον λόγον ὑπονοεῖν. Αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ νομοθετῶν· αὐτὸς καὶ ὁ φωτίζων καὶ ὁ διδάσκων· αὐτὸς καὶ ὁ πρώϊμος, αὐτὸς καὶ ὁ ὑποδείκτης, καθ ̓ ἑκάστην ἐπίνοιαν τῶν ἐν αὐτῷ δυνάμεων ταύταις χρώμενος ταῖς ἐπωνυμίαις, παρ' οὗ οἱ ἐν τῇ κοιλάδι κλαίοντες, μεταλαβόντες εὐλογίας, πορεύσονται τὴν ἑαυτῶν πορείαν διανύοντες, καὶ δυναμούμενοι ὁσημέραι· ὡς ἀεὶ προκόπτειν ἐπιδιδόναι ἐκ δυνάμεως βραχυτέρας ἐπὶ δύναμιν μείζονα, καὶ ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν, ὥς φησιν ὁ θεῖος Απόστολος λέγων, τὴν αὐτὴν εἰκόνα μεταμορφούμενοι ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν. Ὅθεν καὶ ὁ Σύμμαχος ἡρμήνευσεν εἰπών· Οδεύσουσιν ἐκ δυνάμεως εἰς δύναμιν.

D

18.

Οφθήσεται ὁ Θεὸς τῶν θεῶν ἐν Σιών. Κύριε, ὁ Θεὸς τῶν δυνάμεων, εἰσάκουσον τῆς προσευχῆς μου, ἐνώτισαι, ὁ Θεὸς Ἰακώβ. Εἰπὼν, Εὐλογίας δώσει ὁ νομοθετῶν, ἀκολούθως διδάσκει ὅπως δώσει τοῖς ἐν τῇ κοιλάδι τὰς εὐλογίας. Πῶς οὖν, φησί, δώσει, ἀλλ ̓ ἢ καταξιώσας ὀφθῆναι ἐπὶ τῆς γῆς; Σφόδρα δὲ ἀκολούθως θεσπίσας ὁ λόγος ληνοὺς Θεοῦ πλείστας μέλλειν ἔσεσθαι καθ' ὅλης οἰκουμένης καὶ σκηνώματα πλεῖστα καὶ αὐλὰς πλείους, καὶ θυσιαστήρια πλεῖστα, ἐπάγει τὴν αἰτίαν, δι' ἣν ἤμελλε ταῦτα πάντα ἐπὶ γῆς συνίστασθαι. Τίς δὲ ἦν ἡ αἰτία διδάσκει λέγων· Ὀρ θήσεται ὁ Θεὸς τῶν θεῶν ἐν Σιών· σαφῶς παρου σίαν εἰς ἀνθρώπους Θεοῦ καὶ φανέρωσιν αὐτοῦ διδά

Β

34

ut intelligatur deos esse, beatos et religiosos viros, ad quos factum est Verbum Dei : quibus etiam dictum est, Ego dixi, Dii estis 33; et, Deus stetit in synagoga deorum ; et, Deus deorum Dominus locutus est, et vocavit terram 38. In his namque non alius Deus deorum vocatus est, quam is solus qui in principio Verbum erat apud Deum : qui scilicet munere suo et ejusdem Spiritus participatione deos illos effecit. Deos namque illos esse dicit, ad quos sermo Dei factus est. Deinde vero Christum nominatim memorat in oratione dicens, Et respice in faciem Christi tui. Pro illo autem, Videbitur Deus deorum in Sion, Aquila sic habet, Videbitur fortis Deus in Sion. Quisnam vero sit ille, qui visibilis oculisque spectabilis futurus est, deinde declarat hoc modo : Auribus percipe, Deus Jacob. Nam hic ipse erat Dei Verbum, qui olim Jacobo hominis specie visus, sic eum affatus est: Non ultra vocabitur nomen tuum Jacob; sed Israel erit nomen tuum : quia fortis fuisti cum Deo, et cum hominibus potens eris 3. Quare vir ille religiosus, cum persentisceret cum qui ipsius Deus vocatur, ait: Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea 37. Is ipse Deus, inquit, qui Jacobo visus est, rursus videbitur in Sion, Dei Verbi adventum in homines hisce manifeste declarans. Hunc Deum Jacob invocans, adventum maturare suum rogat. — VERS. 10. Protector noster, aspice, Deus. Quosnam aspicere rogat, nisi eos qui iu valle lacrymarum afictione premuntur? Deinde vero subjungit, et respice in faciem Christi tui, rogans Dei Verbi adventum ad Christum suum, quem ex semine David induit, accelerari. Quamobrem Aquila sic habet, Clypee noster, vide, Deus, et converte vultum uncti tui. Symmachus vero, Protector noster vide, Deus, et aspice vultum Christi tui. Hæc porro precantur ii, qui totum psalmum pronuntiant hi autem erant Dei prophetæ, qui a spiritualibus inimicis servati fuerant, et a bello ad pacem translati, divino afflante spiritu tabernacula Dei prospiciebant, atriorum et altarium ejus percupidi. Qui etiam Dei Verbum, suum in tempore belli protectorem factum, obsecrant ut ad faciem Christi sui respiciat, ut ipso

σκων. Θεὸς δὲ θεῶν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος ὠνόμασται, νοου- A rans. Deus autem deorum Dei Verbum vocatur ; ita μένων ἡμῖν θεῶν τῶν μακαρίων καὶ θεοφιλῶν ἀνδρῶν, πρὸς οὓς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἐγένετο· οἷς καὶ εἴρηται · Ἐγὼ εἶπον· Θεοί ἐστε· καὶ, ̔Ο Θεὸς ἔστη ἐν συ ναγωγῇ θεῶν· καὶ, Θεὸς θεῶν Κύριος ἐλάλησε, καὶ ἐκάλεσε τὴν γῆν. Καὶ γὰρ ἐν τούτοις Θεὸς θεῶν οὐδὲ ἄλλος ἢ μόνος ὁ ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεὸν Λόγος ἀνηγόρευται· ὁ δὴ καὶ θεοὺς αὐτοὺς διὰ τῆς αὐτοῦ χορηγίας καὶ μετοχῆς τοῦ αὐτοῦ Πνεύματος ἀπεργασά μενος. Θεοὺς γὰρ εἶναί φησιν ἐκείνους, πρὸς οὓς ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἐγένετο. Ἑξῆς δ' οὖν καὶ ὀνομαστί τοῦ Χριστοῦ μνημονεύει, λέγων ἐν εὐχῇ· Καὶ ἐπίβλεψον ἐπὶ τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ σου. Αντί δὲ τοῦ, Ὀφθήσεται ὁ Θεὸς τῶν θεῶν ἐν Σιών, ὁ Ακύλας φησίν, υφθήσεται ἰσχυρὸς Θεὸς ἐν Σιών. Τίς δ' ἂν εἴη οὗτος ὁ μέλλων ὁρατὸς καὶ ὀφθαλμοῖς θεατὸς ἔσεσθαι, διδάσκει προϊὼν καὶ λέγων· Ἐνώτισαι, ὁ Θεὸς Ἰακώβ. Οὗτος γὰρ ἦν αὐτὸς ἐκεῖνος ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, ὁ πάλαι καὶ τῷ Ἰακὼβ ἐν ἀνθρώπου σχήματι ὀφθεὶς, φήσας τε πρὸς αὐτόν· Οὐκ ἔτι κληθήσεται τὸ ὄνομά σου Ιακώβ, ἀλλ ̓ Ἰσραὴλ ἔσται τὸ ὄνομά σου· ὅτι ἐνίσχυσης μετὰ Θεοῦ, καὶ μετὰ ἀνθρώπων δυνατός. Ἐφ ̓ ᾧ καὶ ὁ θεοφιλής, συναισθόμενος τοῦ χρηματίζοντος αὐτοῦ Θεοῦ φησι· Εἶδον θεὸν πρόσωπον πρὸς πρόσωπον, καὶ ἐσώθη μου ἡ ψυχή. Αὐτὸς οὖν ἐκεῖνος ὁ Θεὸς ὁ τῷ Ἰακὼβ ὀφθεὶς αὖθις ὀφθήσεται, φησίν, ἐν Σιών, διαρρήδην τῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου εἰς ἀνθρώπους ἐπιφανείας τοῦτον σημαι νομένης τὸν τρόπον. Αὐτὸν δὴ οὖν τοῦτον τὸν Θεὸν Ἰακὼβ ἐπικαλούμενος, ἐπισπεῦσαι τὴν παρουσίαν αὐτοῦ ἱκετεύει. Ὑπερασπιστὰ ἡμῶν, ἰδὲ, ὁ Θεός. Τίνας δέ φησιν ἰδὲ, ἀλλ ̓ ἢ τοὺς ἐν τῇ κοιλάδι τοῦ κλαυθμῶνος καταπονουμένους; Επιλέγει δὲ ἑξῆς· Καὶ ἐπίβλεψον ἐπὶ τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ σου, εὐχόμενος ἐπιταχῆναι τὴν τοῦ Θεοῦ Λόγου εἰς τὸν Χριστὸν αὐτοῦ, ὃν ἐκ σπέρματος Δαυΐδ ἐνεδύσατο, παρουσίαν. Διὸ καὶ ὁ ̓Ακύλας φησί, Θυρεὲ ἡμῶν, ἴδε, Θεέ, καὶ ἐπίστρεψον πρόσωπον ἠλειμμένου σου· ὁ δὲ Σύμμαχος, Υπερασπιστὰ ἡμῶν, ἰδὲ, ὁ Θεὸς, καὶ προσβλεψον τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ σου. Ταῦτα δὲ εὔχονται οἱ τὸν πάντα ψαλμὸν λέγοντες· οὗτοι δὲ ἦσαν οἱ τοῦ Θεοῦ προφῆται, οἱ διασωθέντες ἀπὸ τῶν νοητῶν πολεμίων, καὶ μεταβαλόντες ἀπὸ πολέ μου εἰς εἰρήνην, τά τε σκηνώματα τοῦ Θεοῦ λοιπὸν τῷ θείῳ Πνεύματι προορῶντες, καὶ τὰς αὐλὰς αὐτοῦ D apparente ac Christum, ex semine David secundum

[ocr errors]

carnem ortum assumente, malis pristinis omnes eximantur, hominumque genus bona per Christum nanciscatur.

καὶ τὰ θυσιαστήρια ποθοῦντες. Οἱ καὶ παρακαλοῦσι τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, τὸν ἐν τῷ καιρῷ τῶν πολέμων ὑπερασπιστὴν αὐτῶν γενόμενον, ἐπιβλέψαι ἐπὶ τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ, ἵν', ἐπιφανέντος αὐτοῦ καὶ τὸν ἐκ σπέρματος Δαυΐδ κατὰ σάρκα Χριστὸν ἀνα λαβόντος, λύσις μὲν γένηται προτέρων κακῶν τοῖς πᾶσιν, ἀγαθὰ δὲ διὰ τοῦ Χριστοῦ τὸ τῶν ἀνθρώπων διαδέξηται γένος.

*Οτι κρείσσων ἡμέρα μία ἐν ταῖς αὐλαῖς σου ὑπὲρ χιλιάδας. Τῆς τοῦ Θεοῦ παρουσίας τὴν μίαν, τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως ἡμέραν, πολὺ κρείττω χιλιάδων καὶ προτιμοτέραν ὁ τὸν παρόντα ψαλμὸν λέγων ἡγεῖ ται. Αἰνίττεσθαι δὲ ἡγοῦμαι διὰ τῶν χιλιάδων τὸν χρότον τῆς συστάσεως τῆς Ἱερουσαλήμ. Ἐν ὅλοις γὰρ 6 3 ibid., 1. 35 Psal. XLIX, 1.

33 Psal. LXXXI,

VERS. 11. Quia melior est dies una in atriis tuis super millia. Unam Dei præsentiæ, id est, resurre ctionis ex mortuis diem, vel millibus diebus multo meliorem et præstabiliorem esse arbitratur is qui psalmum hunc profert. Illo autem millenario pulo subindicari tempus, quo Jerosolyma substitit : nam 36 Gen. XXXII, 28. 37 ibid. 30.

B

"

totis mille annis templum ejus duravit; totidem A χιλίοις ἔτεσι συνέστη ὁ ἐν αὐτῇ νεώς· τοσαῦτα γὰρ quippe numerantur a templi Salomonis fundatione ἦν τὰ ἀπὸ τῆς Σολομῶντος κατασκευῆς τοῦ ναοῦ μέχρι usque ad Salvatoris nostri adventum. Quos item τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν παρουσίας, ἃ καὶ αὖθις δηλού indicari puto in LXXXIX psalmo, qui inscribitur, σθαι ἡγοῦμαι διὰ τοῦ πθ' ψαλμοῦ, ὅς ἐπιγέγραπται Oratio Moysis; in sequentibus quippe hæc habet : μὲν, Προσευχὴ Μωϋσέως, φησὶ καὶ προϊών, Ὅτι χίQuoniam mille anni ante oculos tuos, tanquam dies λια ἔτη ἐν ὀφθαλμοῖς σου ὡσεὶ ἡμέρα ἡ ἐχθές, hesterna quæ præteriit, et custodia in nocte. Hujus- ἥτις διῆλθε, καὶ φυλακὴ ἐν νυκτί. Τῆς οὖν χιλιά modi itaque millenario vel una dies resurrectionis δος ἐκείνης ἡ μία ἡμέρα τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως Salvatoris nostri ex mortuis præponenda, et pre- τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν προκριτέα καὶ προτιμοτέρα τυγχά tiosior haberi debet ei qui ejusdem amore duci- νει τῷ ταύτης ἐπιθυμητῇ γενομένῳ. Διὸ εὔχεται τα tur. Quare adventum maturare suum rogat dicens : χῦναι τὴν παρουσίαν αὐτοῦ λέγων· ἰδὲ, ὁ Θεὸς, καὶ Aspice, Deus, et respice in faciem Christi tui, quo- ἐπίβλεψον εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ σου, ὅτι niam melior est dies una in atriis tuis super millia. κρείσσων ἡμέρα μία ἐν ταῖς αὐλαῖς που ὑπὲρ χιNeque vero millia hic pluraliter accipienda sunt. λιάδας. Οὐ πάντως δὲ πληθυντικῶς ἀκουστέον τῶν Nam apud Hebræos hæc vox millenare unum signi- χιλιάδων παρὰ γὰρ Εβραίοις αὕτη ἡ λέξις μίαν χι ficat, ut cuique consideranti palam erit. Et quia λιάδα σημαίνει, ὡς παντὶ τῷ ἐπιστήσαντι δῆλον ἔσται. dies una in atriis per totum orbem in adventu Dei, Καὶ ἐπειδήπερ ἡ μία ἡμέρα προτιμοτέρα ἐστὶ τῆς qui prænuntiatur, fundatis, præstantior est milli - χιλιάδος ἐν ταῖς αὐλαῖς ταῖς καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης, bus; ideo superius quoque dicebat: Concupiscit et διὰ τῆς θεοφανείας τοῦ προφητευομένου Θεοῦ, ίδρωdeficit anima mea in atria Domini. Et rursus quia θείσαις· διὰ τοῦτο καὶ ἀνωτέρω ἔλεγεν· Ἐπιποθεῖ jam supra dixerat, Beati qui habitant in domo tua, in καὶ ἐκλείπει ἡ ψυχή μου εἰς τὰς αὐλὰς τοῦ Κυρίου. sæcula sæculorum laudabunt te his fidem habens Καὶ πάλιν ἐπειδήπερ ἀνωτέρω ἔλεγε τὸ, Μακάριοι ac verum esse dictum hujusmodi persuasus, ea de οἱ κατοικοῦντες ἐν τῷ οἴκῳ σου, εἰς τοὺς αἰῶνας causa dico: Eleyi abjectus esse in domo Dei mei ma- τῶν αἰώνων αινέσουσί σε· τούτῳ πιστεύων καὶ ἀκρι gis; ut in domo Dei consistens in sæcula sæculs- βῶς πεπεισμένος ἀληθῆ εἶναι τὸν λόγον, διὰ τοῦτό rum Deum laudare valeam. Sed etiam sicut diem φημι· Ἐξελεξάμην παραῤῥιπτεῖσθαι ἐν τῷ οἴκῳ unam millibus antetuli, ita et domum Dei, quæ est τοῦ Θεοῦ μου μᾶλλον· ἵν ̓ ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ ὤν, Ecclesia Dei viventis, columna et fundamentum δύνωμαι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων αἰνεῖν τὸν Θεόν. veritatis, potius elegi, quam habitare in multis tam Μᾶλλον δὲ ἐξελεξάμην ὥσπερ τὴν μίαν ἡμέραν ὑπὲρ bernaculis peccatorum. Nam ipsi quoque peccato- τὴν χιλιάδα, οὕτω τὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ, ἥτις ἐστὶν res in speciem tabernaculorum Dei sese composue- Ἐκκλησία Θεοῦ ζῶντος, στῦλος καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀλη runt : sed tabernacula Dei, amabilia; peccatorum, θείας, μᾶλλον ἢ οἰκεῖν ἐν πολλοῖς σκηνώμασι τῶν odio digna sunt. VERS. 12. Quia misericordiam ἁμαρτωλῶν. Μιμήματα γὰρ τῶν σκηνωμάτων τοῦ et veritatem diligit Dominus Deus, gratiam et glo- Θεοῦ καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἑαυτοὺς κατεσκεύασαν· ἀλλὰ riam dabit Dominus. Pro illo, Quia misericordiam τὰ μὲν τοῦ Θεοῦ ἀγαπητὰ τυγχάνει, μίσους δὲ ἄξια et veritatem diligit Dominus, Aquila, Quia misericor- τὰ τῶν ἁμαρτωλῶν. Ὅτι ἔλεος καὶ ἀλήθειαν ἀγαπᾷ dia et clypeus Dominus Deus; quinta vero editio, Κύριος ὁ Θεὸς, χάριν καὶ δόξαν δώσει Κύριος. Quia sol et protector Dominus Deus; Symmachus Ἀντὶ τοῦ, "Οτι ἔλεον καὶ ἀλήθειαν ἀγαπᾷ Κύριος, similiter, Quia sol, dixit. Ideo namque, ait, una illa ὁ ̓Ακύλας φησὶν, Ὅτι ἔλεος καὶ θυρεός Κύριος ὁ dies millibus melior est, quia Dominus Dei Verbum Θεός· καὶ ἡ πέμπτη ἔκδοσις, "Οτι ἥλιος καὶ σκεdiei illius sol est. Hunc vero solem propheta his παστὴς Κύριος ὁ Θεός· καὶ ὁ Σύμμαχος δὲ τούτοις verbis subindicavit : Timentibus autem me orietur συμφώνως, "Οτι ἥλιον (1), ὠνόμασε. Διὰ τοῦτο γὰρ, Sol justitia, et medela in alis ejus ss. Eum ipsum φησὶν, ἐκείνη ἡ μίᾳ ἡμέρα κρείσσων ἐστὶ χιλιάδων, significabat qui dixit : Et occidet sol super prophetas έπειδήπερ αὐτὸς ὁ Κύριος ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος ἥλιος qui errare faciunt populum meum ; apertius au- D τυγχάνει τῆς ἡμέρας ἐκείνης. Τοῦτον δὲ καὶ ὁ προten Isaias, Non erit tibi sol in lucem diei, inquit, sed erit tibi Dominus lux sempiterna, et Deus gloria tua . Cum talis sol Dominus sit, gratiam et gloriam ac etiam quid præstantius et melius, atque ineffabile et reconditum honum dabit iis qui ambulant in innocentia ; sive secundum Symmachum (VERS. 15), iis qui ambulant in perfectione. Ideo diclis fidem babens, ac probe persuasus vera illa esse, sic sermonem claudo : Domine virtutum, beatus homo qui sperat in te. Nam si quis aliter a multis beatus dicitur; ipsi sane falsa beatitudo ascribitur.

38 Malach. IV, 2. 39 Mich. ut,
(1) Vera lectio est "Ηλιος, στον.

39

6.

40 Isa. LX,

C

19.

φήτης τὸν ἥλιον ᾐνίττετο φήσας· Τοῖς δὲ φοβουμέ νοις με ἀνατε"Πλεῖλιος δικαιοσύνης, καὶ ἴασις ἐν ταῖς πτέρυξιν αὐτοῦ. Τὸν αὐτὸν δὲ ἐδήλου καὶ ὁ εἰ πών· Καὶ δύσεται δ'Ηλιος ἐπὶ τοὺς προφήτας τοὺς πλανῶντας τὸν λαόν μου γυμνότερον δὲ ὁ Ἡσαΐας, Οὐκ ἔσται σοι ὁ ἥλιος εἰς φῶς τῆς ἡμέρας, φησίν, ἀλλ' ἔσται σοι Κύριος φῶς αἰώνιον, καὶ ὁ Θεὸς δόξα σου. Τοιοῦτος δὲ ἥλιος ἂν ὁ Κύριος, χάριν καὶ δόξαν καὶ ἔτι μεῖζον καὶ κρεῖττον, ἄῤῥητόν τε καὶ ἀπόῤῥητον ἀγαθὸν δώσει τοῖς πορευομένοις ἐν ἀκακίμ· ἢ κατὰ τὸν Σύμμαχον, Τοῖς ὁδεύουσιν ἐν τε

« ПредыдущаяПродолжить »