mon. Hæc porro non alio quam Assyriørum tempore gesta fuisse aperte narrat historia. Illo quippe ævo omnes finitimi populi Hierosolymæ et ei, quod in Scriptura fertur, templo Dei istic posito invidentes, perniciemque totius Judaicæ gentis sitientes, una irruerunt contra illos, Babyloniorum potentiæ et commilitio adscripti. Tunc multæ adversus eos gentes Assyriis auxiliantes coactæ sunt. At neque Antiocho neque Romanis, in postrema obsidione, gentes prius enumeratæ, in bello contra Judæos initio, opem tulisse videntur. καὶ τούτοις συμμάχοις χρώμενος, τὴν παράταξιν Λ Moabitæ : nam hi duo filii Lot fuere, Moab et Amἐποιήσατο· ὁμοῦ τε πάντες οἱ προλεχθέντες ἐγενή θησαν εἰς ἀντίληψιν τοῖς υἱοῖς Λώτ. ̓Ανθ ̓ οὗ ὁ μὲν Ἀκύλας, Εγένοντο, φησί, βραχίων τοῖς υἱοῖς Λώτ· ὁ δὲ Σύμμαχος, Ἐγένοντο σύμμαχοι τοῖς υἱρὶς Λώτ. Υἱοὶ δὲ Λὼτ ἦσαν Αμμανῖται καὶ ΜωαΕἶται· δύο γὰρ οὗτοι γεγόνασιν υἱοὶ τοῦ Λώτ, Μωάβ καὶ Ἀμμών. Ταῦτα δὲ ὅτι μηδὲ ἄλλοτε ἐπληροῦτο ἢ κατὰ τοὺς Ἀσσυρίων χρόνους, σαφῶς ἡ ἱστορία παρίστησι. Τὸ τηνικαῦτα γὰρ πάντα τὰ ἐκ γειτόνων ἔθνη διαφθονούμενα τῇ Ἱερουσαλήμ καὶ τῷ ἐν αὐτῇ γεγραμμένῳ (1) ναῷ τοῦ Θεοῦ, διψῶντά τε τὴν ἀπώ λειαν τοῦ παντὸς Ἰουδαίων ἔθνους, ὁμοῦ οὖν ἐπέθεντο κατ' αὐτῶν τῇ τῶν Βαβυλωνίων δυναστεία συμμαχήσαντα. Τότε μὲν οὖν πολλὰ συνῆκτο κατ' αὐτῶν τὰ τοῖς Ασσυρίοις συμμαχοῦντα ἔθνη. Οὔτε δὲ κατὰ ̓Αντίο χον, οὔτε κατὰ τὴν ὑστάτην πολιορκίαν, τὰ προκατηριθμημένα ἔθνη φαίνεται συμμαχήσαντα Ῥωμαίοις, ὁπηνίκα τὸν πρὸς Ἰουδαίους συνεστήσαντο πόλεμον. VERS. 10-12. Fac illis sicut Madian et Sisara, sicut Jubin in torrente Cison. Disperierunt in Ændor, facti sunt ut stercus terra. Pone principes eorum sicut Oreb et Zeb et Zebee et Salmona. Eadem memoratis gentibus futura vaticinatur Propheta, quæ olim Madian, Sisaræ, et Jabim in torrente Cison contigerunt: qui omnes disperierunt in Endor, et facti sunt ut stercus terræ. Ad hæc etiam principes prædictorum populorum eadem perpeti rogat, quæ Oreb et Zeb et Zebee et Salmonas. Horum porro omnium historiam reperias in libro Judicum, ubi quæ Sisara et Jabin atque alii, qui supra recensentur, contra Israelem moliti sunt, et quæ iidem sunt perpessi, Scriptura enarrat 15. Eo autem mittemus, si quem ea ediscere libeat quæ ad ipsos attinent : nam æquo prolixior eorum enarratio foret. VERS. 13. Eadem porro quæ illi, istos etiam perpeti rogat, quia eodem et isti modo dixerunt, Hæreditate possideamus sanctuarium Dei. Illa vero dicebant Sisara, Jabin, et reliqui nominatim recensiti, de tabernaculo et de arca Dei hæc quippe erant sanctuarium Dei, cum nondum Jerusalem consisteret. Hæc porro Propheta precatus est adversus eos qui superius indicati sunt nec diu postea precatio est effectum consecuta. Nam secundum illam Judæorum obsidionem, Assyriorum imperium derepente solutum est, postquam diuturno ævo stetisset ; et quidem usque ad illud tempus, quo talia contra Hierosolymam agD gredi ausi sunt. Non diu itaque postea Cyrus, cum Persarum regnum occupasset, Assyriorum imperium evertit. Reliquæ vero singulatim recensitæ gentes ea sunt perpessæ, quæ hoc sermone prænuntiantur; ita ut e re quispiam dixerit, Prophetam memoratis gentibus non imprecari mala, sed futura vaticinari, ac pro assueto Scripturæ more, imperantis modum, loco prænuntiantis, usurpare; adeo ut isthæc, Fac illis, nos sic intelligamus, Facies illis sicut Madian et Sisara. Hæc porro de Assyriorum, aliarumque hic recensitarum gentium excidio præ Ποίησον αὐτοῖς ὡς τῇ Μαδιὰν καὶ τῷ Σισάρα, Β ὡς τῷ Ἰαβὶμ ἐν τῷ χειμάῤῥῳ Κισών. Ἐξωλοθρεύθησαν ἐν Ἀενδώρ, ἐγενήθησαν ὡσεὶ κόπρος τῇ γῇ. Θοῦ τοὺς ἄρχοντας αὐτῶν ὡς τὸν Ὠρὴ καὶ Ζὴς καὶ Ζεβεὲ καὶ Σαλμωνᾶ. Τοιαῦτα θεσπί ζει γενέσθαι τοῖς προλεχθεῖσιν ἔθνεσιν ὁ Προφήτης, ὁποῖα τῇ Μαδιάμ καὶ τῷ Σισάρᾳ, καὶ τῷ Ἰαβὶμ ἐν τῷ χειμάῤῥῳ Κισὼν συνέβη ποτέ · οἵτινες ὁμοῦ πάντες ἐξωλοθρεύθησαν ἐν Λενδὼρ, καὶ ἐγενήθησαν ὡσεὶ κόπρος τῇ γῇ. Ἀλλὰ καὶ τοὺς ἄρχοντας τῶν προλεχθέντων ἐθνῶν τοιαῦτα παθεῖν ἀξιοῖ, ὁποῖα πεπόνθασιν Ωρήβ καὶ Ζὴς καὶ Ζεβεὲ καὶ Σαλμω νᾶς. Τούτων δὲ πάντων τὴν ἱστορίαν εὑρήσεις ἐν τῇ βίβλω φερομένην τῶν Κριτῶν· ἔνθα καὶ ὁ Σισάρα καὶ ὁ Ἰαβὶς, καὶ οἱ λοιποὶ κατωνομασμένοι, ὁπόσα καὶ τίνα κατὰ τοῦ Ἰσραὴλ ἐμηχανήσαντο, καὶ ὁποῖα πεπόνθασιν, ἡ Γραφή παρίστησιν. Ἐφ ̓ ἣν ἀναπέμ ψωμεν τὸν βουλόμενον τὰ κατ' αὐτοὺς εἰδέναι, διὰ τὸ μακροτέραν εἶναι τὴν περὶ αὐτῶν διήγησιν. Τὰ αὐτὰ σὺν ἐκείνοις καὶ τούτους ἱκετεύει παθεῖν, διότι ὁμοίως ἐκείνοις καὶ οὗτοι εἰρήκασι, Κληρονομήσωμεν έαυτοῖς τὸ ἁγιαστήριον τοῦ Θεοῦ. Ἔλεγον δὲ ταῦτα καὶ οἱ περὶ τὸν Σισάρα, καὶ Ἰαβὶς, οἵ τε λοιποὶ, οὓς ὁ λόγος κατὰ λέξιν (2), περὶ τῆς σκηνῆς καὶ τῆς κιβω τοῦ τοῦ Θεοῦ. Τὸ γὰρ ἁγιαστήριον τοῦ Θεοῦ ταῦτα ἦν, μήπω τῆς Ἱερουσαλήμ συνεστώσης. Ἐπηύξατο δὲ ταῦτα ὁ Προφήτης κατὰ τῶν δεδηλωμένων· εἶτ ̓ οὐκ εἰς μακρὸν ἐπληροῦτο τὰ τῆς εὐχῆς. Αὐτίκα γοῦν παραχρήμα τῇ κατὰ τῶν Ἰουδαίων πολιορκίᾳ καὶ ἡ Ασσυρίων κατελύθη δυναστεία διαρκέσασα χρόνοις καὶ μέχρι τούτου συστᾶσα μέχρις οὗ τοιαῦτα τετολ μήκασι κατὰ τῆς Ἱερουσαλήμ. Μετ' οὐ πολὺ γοῦν Κῦρος, τῆς Περσῶν βασιλείας κρατήσας, καταλύει τὴν Ασσυρίων ἀρχήν. Καὶ τὰ λοιπὰ δὲ κατὰ μέρος ὠνομασμένα ἔθνη τοιαῦτα πέπονθεν, ὁποῖα ὁ λόγος προέφησεν· ὥστ ̓ εἰκότως ἄν τινα φῆσαι, μὴ κατεύ χεσθαι τὸν Προφήτην ἐν τούτοις τῶν δηλουμένων, προφητεύειν δὲ αὐτοῖς τὰ ἑσόμενα, κατά τινα συνήθειαν τῆς Γραφῆς προστακτικῷ τρόπῳ ἀντὶ προαγορευτικού κεχρημένον· ὥσθ' ἡμᾶς ἐξακούειν τὸ, 15 Judic. IV, seq. (1) Γρ. ἐγηγερμένῳ. (2) Deesse videtur verbum, forte ὀνομάζει. Επιτ. nuntiantur. Neque tamen de iis qui post Salvatoris Α Ποίησον αὐτοῖς, ἀντὶ τοῦ, Ποιήσεις ὡς τῇ Μαδιάμ Hostri adventum postremam Hierosolymorum obsidionem fecerunt, similia feruntur. Quare nihil tale Romani post illatam genti cladem perpessi sunt. λιορκίαν μετὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν παρουσίαν μαῖοι τοιοῦτον πεπόνθασι μετὰ τὴν κατὰ τοῦ ἔθνους καὶ τῷ Σισάρᾳ. Ταῦτα δὲ περὶ τοῦ τέλους τῶν ̓Ασσυρίων καὶ τῶν σὺν αὐτοῖς καταλεχθέντων ἐθνῶν προφητεύεται. Οὐ μὴν καὶ περὶ τῶν τὴν ὑστάτην που κατειργασμένων τοιαῦτά τινα ἐφέρετο. Διὸ οὐδὲν Ρω ἐπιχείρησιν. C VERS. 14. Deus meus, pone illos ut rotam, et sicut stipulam ante faciem venti. Non intempestive Propheta, imo potius in eo Spiritus sanctus, Deum ut sibi proprium in hujusmodi narratione memorat dicens, Deus meus : neque enim ait, Deus noster; sed, Deus meus; quasi vel unus tantum, vel admodum pauci tempore Assyriorum obsidionis Deo digni relicti fuerint. Nam cum populus omnis lapsus et peccatorum causa obsidentibus traditus B esset, non communiter Deum compellat; sed ex propria persona sic infert : Deus meus, pone illos ut rotam. Ea autem rotæ natura est, ut volubilis sit, nec eodem in loco consistat. Talis vero tota atheorum vita est, quæ certum ad tempus in sublime evecta, deinde instar rolæ in contrarium vertitur. Primum itaque, Pone illos ut rotam, inquit ; deinde, ( VERS. 15) sicut stipulam ante faciem venti, et, sicut ignis qui comburet sylvam ; sub hæc, sicut flamma quæ comburet montes. Ipsos namque adversum seipsos insurrecturos, ac sibi ipsis admissorum scelerum supplicium illaturos vaticinatur bis verbis: Pone illos. Huic autem dicto, sicut stipulam ante faciem venti, istuc alibi prolatum adjicias: Non sic impii, non sic; sed tanquam pulvis quem projicit ventus a facie terræ 1: Illud autem, sicut ignis qui comburet sylvam, declarat ipsos ignem, eosdemque sylvam esse; ita ut ipsi a seipsis comburendi sint, secundum illud, Incedite ad lucem ignis vestri, et ad flammam quam succendistis '7. Illud vero, (VERS. 16) sicut flamma quæ com. buret montes, nequitiæ eorum magnitudinem effert, ac denuntiat quomodo flamma ipsorum, clationem et superbiam eorum, montium instar erectam, combustura sit. Subsequitur deinde : VERS. 17. Για persequeris illos : alibi quoque dictum est, Ignis et sulphur et spiritus procellarum pars calicis eorum 18. His porro declaratur, procellam iramque Dei non animi motum in Deo esse ; sed ejus provί· η dentiam, qua curat, eos contra seipsos insurgentes sibi facinorum pœnas infligere. Hæc omnia accidere precatur, sive potius prænuntiat adversus inimicos Dei eventura; ut vel hinc saltem aliquando juventur. Siquidem summa est utilitas, nosse Deum, et ad inquisitionem nominis ejus venire, quod ipsis accessurum esse post prædicta docet his verbis: -VERS. 18, 19. Et quærent nomen tuum, Domine. Erubescant et conturbentur in sæculum sæculi, et confundantur et pereant. Et cognoscant quia nomen tibi Dominus: tu solus Altissimus in omni terra. Inimicorum Dei mortem duobus futuram modis vatieinatur: alio quidem quo illis spem bonam ascri -- 47 Isa. Lx1, 11. 18 Psal. x, 7. D ὡσεὶ Ὁ Θεός μου, θοῦ αὐτοὺς ὡς τροχὸν, ὡς καλάμην κατὰ πρόσωπον ἀνέμου. Οὐκ ἀκαίρως ὁ Προφήτης, μᾶλλον δὲ τὸ ἐν αὐτῷ ἅγιον Πνεῦμα, ιδιοποιεί ται τὸν Θεὸν ἐν τῇ προκειμένῃ ἱστορίᾳ φάσκον, ὁ Θεός μου· οὐ γὰρ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, φησὶν, ἀλλ' ὁ Θεός μου, ὡς ἂν ἑνός που καὶ σπανίου περιλελειμμένου κατὰ τὸν δηλωθέντα καιρὸν τῆς τῶν Ασσυρίων που λιορκίας, ἀξίου τοῦ Θεοῦ. Ὡς γὰρ τοῦ λαοῦ παντὸς εκπεσόντος, καὶ διὰ τὰς ἁμαρτίας τοῖς πολιορκηταῖς παραδοθέντος, οὐ κοινοποιεῖ τὴν ἐπίκλησιν· ἐξ οἰκείου δὲ μόνου προσώπου ἐπάγει λέγον· Ὁ Θεός μου, θοῦ αὐτοὺς ὡς τροχόν. Τροχοῦ δὲ φύσις στρεπτὴ καὶ οὐχ ἑστῶτα ἐν ταὐτῷ. Τοιοῦτος δὲ πᾶς ὁ τῶν ἀθέων βίος, καιρῷ μὲν εἰς ὕψος ἐπαιρόμενος, εἶτα στροφὴν ποιούμενος τὴν ἐπὶ τοὐναντίον, τροχῷ παραπλησίως. Πρῶτον τοίνυν, Θοῦ αὐτοὺς ὡς τροχὸν, φησίν· εἶτα, ὡς καλάμην κατὰ πρόσωπον ἀνέμου· καὶ, πῦρ, ὃ διαφλέξει δρυμόν· καὶ ἐπὶ τούτοις, ὡσεὶ φλόξ, ἢ κατακαύσει ὄρη. Αὐτοὺς γὰρ κατ' αὐτῶν ἐπαναστῆναι, καὶ δι ̓ ἑαυτῶν τὰς τιμωρίας ὧν τετολ μήκασιν ὑποσχεῖν διὰ τούτων θεσπίζει εἰπών· θοὶ αὐτούς. Παραθήσεις δὲ τῷ, ὡς καλάμην κατὰ πρόσ ωπον ἀνέμου, τὸ ἐν ἑτέροις λελεγμένον· Οὐχ οὔ τως οἱ ἀσεβεῖς, οὐχ οὕτως ἀλλ' ὡς χνοῦς, ὃν ἐκρίπτει ὁ ἄνεμος ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς. Τὸ δὲ, ὡσεὶ πῦρ, ὃ διαλέξει δρυμόν, παρίστησιν αὐτοῦ, εἶναι τὸ πῦρ, καὶ αὐτοὺς εἶναι τὸν δρυμόν· ὥστε απ τοὺς ὑφ' ἑαυτῶν φλεχθήσεσθαι κατὰ τὸ φάσκον λό γιον Πορεύεσθε τῷ φωτὶ τοῦ πυρὸς ὑμῶν, καὶ τῇ φλογὶ ᾗ ἐξεκαύσατε. Τὸ δὲ, ὡσεὶ φλὸξ ἢ κατακαύσει ὄρη, δείκνυσι τῆς αὐτῶν κακίας τὸ μέγεθος, καὶ ὡς ἡ αὐτῶν φλὸς τὰ ἐπάρματα αὐτῶν καὶ τὰ ὑψώματα, ὥσπερ τινὰ ὄρη, κατακαύσει. Επιλέγει δὲ τούτοις· Οὕτω καταδιώξεις αὐτούς. Καὶ ἐν ἑτέροις δὲ λέλεκται· Πῦρ καὶ θεῖον καὶ πνεῦμα καταιγίδος, ἡ μερὶς τοῦ ποτηρίου αὐτῶν. Ἐδίδαξε δὲ διὰ τούτων ὁ λόγος, ὅτι ἡ καταιγὶς καὶ ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ οὐ πάθη τυγχάνει τοῦ Θεοῦ, ἀλλ' ἡ τοιάδε τις ἐπίσκηψις, δι' ἧς αὐτοὺς καθ ̓ ἑαυτῶν ἐπαναστάντας ἐξ ἑαυτῶν λα 6εῖν ὧν ἔδρασαν τὴν τιμωρίαν συνέβαινε. Ταῦτα δὲ πάντα ἱκετεύει, ἢ καὶ μᾶλλον θεσπίζει κατὰ τῶν ἐχθρῶν τοῦ Θεοῦ ἔσεσθαι· ἵνα κἂν οὕτω ποτὲ ὠφε ληθεῖεν. Εἰ δὴ ὠφέλεια μεγίστη τυγχάνει τὸ γνῶναι τὸν Θεὸν, καὶ ἐπὶ ζήτησιν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ ἐλθεῖν, ὅπερ ἔσεσθαι περὶ αὐτῶν μετὰ τὰ προλεχθέντα δι δάσκει λέγων· Καὶ ζητήσουσι τὸ ὄνομά σου, Κύ ριε. Αισχυνθήτωσαν καὶ ταραχθήτωσαν εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, καὶ ἐντραπήτωσαν καὶ ἀπὸ λέσθωσαν. Καὶ γνώτωσαν, ὅτι ὄνομά σοι Κύριος" σὺ μόνος ὕψιστος ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν. Τῆς τῶν ἐχθρῶν τοῦ Θεοῦ τελευτῆς δύο τρόπους ἔσεσθαι Θεσπίζει· ἕνα μὲν καθ ̓ ὃν χρηστὰς αὐτοῖς ἐλπίδας A bit ; siquidem bona res est cum Dei cognitio, tum ἐπιγράφει· εἰ δὴ ἀγαθὸν ἡ γνῶσις τοῦ Θεοῦ, καὶ ἡ ΕΙΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ, ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΛΗΝΩΝ, ΤΟΙΣ ΥΙΟΙΣ C Ὣς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου, Κύριε τῶν δυ νάμεων. Διαλελοιπότων τῶν ἐπιγεγραμμένων ψαλμῶν τοῦ ̓Ασάφ, ὧν πρῶτος μὲν ὁ οβ', τελευταῖος ὁ β' καὶ π', ἕπεται ὁ παρὼν πγ', τοῖς υἱοῖς Κορὲ ἐπιγεγραμμένος, περὶ ὧν ἐν τοῖς προτεχνολογουμένοις τὰ δόξαντα διειλήφαμεν. Ἐπιτηρῆσαι δὲ ἀναγκαῖον, ὡς οἱ πάντες τοῦ ̓Ασάφ δώδεκα τυγχάνουσι τὸν ἀριθ. μὲν ψαλμοί · ἰσάριθμοι δὲ τούτοις εἰσὶ καὶ οἱ ἐπιγεγραμμένοι τῶν υἱῶν Κορέ. ̓Αλλὰ τῶν υἱῶν Κορὲ ὀκτὼ μὲν ἦσαν ἑξῆς συνημμένοι οἱ ἀπὸ τοῦ μα' ψαλ μοῦ· οἱ δὲ λείποντες τέσσαρες ἐνταῦθα πρόκεινται, ἀρχόμενοι μὲν ἀπὸ τοῦ πγ', ἐφεξῆς δὲ κείμενοι τῶν ἐπιγεγραμμένων τοῦ ̓Ασάφ. Ωσαύτως δὲ καὶ οἱ τοῦ Ασάφ ια' μέν εἰσι συνημμένοι, οἱ ἀπὸ οβ' καὶ ἐπὶ D τὸν πό'. Ὁ δὲ ιβ' ἑξῆς κατατέτακται τοῖς πρώτοις ὀκτὼ τῶν υἱῶν Κορέ, ὥσπερ ἀντιδόσεως γενομένης διὰ τὰς ἐν ταῖς παρ' ἑκατέροις προφητείας επικοι νωνούσας ἀλλήλαις θεωρίαις. Ήσαν μὲν οὖν οἱ πρῶτοι τῶν υἱῶν Κορὲ ὀκτὼ τὸν ἀριθμὸν, οἱ πάντες ἀπὸ τοῦ μα' ἀρχόμενοι, καὶ λήγοντες εἰς τὸν μη'. Περιεῖ χον δὲ, ὥσπερ ἐν κεφαλαίῳ εἰπεῖν, ἐπὶ τῷ ἐκ περιτομῆς λαῷ κλαυθμὸν καὶ θρῆνον καὶ ἐδυρμὸν, Χριστοῦ τε παρουσίαν καὶ κλῆσιν ἐθνῶν. Ἀλλὰ τῶν μὲν εἰρημένων ὀκτὼ τοιαύτη τις ἦν ἡ ὑπόθεσις· τῶν δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος ἐπιγεγραμμένων καὶ αὐτῶν υἱῶν Κορὲ τεσσάρων ὄντων, οἱ μὲν ὕστατοι δύο γένεσιν καὶ θάνατον αὐτοῦ περιειλήφασιν, ὥσπερ ἐπίτηδες ταμιευσαμένου τοῦ Λόγου ἐπὶ τέλει πάντων τὰς περὶ PATROL. GR. XXIII. nominis ejus comprehensio; itidemque bonum est eos, qui prius Deum non norant, edoceri ipsum solum esse altissimum super omnem terram; eos quippe, qui talia profitentur, verisimile est jam multiplicium deorum errorem oblivioni mandasse, ac vanam fallacemque falsorum deorum doctrinam abjecisse : alio item modo, turpitudinem, pertur bationem, et confusionem, ac præter hæc omnia perniciem prædicit iis qui eorum digni sunt. Etenim iis qui ex divinitus immissa conversione sese ad meliorem frugem receperint, divinam adfore cognitionem denuntiat; iis vero qui in nequitia sua consenuerint, exitium ac perniciem interminatur. Quamobrem de pejoribus quidem illis dictum est, Erubescant et conturbentur in sæculum saculi, et confundantur et pereant; de iis vero qui ad meliorem se vitam recepturi sunt, illud profertar, Et cognoscant quia nomen tibi Dominus, tu solus allissimus in omni terra. Possunt etiam de iisdem hæc omnia dici; quasi videlicet inimici Dei, quo tempore illa superius memorata perferent, confusione atque rubore replendi, ac perniciei tradendi sint, ipsa experientia cognituri ac confessuri unum solumque Deum esse altissimum in omni terra, qui ipsos justo judicio ac facinorum suorum causa in vadit. 4. IN FINEM, PRO TORCULARIBUS, FILIUS CORE PSALMUS. LXXXIII. VERS. 2. Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum! Postquam defecere psalmi Asaph inscripti, quorum primus Lxxi, postremus vero Lxxx 11 erat, jam sequitur Lxxxit, fliis Core inscriptus, de quibus in disputatis superius sententiam aperuimus nostram. E reautem fuerit observare omnes Asaphi psalmos duodecim numero esse; totidemque qui filiorum Core inscripti sunt. Verum filiorum Core octo psalmi conjunctim positi sunt, a xLi videlicet orsi : reliqui vero quatuor hic sunt constituti, incipientes ab LXXXI ac post eos, qui Asaphi inscripti sunt, consequenter positi. Pariterque ex Asaphi psalmis, undecim consequenter positi sunt, a LXXII nempe ad Lxxxii. Duodecim vero octo priores filiorum Core psalmos subsequitur; ita ut ceu mutua quædam pensatio fiat ob prophetias quæ in utrisque communem speculandi morem servant. Erant itaque priores illi filiorum Core psalmi octo numero, qui omnes a XLI initium ducunt, et in XLVIII desinunt. li vero, ut compendio dicam, de populo ex circumcisione fletum ac planctum, Christi adventum, atque vocationem gentium, commemorant. Hoc sane est illorum octo psalmorum argumentum. Ex hisce vero, de quibus nune agitur, filiorum Core psalmis quatuor numero, duo postremi ortum et mortem Servatoris complectuntur: ac si videlicet Scriptura omnium vaticinia in fine exponere oppor tune sibi reservarit. Multa autem de ejus ortu in 32 Lxxxvi obscure subindicantur; at multo plura et Α τούτων προῤῥήσεις ἐκφῆναι. Πολὺς γοῦν ἦν ὁ περὶ profundiora de morte ejus quam pro hominibus 19. C τῆς γενέσεως αὐτοῦ λόγος, ἣν ἐν τῷ πς' ψαλμῷ ἐπι κεκρυμμένως ᾐνίξατο· καὶ ἐπιπλείων καὶ βαθύτερος ὁ περὶ τοῦ θανάτου αὐτοῦ, ὃν ὑπὲρ ἀνθρώπων ἀνεδέξατο, ὃς ἔνι τῶν πάντων ἐπιγεγραμμένων υἱῶν Κορέ τελευταῖος· λέγω δὲ τῷ πζ' περιείληπται. Οἱ δὲ τούτων ἡγούμενοι δύο ψαλμοί, ὅ τε μετὰ χεῖρας καὶ ὁ ἑξῆς αὐτῷ, τὴν εἰς ἀνθρώπους αὐτοῦ παρουσίαν καὶ τὰ ἐπὶ ταύτῃ κατορθώματα θεσπίζουσιν. "Ο γε μήν προκείμενος ἐπιγέγραπται, εἰς τὸ τέλος, ὑπὲρ τῶν ληνῶν. Τριῶν δὲ ὄντων τῶν τὴν τοιαύτην ἐπιγρα φὴν ἐχόντων, εἷς μὲν οὗτος τυγχάνει· ὁμοίως δὲ ἐπιγέγραπται καὶ ὁ η', καὶ πάλιν ὁ π. Ἀλλὰ τούτων μὲν δύο ὠνομάσθησαν ψαλμοὶ, ὅ τε η' καὶ ὁ παρών. Διὸ χρηστῶν παρόντων ἀπαγγελίας περιέχουσιν. Ο δὲ π' ἦν μὲν Ὑπὲρ τῶν ληνῶν, οὐ μὴν καὶ ψαλμός, διὰ τὸ σκυθρωπά τινα περιέχειν κατὰ τοῦ Ἰσραήλ. Τρεῖς δὲ ὄντες οἱ Ὑπὲρ τῶν ληνῶν, τρισὶν ἀνάκεινται προσώποις· ὁ μὲν η' τῷ Δαυΐδ, ὁ δὲ π' τῷ Ἀσάφ, ὁ δὲ μετὰ χεῖρας τοῖς υἱοῖς Κορέ. Καὶ συμφώνως γε οἱ τρεῖς ἐπιγράφονται εἰς τὸ τέλος, ὡς οἶμαι, διὰ τὰς ἐν αὐτοῖς προφητείας, εἰς τὸ τέλος τῶν καιρῶν, καὶ ἐπὶ συντελείᾳ τοῦ αἰῶνος ἐπιτελεσθείσας. Olim quidem cum una esset vinea de qua dictum est, Nam vinea Domini Sabaoth, domus Israel est ; unum ceu torcular in illa erat, cujus meminit Isaias ex persona Domini, dicens : Et adificavi turrim, et protorcular fodi in ea 20. Per turrim vero, Hierosolymitanum fortasse templum significat, per protorcular autem, altare in templo situm : quod sane merito non torcular, sed protorcular vocavit, quia spiritualibus corporalia præibant, et Novum Testamentum a Veteri præceditur, quod symbola imaginesque veritatis apud Judæos conservabat : ideo altare ipsorum non torcular, sed protorcular vocabatur. At cum una esset vinea, unum erat torcular, unius templi altare. Tres porro psalmi de quibus jam sermo, non unum, sed plura torcularia memorant, queis indicantur ecclesiæ Servatoris nostri totum per orbem constitutæ. In præsenti vero, statim dicitur in titulo, Pro torcularibus : mox subsumitur: Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum ! quibus pene declaratur quænam illa præmissa tabernacula fuerint. Palam quippe dicitur esse tabernacula Domini, videlicet ecclesias D ejus, quas in sequentibus clarius his verbis commemorat : — VERS. 5. Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini. Sub hæc rursus ait : Altaria tua, Dom mine virtutum. Ac perpendas, quæso, annon pari, atque in titulo qui Pro torcularibus scribitur, oratione tabernacula pluraliter exprimantur, itidemque atria et altaria; ita ut non jam antiquum illud unum tabernaculum Jerosolymis situm, non unum ibidem positum altare, non unum atrium eodem consistens loco ; sed universa per orbem allaria, tabernacula et atria hic Scriptura significet. Alii quidem, ait, alia diligunt et magni faciunt; mihi vero, Do Πάλαι μὲν οὖν, ὡς ἂν ἑνὸς ὑπάρχοντος ἀμπελῶνος, περὶ οὗ εἴρητο, Ο γὰρ ἀμπελὼν Κυρίου Σαβαώθ οἶκος τοῦ Ἰσραήλ ἐστι· μία ὥσπερ ληνὸς ἦν ἐν αὐτῷ, ἧς μέμνηται ὁ Ἠσαΐας ἐκ προσώπου τοῦ Κυ ρίου λέγων· Καὶ ᾠκοδόμησα πύργον, καὶ προλή νιον ὤρυξα ἐν αὐτῷ. Ἐσήμαινε δὲ ἄρα, διὰ μὲν του πύργου τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις νεών, διὰ δὲ τοῦ προληνίου τὸ πρὸς τῷ ναῷ θυσιαστήριον, ὅπερ οὐ ληνόν, ἀλλὰ προλήνιον ὠνόμασεν, εἰκότως· ἐπειδὴ τῶν νοητῶν τὰ σωματικὰ προηγείτο, καὶ πρὸ τῆς Καινῆς Διαθήκης ή παλαιὰ σύμβολα καὶ εἰκόνας τῶν ἀληθῶν παρὰ Ἰουδαίοις ἐφυλάττετο· διόπερ οὐ ληνὸς, ἀλλὰ προλήνιον ὠνομάζετο τὸ παρ' ἐκείνοις θυσιαστή ριον. Ὡς ἐνὸς δὲ τοῦ ἀμπελῶνος, μία ἦν πάλαι λη νὸς, καὶ ἑνὸς ναοῦ θυσιαστήριον. Οἱ δὲ ἐν τῷ παρόντι δηλούμενοι τρεῖς ψαλμοὶ οὐ περὶ μιᾶς, ἀλλὰ περὶ πολλῶν μνημονεύουσι ληνῶν, τῶν ἀνὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἐκκλησιῶν τοῦτον δη λουμένων τὸν τρόπον. Αὐτίκα διὰ τῶν προκειμένων εἴρηται μὲν ἐν τῇ προγραφῇ ὑπὲρ τῶν ληνών ἑξῆς δὲ ἐπιλέγεται· Ὡς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων! μονονουχί σαφηνίζοντος τοῦ λόγου τὰς προτεταγμένας ληνούς, τίνες ποτέ εἶεν. Δηλοῖ γὰρ ταύτας εἶναι τὰ σκηνώματα τοῦ Κυ ρίου, δηλαδὴ τὰς ἐκκλησίας αὐτοῦ, ἃς προϊὼν λευ κότερον πάλιν ὀνομάζει λέγων· Ἐπιποθεῖ καὶ ἐκλείπει ἡ ψυχή μου εἰς τὰς αὐλὰς τοῦ Κυρίου. Καὶ αὖθις προϊών φησι· Τὰ θυσιαστήριά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων. Καὶ ὄρα εἰ μὴ συμφώνως τῇ προγραφῇ ὑπὲρ τῶν ληνῶν περιεχούση πληθυντι κῶς τὰ σκηνώματα εἴρηται, καὶ αὐλαὶ καὶ τὰ θυσία. στήρια, σαφῶς τοῦ λόγου οὐκέτι τὸ παλαιὸν ἓν σκή νωμα ἐν Ἱεροσολύμοις, οὐδὲ τὸ ἓν θυσιαστήριον αὐτόθι ἱδρυμένον, οὐδὲ τὴν αὐτόθι μίαν αὐλὴν, ἀλλὰ quibus ipse una cum hominibus morari sedesque αὐτὴ ἡ φύσει θνητὴ καὶ φθαρτή μου σὰρξ χαίρει ζωῆς, καὶ τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος μεταληψομένη. Hæc autem ait Propheta, suum exhibens adversus ea quæ in prophetia enuntiantur studium et amorem. Ideo Servator noster dicebat : Mulli prophetæ et justi voluerunt videre quæ vos videtis, et non viderunt 22. Ait porro una cum corde carnem ipsam exsultare in Deum vivum ; queis, ut astino, τὰ καθ' ὅλης τῆς ἀνθρώπων οἰκουμένης θυσιαστή - A mine, tabernacula tua, dilecta et amabilia sunt, in ρια καὶ τὰ σκηνώματα καὶ τὰς αὐλὰς δηλοῦντος. Αλλοι μὲν οὖν ἄλλα, φησίν, ἀγαπῶσι, καὶ περὶ πολλοῦ ποιοῦνται· ἐμοὶ δὲ, ὦ Κύριε, τὰ σὰ σκηνώματα προσφιλῆ καὶ ἀγαπητὰ τυγχάνει, ἐν οἷς κατηξίωσας αὐτὸς ἅμα ἀνθρώποις τὰς διατριβάς ποιησάμενος κατασκηνῶσαι, φήσας· Ὅπου δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰσὶν εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν. Οὕτω δέ μοι προσφιλῆ καὶ ἀγαπητὰ τυγχά νει τὰ εἰρημένα, ὥστε δι' ὑπερβολὴν ἐπιθυμίας αὐ τῶν ὁμολογεῖν ἐκλείπειν τὴν ψυχήν μου τῷ περὶ αὐτὰς πόθῳ νικωμένην, καὶ τῆς ζωῆς αὐτῆς προτιμᾶν τὰς ἐν ταῖς αὐλαῖς σου διατριβάς. Καὶ οὐ μόνη γε ἡ ψυχή μου ἐκλείπει, ἀλλὰ καὶ ἡ καρδία μου καὶ πρὸς τῇ καρδίᾳ μου καὶ αὐτό μου τὸ σῶμα καὶ ἡ σὰρξ ἣν περιβέβλημαι. Καὶ ταῦτα B γὰρ ἐκ τῆς μνήμης τῆς παρὰ σοὶ ζωῆς χαρᾶς πληροῦται καὶ εὐφροσύνης· ὥστ ̓ ἀληθεύοντά με λέ γειν· Ἡ καρδία μου καὶ ἡ σάρξ μου ἠγαλλιάσαντο ἐπὶ Θεὸν ζῶντα. Ζῶν γὰρ ὁ ἡμέτερος Θεὸς, καὶ μόνος ἰδιόκτητον καὶ φυσικὴν ἐν αὐτῷ κεκτημένος ζωὴν, μᾶλλον δὲ αὐτὸς ὢν ἡ πηγή πάσης ζωής, πᾶσι τοῖς πλησιάζουσι ταύτης μεταδίδωσι. Διόπερ καὶ καὶ συγχαίρει, ἅτε δι' αὐτῆς κοινωνήσουσα αἰωνίου Ταῦτα δέ φησιν ὁ Προφήτης διδάσκων, ὁποῖον εἶχε ἔρωτα καὶ πόθον περὶ τὰ ὑπ' αὐτοῦ προφητευόμενα. Διόπερ ὁ Σωτὴρ ἡμῶν ἔλεγε· Πολλοὶ προφῆται καὶ δίκαιοι ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ἡ ὑμεῖς βλέπετε, καὶ οὐκ εἶδον. Τὴν σάρκα δέ φησιν ἅμα τῇ καρδίᾳ ἀγαλλιᾶσθαι ἐπὶ Θεὸν ζῶντα, αἰνιττόμενος, ὡς οἶμαι, καὶ τοῦ Σωτῆρος τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν. Ἐπειδὴ & ipsam Servatoris nostri ex mortuis resurrectionem C γὰρ οἱ τῶν ἐθνῶν νομιζόμενοι θεοί νεκροὶ ἄψυχοι τυγχάνουσι· Τὰ γὰρ εἴδωλα τῶν ἐθνῶν ἀργύριον καὶ χρυσίον, ἔργα χειρῶν ἀνθρώπων· ταῦτα δὲ ἔσεβον οἱ τότε ἄνθρωποι· ἐγώ, φησίν, οὐ τοιοῦτόν τινα Θεόν, ἀλλὰ ζῶντα Θεὸν προθεωρῶν, τῇ καρδίᾳ εὐφραίνομαι· καὶ αὕτη δέ μου ἡ σὰρξ ἐπὶ τούτῳ τῷ Θεῷ ἠγαλλιάσατο, ὡς ἐπὶ Θεῷ ἀληθῶς ζῶντι καὶ ζωο ποιοῦντι τοὺς νεκροὺς, ὃς καὶ αὐτήν μου ζωοποιήσει τὴν σάρκα διὰ τῆς ἑαυτοῦ ἀναστάσεως. Διὸ πρὸς τῇ ψυχῇ καὶ ἡ σάρξ μου ἠγαλλιάσατο. Καὶ γὰρ στρουθίον εὗρεν ἑαυτῷ οἰκίαν, καὶ τρυγών νοσσιάν ἑαυτῇ, οὗ θήσει τὰ νοσσία αὐτῆς, τὰ θυσια στήριά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων. Καὶ πῶς γὰρ οὐ δίκαιον, φησί, προσφιλῆ καὶ ἀγαπητὰ ὁμολογεῖν εἶναι τὰ σκηνώματά σου, ὦ Κύριε, ὁπότε καταφυγή γέγονε παντὶ τῷ οἴῳ τε λέγειν· Ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρου θίον ἐῤῥύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων καὶ πάλιν τῷ φάσκοντι· Ἐπὶ τῷ Κυρίῳ πέποιθα, πῶς ἐρεῖτε τῇ ψυχῇ μου· Μεταναστεύου ἐπὶ τὰ ὄρη ὡς στρουθίον; "Οτι ἰδοὺ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἐνέτειναν τόξον, ἡτοίμασαν βέλη εἰς φαρέτραν. Πολλῶν γὰρ τὴν τοῦ θεοφιλούς ψυχὴν παγίσι μεταβάλλειν καὶ δι κτύοις ὥσπερ θηρεύειν αὐτὴν πειρωμένων, διιπταμένην ὧδε κἀκεῖσε, καὶ πάντη περινοστοῦσαν, τῷ μὴ ἔχειν ἀνάπαυσιν ἐν τῷ θνητῷ βίῳ, μόνα τὰ τοῦ Θεοῦ σκηνώματα καταφυγὴ τῇ τοιαύτῃ γέγονε. Διὸ εἴρη ται· Καὶ γὰρ στρουθίον εὗρεν ἑαυτῷ οἰκίαν, ἀλλὰ . adumbrat. Quia enim ii qui inter gentes dii exiɛtimantur, mortui et inanimati sunt: nam simulacra gentium argentum et aurum, opera manuum hominum 23 hæc tamen illi olim homines venerabantur. Ego vero, inquit, non deum hujusmodi, sed Deum vivum contemplans, gaudio in corde repleor ipsaque caro mea in hunc Deum exsultavit, utpote in Deum vere viventem et mortuos vivificantem, qui hanc ipsam carnem meam per resurrectionem suam reviviscere faciet. Quare cum anima caro ipsa exsultavit. VERS. 4. Etenim passer invenit sibi domum, et turtur nidum sibi, ubi ponat pullos suos, allaria tua, Domine virtutum. Et qui, ait, non D æquum fuerit, o Domine, altaria tua dilecta et amabilia esse fateri, quando ea refugium cuique fuere qui dicere valeret, Anima nostra sicut passer erepta est de laqueo venantium ; ac rursum ci qui dicat, In Domino confido, quomodo dicelis animæ mea: Transmigra in montem sicut passer? Quoniam ecce peccatores intenderunt arcum, faraverunt sagiltas suas in pharetra **. Nam cum multi sint qui religiosi viri animam ceu laqueis intercipere, et retibus ceu venari conantur, cum ea ultro citroque evolet ac circumquaque se vertat, quod in hac inortali vita, requie nulla fruatur, in solis Dei tabernaculis receptum habere potuit. Quapropter dictum est Etenim passer invenit sibi domum, 21 Psal. CXX!!! 7. 25 Psal. x, 2, 3. 21 Matth. xv, 20. 21 Matth. xi, 17. 23 Psal. CXIII, 4. 94 2 |